گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
در بازار رقابتی واردات خودرو، چهار خودروساز بزرگ توانسته‌اند سهم عمده‌ای از بازار کشور را به خود اختصاص دهند.
گمرک ایران از ترخیص 15 هزار و 504 دستگاه خودروی سواری در 5 ماه ابتدای سال خبر داد. ارزش این خودروها 317 میلیون دلار برآورد شده است. جالب توجه است که حدود 70 درصد از این خودروها متعلق به تنها چهار شرکت بزرگ واردکننده است. شرکت‌های معین خودرو ایرانیان، سایپا، کرمان موتور و بهمن موتور به ترتیب با واردات ۴۵۱۸ دستگاه، ۳۱۰۸ دستگاه، ۱۵۱۷ دستگاه و ۱۳۵۰ دستگاه خودرو بیشترین سهم را در واردات خودرو داشته‌اند. بر اساس این آمار، این چهار شرکت حدود 10 هزار و 500 دستگاه خودرو را به کشور وارد کرده‌اند.
معین خودرو در صدر واردکنندگان
معین خودرو ایرانیان با اختلاف چشمگیری نسبت به دیگر رقبا، عنوان بزرگترین واردکننده خودرو در پنج ماه ابتدایی سال را از آن خود کرد. این شرکت که پیش از این به واردات پورشه شهرت داشت، اکنون با ارائه طیف گسترده‌ای از خودروهای بنزینی، هیبریدی و برقی از برندهای ژاپنی تویوتا و هوندا، پاسخگوی سلیقه‌های مختلف مشتریان است. ورود بیش از 4500 دستگاه خودرو توسط معین خودرو، نشان از فعالیت گسترده این شرکت در بازار خودروهای وارداتی دارد. در مقابل، سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، در جایگاه دوم واردات خودرو قرار گرفته است.
سایپا، پس از رفع ممنوعیت واردات خودرو، با واردات محصولات چینی چانگان و سینوگلد، فعالیت خود را در این حوزه آغاز کرد. این شرکت برنامه‌هایی برای واردات خودروهای غیرچینی نیز دارد. کرمان موتور نیز به عنوان یکی از بزرگترین خودروسازان خصوصی، با تمرکز بر محصولات کره‌ای و همچنین واردات خودروهای چینی، در رده سوم واردات قرار گرفت. گروه بهمن نیز با تنوعی از محصولات کره‌ای و چینی، جایگاه چهارم را به خود اختصاص داد.
پیش از آنکه به تحلیل عملکرد چهار شرکت اصلی واردکننده خودرو بپردازیم، این پرسش اساسی مطرح می‌شود که چه عاملی باعث شده است تا پس از مدت‌ها توقف، واردات خودرو در سال جاری با شتاب قابل توجهی روبرو شود؟ بررسی دلایل این تحول ناگهانی، کلید فهم بهتر وضعیت کنونی بازار خودرو است.
روند واردات خودرو راضی کننده نیست
علی‌رغم گذشت بیش از ۲۷ ماه از مصوبه آزادسازی واردات خودرو، روند واردات به کندی پیش می‌رود و انتظارات مردم از این بابت برآورده نشده است. در سال ۱۴۰۱ که آزادسازی واردات خودرو اجرایی شد، حجم واردات به شدت محدود بود. اما این رقم در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۱۱ هزار دستگاه افزایش یافت. جالب توجه است که در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۳، بیش از میزان واردات کل سال ۱۴۰۲ خودرو وارد کشور شده است که نشان از رشد قابل توجه واردات در سال جاری دارد.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد که بهبود وضعیت ارزی و افزایش تخصیص ارز به واردات خودرو، یکی از دلایل اصلی رشد واردات در سال جاری بوده است. سال گذشته، تخصیص بی‌رویه ارز به مونتاژکاران در حالی که واردات خودرو با کمبود ارز مواجه بود، به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز تبدیل شد. اما در سال جاری، با تغییر سیاست و تخصیص بیشتر ارز به واردات، این روند معکوس شده است. بر اساس پیش‌بینی‌ها، تا پایان سال، حدود ۴۰ هزار خودرو وارد کشور خواهد شد که اگرچه نسبت به نیاز بازار کافی نیست، اما نسبت به سال گذشته رشد چشمگیری محسوب می‌شود. علاوه بر این، تصمیم بانک مرکزی مبنی بر آزادسازی واردات خودرو از محل ارز سپرده‌های شخصی، نشان از انعطاف بیشتر سیاست‌گذار در این حوزه دارد.
آیا در واردات خودرو، رانت وجود دارد؟
کارشناسان معتقدند که آزادسازی واردات خودرو از محل ارز سپرده‌های شخصی، گامی مهم در جهت افزایش سرعت ورود خودرو به کشور و تنوع بخشیدن به بازار خودرو محسوب می‌شود. با این حال، این پرسش مطرح می‌شود که چرا چهار شرکت بزرگ خودروسازی (سایپا، کرمان موتور، گروه بهمن و یک شرکت دیگر) سهم عمده‌ای از واردات را به خود اختصاص داده‌اند؟ این چهار شرکت در پنج ماه نخست سال، حدود ۷۰ درصد از کل واردات خودرو را انجام داده‌اند. این تمرکز شدید بر چند شرکت خاص، این سوال را ایجاد می‌کند که آیا این شرکت‌ها از امتیازات و تسهیلات ویژه‌ای برخوردار هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد سریع‌تر ثبت سفارش کرده و ارز بیشتری دریافت کنند؟
به گفته یک فعال بازار خودرو، افزایش چشمگیر واردات خودرو توسط چند شرکت بزرگ، نتیجه عوامل مختلفی از جمله سابقه فعالیت، شبکه گسترده و توانایی‌های مالی آن‌ها است. وی ضمن رد هرگونه ادعای رانت‌خواری، تاکید کرد که این شرکت‌ها نیز مانند سایرین، طبق قوانین و مقررات موجود اقدام به ثبت سفارش و دریافت ارز کرده‌اند.
این فعال بازار خودرو، افزایش سهم چهار شرکت بزرگ در واردات را به دو عامل اصلی نسبت داد: اول، تصمیم سیاست‌گذار برای توقف ثبت سفارش خودروهای کره‌ای به دلیل اختلافات سیاسی و اقتصادی که باعث شد تا سهم بازار خودروهای کره‌ای کاهش یابد و در مقابل سایر تولیدکنندگان به ویژه ژاپنی‌های موقعیت خود را تقویت کنند. دوم، وجود مازاد عرضه خودرو در کشورهای همسایه، به ویژه کشورهای حاشیه خلیج فارس، که فرصت مناسبی را برای این شرکت‌ها فراهم کرد.
وی ادامه داد که مثلا، یکی از عوامل اصلی موفقیت معین خودرو، اشباع بازارهای کشورهای عربی از خودروهای مازاد بر نیاز است. به گفته این کارشناس، محبوبیت بالای محصولات تویوتا در کشورهای حاشیه خلیج فارس باعث شده تا حجم واردات این خودروها به این منطقه بسیار زیاد باشد. واردات گسترده بیش از ۴۵۰۰ دستگاه خودرو توسط معین خودرو، مربوط به همین مسئله است. در واقع، مازاد تولید خودروهای تویوتا و انباشت آن‌ها در بازارهای همسایه، به واردکنندگان این برند در ایران امکان داده است تا به راحتی به خودروهای مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.
خودروسازان بزرگ، کدام برندها را به ایران می‌آورند؟
اما چهار بازیگر اصلی بازار واردات خودرو، چه برندهایی را به سبد محصولات خود اضافه می‌کنند؟ معین خودرو ایرانیان در پنج ماه ابتدایی سال، سبد متنوعی از محصولات تویوتا و هوندا را به بازار ایران عرضه کرده است. این شرکت علاوه بر خودروهای بنزینی، مدل‌های هیبریدی و برقی را نیز وارد کشور کرده است. از جمله محصولات این شرکت می‌توان به تویوتا کرولا، تویوتا لوین (هیبریدی)، هوندا وزل و هوندا برقی ENS۱ اشاره کرد. هوندا وزل مدل ۲۰۲۳ در سامانه یکپارچه، ۲ میلیارد و ۴۷۵ میلیون تومان قیمت خورده است؛ اما در بازار آزاد به قیمت ۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد. در مقابل، تویوتا کرولا با موتور ۱۲۰۰ سی‌سی، با قیمتی کمتر از ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان عرضه می‌شود.
سایپا با پشت سر گذاشتن سایر رقبا، به عنوان دومین واردکننده بزرگ خودرو در پنج ماه گذشته شناخته شد. با واردات بیش از ۳۱۰۰ دستگاه خودرو، عمدتاً از برند چانگان، سایپا سهم قابل توجهی از بازار خودروهای وارداتی را به خود اختصاص داده است. مدل‌های چانگان CS ۳۵ پلاس و CS ۵۵ پلاس ۱.۵ لیتر از جمله خودروهای پرطرفداری هستند که توسط سایپا وارد شده‌اند. سایپا خودرو چانگان CS ۳۵ پلاس تیپ ۳ را یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری کرده است. این در حالی است که برای خرید این خودرو از بازار آزاد باید یک میلیارد و ۶۵۰میلیون تومان هزینه کرد.
قیمت کارخانه‌ای چانگان CS 55 پلاس ۱.۵ لیتر نیز یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعلام شده است، اما مدل ۲۰۲۴ این خودرو در بازار آزاد با قیمت دو میلیارد و ۱۵۰میلیون تومان معامله می‌شود. کرمان موتور به عنوان سومین واردکننده بزرگ خودرو در پنج ماه گذشته شناخته شده است.
کرمان موتور در بازه زمانی مورد بررسی، با واردات بیش از هزار و پانصد دستگاه خودرو، سبد محصولات خود را متنوع کرده است. این شرکت با تمرکز بر برندهای کره‌ای و چینی، خودروهایی از جمله هیوندای کرتا، اکسنت، کونا، النترا و توسان را به بازار عرضه کرده است. علاوه بر این، کرمان موتور با واردات خودروی برقی ایگل، گامی در جهت توسعه خودروهای برقی در ایران برداشته است.
در جدول پنج ماهه واردات خودرو، گروه بهمن با سهم قابل توجهی از بازار، در رتبه چهارم قرار گرفته است. این شرکت با تمرکز بر واردات خودروهای چینی و کره‌ای، توانسته است سبد محصولات خود را متنوع کند. هونگچی، هاوال، بستیون و کوراندو از جمله برندهایی هستند که توسط زیرمجموعه واردکننده گروه بهمن، یعنی بی‌ام کارز، به بازار عرضه می‌شوند. هونگچی به عنوان پرچمدار محصولات لوکس بهمن، در نسخه‌های برقی و بنزینی با موتورهای قدرتمند و امکانات رفاهی پیشرفته، قیمتی بیش از ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان دارد.