فضانوردان نمیتوانند در طول ماموریتهای فضایی خود از غذاهای زمینی استفاده کنند به همینخاطر اغلب با مشکلات مختلف تغذیهای دست و پنجه نرم میکنند؛ اما دلیل این مسئله چیست؟
انسان برای حضور در کره زمین تکامل یافته است و نمیتواند برای مدت زیادی در فضا دوام بیاورد. در واقع با وجود تمامی تکنولوژیها و فناوریهای جدید توسعه یافته حضور بلندمدت انسان در فضا میتواند مشکلات بسیار زیادی را ایجاد کند. برخی از این مشکلات خطرناک و مرگبار هستند و برخی دیگر را نیز میتوان صرفا عجیب قلمداد کرد. یکی از این مشکلات عجیب مزه بسیار بد غذاهای زمینی برای فضانوردان است.
مزه غذاهای زمینی برای فضانوردان بسیار آزاردهنده است
مشکل نخوردن غذاهای زمینی آنقدر جدی شده است که برخی فضانوردان نمیتوانند در طول ماموریت خود مواد غذایی کافی را دریافت کنند و ضعیف میشوند. همین نیز سبب شدد که تیمی از دانشمندان علوم تغذیه از استرالیا و هلند دلایل احتمالی مشکل را بررسی کنند. جالب اینجاست که نتایج منتشر شده در اخبار علمی مسئله را به حضور در فضا و شرایط بیوزنی مرتبط نمیداند.
پیشتر نیز پژوهشهایی در این زمینه انجام شده بود. در آن زمان دانشمندان تصور میکردند که حضور در شرایط بیوزنی سبب تغییر در نحوه توزیع مایعات بدن میشود. اتفاقی که در مرحله بعدی به ورم کردن بافت صورت منتهی میشود. البته مسئله اینجاست که تغییر در نحوه توزیع مایعات بدن دائمی نیست و پس از عادت کردن فضانوردان به شرایط جدید برطرف میگردد.
با وجود این، بسیاری از فضانوردان گفته بودند که حتی پس از گذشت چند مدت و عادت کردن به شرایط فضا نمیتوانند غذاهای زمینی را بخورند. همین نیز سبب شد که دانشمندان اینبار تاثیر محیط اطراف و شرایط روانی فرد را بر درک بوهای مختلف (که تاثیر زیادی بر درک مزه غذاها دارد) بسنجند. بررسیها نشان داد که انسان در محیطهای مختلف بو غذا را بهصورت متفاوتی درک میکند. طبیعتا دانشمندان نمیتوانستند برای بررسی موضوع افرادی را به ایستگاه فضایی بینالمللی بفرستند. به همینخاطر یک محیط شبیهسازی شده را ایجاد کردند.
در طول آزمایش افراد شرایط بیوزنی را تجربه میکردند و در محیطی بسیار بسته و محدود قرار گرفته بودند. همچنین صدای آزاردهندهای همیشه در پسزمینه شنیده میشد که به گفته فضانوردان در ایستگاه فضایی بینالمللی وجود دارد. دانشمندان بوی بادام، وانیل و لیمو را برای آزمایش آماده کردند. اول از همه افراد در یک اتاق عادی نمونهها را بو میکردند و در گام بعدی پس از مدتی حضور در اتاق شبیهساز از آنها خواسته میشد تا مجدد نمونه را بو کنند.
شرکتکنندگان میبایست شدت بو را از ۱ تا ۵ اعلام میکردند. جالب اینجاست که شدت بوی لیمو در هر دو حالت یکسان باقی ماند؛ اما دو نمونه دیگر بسیار شدید و زننده بودند. بهصورتی که شرکتکنندگان بهسختی آنها را تحمل میکردند. این مسئله میتواند گام مثبتی برای حل مشکل بد مزه بودن غذاهای زمینی برای فضانوردان باشد. بررسیهای بیشتر نشان داد که عامل مشترک بین نمونه وانیل و بادام یک ترکیب شیمیایی بهنام بنزالدئید بوده است.
بدینترتیب یافتهها تایید میکنند که بوها و طعمهای مختلف در محیطهای گوناگون میتوانند تغییر یابند. نمیتوان انکار کرد که پژوهش اشاره شده در کشف عامل اصلی ناکام مانده است؛ اما حداقل توانسته راه را برای شناسایی ترکیبات متغیر تاثیرگذار بر بو مواد غذایی باز کند. بدینترتیب میتوان با آزمایشهای گسترده گروهی از غذاهای زمینی را شناسایی کرد که برای فضانوردان در ایستگاه فضایی بینالمللی نیز همان مزه را داشته باشند. در این حالت مشکلات تغذیهای دانشمندان هم کاهش پیدا میکند.
مشکل تغییر شدید مزه غذاهای زمینی برای فضانوردان در حالی در اخبار نجوم مطرح میشود که پیش از انجام سفرهای فضایی کسی حتی به این مسئله فکر هم نمیکرد. این در حالی است که فضانوردان معمولا برای دورههای کوتاه در ایستگاه فضایی بینالمللی حضور دارند. با این شرایط چه مشکلات پیشبینی نشدهای پس از حضور دائمی انسان در ماه و مریخ ایجاد خواهد شد؟
فراموش نکنید که سفر رفت و برگشت به مریخ بهتنهایی حدود ۲ سال طول میکشد. انجام ماموریتهای مختلف در سیاره سرخ نیز باعث میشود که مدت زمان حضور انسان بسیار بیشتر شود. در این حالت مشکلات گوناگونی ممکن است برای فضانوردان بروز کند که نه کسی آنها را پیشبینی کرده بود و نه کسی بهلطف فاصله زیاد توان برطرف کردن فوری آنها را دارد. همچنین بسیاری پیشبینی میکنند که حضور در محیط مریخ علاوه بر مشکلات فنی و فیزیکی مشکلات روانی زیادی را ایجاد خواهد کرد.