آیا شما هم فکر میکنید خواب خوب شبانه به معنای خوابی طولانی و بدون وقفه است؟ بسیاری از افراد چنین تصوری دارند. اما آیا واقعا اینطور است؟
بسیاری از افرادی که برای درمان اختلالات خواب به پزشک مراجعه میکنند، عقیدههای جالبی در مورد خواب خوب شبانه دارند. بسیاری از آنها فکر میکنند وقتی سرشان روی بالش قرار میگیرد، باید به خواب عمیق فرو روند و پس از حدود هشت ساعت با احساس شادابی از خواب بیدار شوند. فقط این افراد نیستند که چنین باوری دارند، بلکه بسیاری از استرالیاییها نیز بر این باورند.
اما در حقیقت، خواب سالم شامل چرخههای متعددی از خواب سبک و عمیق است و در طول آن افراد چندین بار به طور طبیعی بیدار میشوند و دوباره به خواب میروند. برخی از افراد یکی یا چند مورد از این بیداریها را به خاطر میآورند، در حالی که برخی دیگر این اتفاق را به یاد نمیآورند. در اینجا میخواهیم به ویژگیها و چگونگی یک خواب خوب شبانه بپردازیم.
شباهت چرخههای خواب به ترن هوایی
خواب بزرگسالان از چرخههای خواب-بیداری متناوب تشکیل شده است که هر چرخه به طور متوسط ۹۰ دقیقه طول میکشد. این چرخهها شامل مراحل مختلفی از خواب سبک تا خواب عمیق و مرحله خواب REM (حرکت سریع چشم) هستند.
خواب ما از مرحله خواب سبک شروع شده و به تدریج به مراحل خواب عمیقتر میرویم. پس از آن، وارد مرحله خواب REM میشویم که با فعالیت عصبی بالا و حرکات سریع چشم همراه است و معمولا در این مرحله رویا میبینیم. معمولا در نیمه اول شب، فرد بیشتر در مراحل عمیق خواب به سر میبرد و در نیمه دوم شب، مرحله REM غالبتر است.
بیداریهای کوتاه در طول شب، بخشی طبیعی از خواب سالم بزرگسالان هستند. این بیداریها معمولا در پایان هر چرخه خواب رخ میدهند و تعداد آنها میتواند بین ۵ تا ۶ بار در یک شب متغیر باشد. با افزایش سن، ممکن است تعداد این بیداریها بیشتر شود. اگر این بیداریها را به یاد نمیآورید، نگران نباشید؛ آنها معمولا بسیار کوتاه و گذرا هستند.
یک خواب خوب شبانه واقعا به چه شکل است؟
معمولا میشنوید که بزرگسالان باید بین ۷ تا ۹ ساعت در شب بخوابند. اما خواب خوب فقط به تعداد ساعتها مربوط نمیشود، بلکه کیفیت خواب نیز مهم است.
برای بسیاری از افراد، خواب خوب یعنی اینکه بتوانند فورا پس از رفتن به رختخواب (در عرض ۳۰ دقیقه) به خواب بروند و بدون آنکه در طول شب بیدار شوند به مدت طولانی بخوابند و با احساس نشاط و شادابی در روز بیدار شوند.
اگر بهطور منظم شبها حداقل هفت ساعت خواب کافی دارید، نباید در طول روز احساس خوابآلودگی بیش از حد کنید. اما اگر احساس خستگی جسمی، نیاز به چرت زدن دارید و احساس شادابی نمیکنید، ممکن است لازم باشد با پزشک خود مشورت کنید. زیرا این علائم میتوانند دلایل مختلفی داشته باشند.
دلایل نداشتن خواب مفید
بسیاری از افراد به اختلالات خواب دچار هستند. حدود ۲۵ درصد بزرگسالان بیخوابی دارند، یعنی سخت میخوابند یا زودتر از حد معمول بیدار میشوند. مشکلات خواب مثل بیخوابی و آپنه خواب (قطع شدن تنفس) با افزایش سن بیشتر میشوند و حدود ۲۰ درصد از افراد را در سنین جوانی و ۴۰ درصد را در سنین میانسالی آزار میدهد. این مشکلات قابل درمان هستند، پس اگر با این مشکلات مواجه هستید، حتما از پزشک کمک بگیرید.
علاوه بر این، بیماریهای مزمن و برخی داروها هم میتوانند خواب ما را مختل کنند. علاوه بر دلایل پزشکی، عوامل محیطی هم میتوانند خواب ما را تحت تاثیر قرار دهند. برای مثال صداهای مزاحم مثل صدای ترافیک یا بیدار شدن توسط بچهها و حیوانات خانگی، باعث میشود نتوانیم خواب پیوستهای داشته باشیم. این بیداریهای مکرر، کیفیت خواب را کاهش میدهند و باعث میشوند صبحها احساس خستگی و کسلی کنیم.
برای برخی از افراد، بیداریهای شبانه ممکن است علت مشخصی نداشته باشند. برای اینکه بفهمید این بیداریهای شبانه چقدر روی زندگیتان تاثیر میگذارند، به احساسات خودتان توجه کنید. اگر این بیداریها باعث ناراحتی، نگرانی یا احساس خستگی شدید در طول روز میشود، بهتر است به دنبال راه حلی باشید.
اگر صبحها سخت از خواب بیدار میشوید، ممکن است به این دلیل باشد که خواب کافی ندارید، ساعت خوابتان نامنظم است یا بدن شما ترجیح میدهد در ساعت دیگری بخوابد. اگر این مشکل برایتان جدی است و باعث میشود نتوانید کارهایتان را انجام دهید، بهتر است با یک متخصص یا روانشناس مشورت کنید.
آیا داشتن ساعت هوشمند میتواند به اختلال خواب کمک کند؟
گرچه ردیابها میتوانند به شما کمک کنند تا بفهمید چقدر خوابیدهاید، اما دقیق نیستند. برای بررسی دقیق خواب، باید به یک آزمایشگاه مخصوص بروید. پلیسومنوگرافی یا PSG بهترین معیار استاندارد برای بررسی مراحل خواب شماست. این آزمایش، تنفس، ضربان قلب و امواج مغز را در حین خواب بررسی میکند.
برای داشتن یک خواب خوب شبانه به جای اینکه هر شب به جزئیات آن توجه کنید، بهتر است ببینید که بهطور کلی چه زمانی میخوابید و چه زمانی بیدار میشوید.
اگر بفهمید چه زمانی بهتر خوابتان میبرد و چه چیزهایی خوابتان را خراب میکنند، میتوانید بهتر بخوابید. مثلا میتوانید روتین خوابتان را تغییر دهید یا محیط خوابتان را راحتتر کنید. اگر دیدن آمار خوابتان باعث میشود احساس بدی کنید، بهتر است این کار را نکنید. مهمتر از همه، اگر نگران خوابتان هستید، با یک پزشک صحبت کنید تا به شما کمک کند.