انسان برای ادامه حیات و رشد به مواد گوناگونی نیاز دارد. هرچند برخلاف تبلیغات گسترده شرکتهای داروسازی مصرف مولتی ویتامین نمیتواند برای بدن شما معجزه کند.
حتما در داروخانهها دیدهاید که یک شرکت خاص قرص مولتی ویتامین خود را بهعنوان راه برطرف کردن بسیاری از مشکلات انسان تبلیغ میکند. این تبلیغ ها بهگونهای هستند که گویی مولتی ویتامین اخیرا بهعنوان اکسیر جوانی کشف شده است و میتواند معجزه کند. معمولا هم به افراد توصیه میشود که روزانه یک قرص مولتی ویتامین را بخورند. هرچند پژوهشهای انجام شده در حوزه پزشکی و سلامت چیز دیگری را نشان میدهند.
ادعای معجزه های گوناگون مولتی ویتامین فقط تلاشی برای سود بیشتر است
مولتی ویتامین ها و مکمل ها میتوانند بهشما در برابر برخی مشکلات و بیماریها کمک کنند؛ اما بهطورکلی قادر نیستند کسی را به جشن تولد سال بعدش برسانند. نتایج یک پژوهش جدید نشان میدهد که مولتی ویتامین ها بههیچوجه نمیتوانند عمر انسان را طولانیتر کنند. هرچند برخی شواهد نیز به تاثیر مثبت آنها در سن پیری اشاره دارند.
پژوهشگران موسسه ملی سلامت آمریکا دادههای مربوط به سه پژوهش علمی بزرگ را ارزیابی کردند. در این پژوهشها رژیم غذایی و عادات زندگی ۳۹۰ هزار فرد بالغ مورد بررسی قرار گرفته بود تا تاثیر مولتی ویتامین روی وضعیت سلامتی این افراد در طول نزدیک به سه دهه زندگی آشکار شود.
بسیاری از افراد بزرگسال از مولتی ویتامین برای حفظ یا بهبود سلامتی خود استفاده ميکنند. هرچند نباید انتظار داشت که مصرف مرتب مولتی ویتامین سبب رخ دادن یک معجزه در بدن شما بشد. در واقع بهبود وضعیت سلامتی شما لزوما بهمعنی عمر طولانیتر نخواهد بود. بررسیهای پژوهش اشاره شده نیز همین را نشان میدهد. مصرف روزانه مولتی ویتامین نمیتواند زمان مرگ شما را عقب بیندازد.
جالب اینجاست که احتمال مرگ مصرف کنندگان مولتی ویتامین (در سالهای اولیه) بهدلایل گوناگون در مقایسه با افرادی که اصلا اعتقادی بهآن ندارند، حدود ۴ درصد بیشتر بود. پژوهشگران بر این باور هستند که این نتیجه دلایل گوناگونی دارد. بهعنوان مثال ممکن است افرادی سراغ مصرف مولتی ویتامین رفته باشند که پیشتر با مشکلات و بیماریهای مختلف مواجه بودند.
بهطورکلی افرادی که مولتی ویتامین مصرف میکنند اغلب رژیم غذایی سالمتری دارند، بیشتر ورزش میکنند، چندان علاقهای به سیگار کشیدن ندارند و توانستهاند به درآمد کافی برای خرید سایر مکملها دست یابند. همه این عوامل باید وضعیت سلامتی شما را بهبود ببخشند و عمر بالاتری را برای فرد بهارمغان بیاورند؛ اما نتایج چنین چیزی را نشان نمیدهند.
اکثر افرادی که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند در بیشتر طول عمر خود نسبتا سالم بودند و از بیماریهای خاص مثل سرطان رنج نمیبردند. در میان آنها نیز افرادی که تناسب اندام بیشتری داشتند، معمولا مصرف روزانه مولتی ویتامین را در برنامههای خود قرار میدادند تا از معجزه آن بهره ببرند. همه اینها سبب شد که پژوهشگران نسبت به تاثیر خاص مولتی ویتامین تردید پیدا کنند.
البته عدهای تنوع زیاد مولتی ویتامین های موجود در بازار را در نتیجه نهایی تاثیرگذار میدانند، اما نمیتوان واقعیت را پنهان کرد. پیشتر نیز برخی پزشکان گفته بودند که مصرف روزانه مولتی ویتامین نمیتواند برای همه افراد معجزه کند و بیشتر بستگی به وضعیت سلامتی فرد، چرایی انتخاب این رویکرد و چگونگی مصرف مولتی ویتامین دارد.
طبیعتا مصرف ویتامینهای خاص میتواند به افراد دارای کمبود آهن یا ویتامین بی کمک کند. همچنین مکملها میتوانند با توجه به نیاز متفاوت بدن در دوران بارداری کارساز باشند. برخی پژوهشها در میان اخبار علمی دیده میشوند که در آنها به تاثیر مصرف روزانه مولتی ویتامین روی بهبود حافظه و کند کردن روند زوال عقلی اشاره میشود؛ اما نباید فراموش کرد که این اتفاق فقط در افراد پیر و آن هم برای یک بازه زمانی کوتاه رخ میدهد.
همچنین ویتامینهای دارای آنتیاکسیدان مثل ویتامین سی و روی میتوانند جلوی پیشرفت تباهی لکه زرد (شایعترین علت کوری در افراد مسن) را بگیرند. هرچند اگر همین افراد مکملها را در دوزهای زیاد یا در ترکیب با سایر ویتامینها مصرف کنند، با مشکل مواجه میشوند. همچنین امکان تداخل دارویی بین مولتی ویتامین ها و دارویهای تجویز شده توسط پزشک وجود دارد.
موارد زیادی مشاهده شده است که مولتی ویتامین نهتنها معجزه نمیکند، بلکه سبب مشکلات گوناگون میشود. بهعنوان مثال مکمل بتا کاروتن میتواند خطر ابتلا به سرطان ریه را در افراد سیگاری افزایش دهد. همچنین ویتامین کا میتواند تاثیر داروهای رقیقکننده خون را از بین ببرند. کلسیوم و روی هم میزان جذب آنتیبیوتیک را کاهش میدهند.
مسئله مهم اینجاست که هیچیک از کشورهای مختلف جهان محدودیتهایی که برای تجویز یا دوز مصرف دارو در نظر میگیرند را برای مولتی ویتامینها اعمال نمیکنند. همین نیز باعث میشود که شرکتهای مختلف داروسازی با خیال راحت از معجزه های مصرف مولتی ویتامین داستانهای خیالی ارائه کنند. کسی هم از آنها نمیخواهد که شواهد علمی مورد نیاز برای اثبات این ادعاها را نشان دهند.
بهباور دانشمندان بهتر است افراد بهجای مصرف بیرویه مولتی ویتامین یک رژیم غذایی متناسب داشته باشند و نیازهای بدن را از طریق مواد غذایی گوناگون تامین کنند. رژیم غذایی متعادل و مناسب حتی میتواند تا ۱۰ سال عمر فرد را افزایش دهد. هرچقدر تغییرات بزرگتری را در سبک زندگی و رژیم غذایی خود ایجاد کنید، باید انتظار طول عمر بیشتری هم داشته باشید.
هرچند در نهایت نمیتوان از یک نکته مهم چشمپوشی کرد. رژیم غذایی مناسب در مواقع زیادی به توانایی مالی فرد بستگی دارد. فردی که به غذاهای مفید و تازه دسترسی ندارد، مجبور است از مولتی ویتامین های ارزانقیمت استفاده کرده و به معجزه آنها ایمان بیاورد.