دانشمندان حوزه اقلیمشناسی پیشبینی میکنند دمای کره زمین در سال 2024 از یک آستانه مهم عبور کرده و به وضعیتی بحرانی خواهد رسید.
بر اساس آمار و ارقامی که تا به اینجا از دمای زمین در سال 2024 به دست آمده به نظر میرسد امسال نخستین سالی خواهد بود که دمای متوسط کره زمین با افزایشی 1.5 درجهای نسبت به دمای میانگین سالهای پیش از صنعتی شدن بشر (1859 – 1900) همراه خواهد بود. این اتفاق ناخوشایند در حالی رخ میدهد که سال گذشته نیز افزایش دما رکورد زد و حدود 0.6 درجه سانتیگراد بالاتر از متوسط سالهای 1991 تا 2020 بود.
این دادهها بر اساس یافتههای معتبرترین موسسات تحلیل جوی در جهان ارائه شده و در رویداد جهانی تغییرات اقلیمی COP29 که در باکو، پایتخت آذربایجان برگزار میشود ارائه شده است. در ابتدای امسال چرخه ال نینو مهمترین عاملی بود که باعث گرمایش شدید زمین شد. با این وجود گرمای هوا حتی چندین ماه پس از آن نیز ادامهدار شد و اثری از متوقف شدن نشان نداد.
دمای زمین در سال 2024 به شرایط بحرانی خواهد رسید
گرمایش ادامهدار کره زمین در شرایطی رخ میدهد که روزانه تعداد بسیار زیادی از انسانها و حیوانات بهخاطر استفاده روزافزون از سوختهای فسیلی در سرتاسر زمین از بین میروند. سوختهای فسیلی همچنین نقش پررنگی نیز در رخ دادن حوادث طبیعی ایفا میکنند؛ زیرا انرژی فراوان و حرارت بسیار زیاد ناشی از احتراق این سوختها که به لایههای بالاتر اتمسفر فرستاده میشوند دلیل اصلی تغییرات اقلیمی و رخ دادن پدیدههای عجیب و غریب آب و هوایی هستند. از جمله این پدیدههای آب و هوایی عجیب میتوان به سیل و بارشهای شدید اخیر در والنسیا اسپانیا، گردباد هولناک میلتون در آمریکا و از بین رفتن میلیونها تن برنج در بنگلادش اشاره کرد.
در این حوزه، WHO گزارش داده که علیرغم این افزایش دمای شدید در سال 2024، هنوز نمیتوان ادعا که میزان گرمایش زمین از معاهده پاریس بالاتر رفته است؛ زیرا اعداد و ارقام مربوط به این معاهده بر اساس میانگینهای چند ساله تنظیم شده و پارامترهای کوتاهمدتی مثل طوفانهای النینو یا لانینا قادر به تغییر دائمی آن نیستند.
در عین حال برخی دانشمندان دیگر هم ادعا کردهاند که میزان گرمایش زمین از آستانه خطر گذر کرده و در صورت ادامهدار شدن باید انتظار از بین رفتن برخی سیستمهای مهم حیات در کره زمین را داشت. از جمله این سیستمهای حیات میتوان به سیستم اصلی امواج در اقیانوس اطلس یا جنگلهای انبوه آمازون و یخهای قطبی اشاره کرد.
در همین زمینه، مارک مودن، اقلیمشناس استرالیایی ادعا کرده که اگر قدرتهای جهانی و صنعتی برای مقابله با این افزایش دما دست به کار نشوند بهزودی افزایش دمای حدود 3 درجه هم دور از ذهن نخواهد بود. او ادعا کرده که در حال حاضر محدوده افزایش دما در کره زمین حدود 1.25 درجه در سال است. در عین حال رسیدن این عدد به آستانه 2.5 تا 2.93 منجر به اثرات اقلیمی جبرانناپذیری خواهد شد که هزینههای سنگینی را به دولتها تحمیل خواهد کرد.
البته راهکار واضح کاهش نرخ سرسامآور این افزایش دما در دنیا پایین آوردن میزان مصرف سوختهای فسیلی و تولید دی اکسید کربن کمتر است. با این وجود علیرغم آنکه بسیاری کشورهای بزرگ جهان از دهه 90 میلادی کاهش مصرف سوخت را سرلوحه کار خود قرار دادند، اما میزان تولید گازهای گلخانهای در دنیا همچنان با سرعت در حال افزایش است.
فارغ از اینکه افزایش دمای کره زمین در سال 2024 در آستانه بحرانی قرار دارد یا خیر، نکته حائز اهمیت در این خصوص آن است که هرچه میزان مصرف سوختهای فسیلی را کاهش دهیم، میتوانیم زمین را به مکانی امنتر برای آیندگانمان تبدیل کنیم. هدف از رویدادهایی مثل COP29 نیز دقیقا تاکید روی همین مساله است؛ هرچند شایعات و شبهات مربوط به تلاش دولت آذربایجان برای بستن قراردادهای سنگین نفتی و فسیلی در خلال همین رویداد باعث نگرانیها ناراحتیهای فراوانی در میان صاحبنظران شده است.