قیمت بنزین در ایران و کشورهای همسایه: مقایسه‌ای ناعادلانه یا واقعیتی تلخ؟

معاون رئیس جمهوری اخیراً گفت که قیمت بنزین در افغانستان بین ۶۰ تا ۶۳ افغانی (حدود ۶۰ تا ۶۳ هزار تومان) فروخته می‌شود. این اظهارات با واکنش‌های تند و گسترده‌ای داشت.

اصلاح ساختار پرداخت یارانه سوخت در ایران، بار دیگر موجب شده است که مقام‌های دولتی به انتقاد از نرخ پایین بنزین در کشور بپردازند و این نرخ را با قیمت‌های بنزین در کشورهای همسایه مقایسه کنند. این مقایسه‌ها، به ویژه در شرایطی که کشور با چالش‌های اقتصادی متعددی مواجه است، توجه بسیاری از مردم و کارشناسان را به خود جلب کرده است.

در حالی که دولت‌ها سعی دارند با استفاده از این مقایسه‌ها، ضرورت افزایش قیمت بنزین را توجیه کنند، کارشناسان و منتقدان به شدت به این رویکرد انتقاد می‌کنند. آنها بر این باورند که افزایش قیمت بنزین در شرایط کنونی، نه تنها به دلیل سطح پایین دستمزدها، بلکه به خاطر گرانی خودرو و دیگر هزینه‌های زندگی، منطقی نیست.

این کارشناسان تأکید می‌کنند که در یک اقتصاد ضعیف، افزایش قیمت سوخت می‌تواند فشار بیشتری بر روی اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه وارد کند و به نارضایتی عمومی دامن بزند. به علاوه، آنها معتقدند که مقایسه قیمت بنزین ایران با کشورهای همسایه، بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و اجتماعی هر کشور، ناعادلانه و غیرواقعی است.

در حال حاضر، هر لیتر بنزین در ایران به نرخ آزاد ۳ هزار تومان عرضه می‌شود، که با دلار آزاد ۷۰ هزار تومانی معادل ۰.۰۴۲ دلار آمریکاست. معاون رئیس جمهوری اخیراً در مصاحبه‌ای تلویزیونی به مقایسه این نرخ با قیمت بنزین در افغانستان اشاره کرد و گفت که در این کشور، بنزین بین ۶۰ تا ۶۳ افغانی (حدود ۶۰ تا ۶۳ هزار تومان) فروخته می‌شود. این اظهارات با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی مواجه شد و منتقدان به ناعادلانه بودن این مقایسه اشاره کردند.

نکته قابل توجه این است که قیمت خودرو در افغانستان نسبت به ایران ارزان‌تر است. در حالی که حداقل دستمزد ماهانه در افغانستان ۵۸ دلار است، در ایران این رقم ۱۳۸ دلار است. اما قیمت یک دستگاه تویوتا یاریس کراس (مدل ۲۰۲۴) در افغانستان حدود ۲۹ هزار دلار است، در حالی که همین مدل در بازار دست‌دوم ایران حدود ۲۱۵۰۰ دلار معامله می‌شود.

در مقایسه با دو همسایه شرقی ایران، یعنی پاکستان و افغانستان، قیمت بنزین در ایران بیش از ۲۱ برابر این کشورهاست. در میان ۱۵ کشور همسایه، ارمنستان و ترکیه بالاترین قیمت بنزین را دارند که به ترتیب ۱.۳۹۷ و ۱.۲۲۴ دلار (بیش از ۲۹ برابر ایران) به فروش می‌رسد. در این کشورها، نرخ حداقل دستمزد نیز به مراتب بالاتر از ایران است.

در حالی که برخی کارشناسان بر این باورند که اصلاح قیمت بنزین در ایران باید با افزایش یارانه‌های اقشار کم‌درآمد، افزایش نسبی دستمزدها و کاهش بهای خودرو همراه باشد، این سوال مطرح می‌شود که آیا دولت می‌تواند با چنین سیاست‌هایی، رضایت عمومی را جلب کند یا خیر. در نهایت، این موضوع نه تنها به اقتصاد ایران، بلکه به زندگی روزمره مردم نیز ارتباط دارد و نیازمند بررسی دقیق و عمیق‌تری است.

همچنین بخوانید: نماینده مجلس از زمان و میزان افزایش قیمت بنزین پرده برداشت نماینده مجلس از افزایش قیمت بنزین در سال آینده خبر داد خواب جدید برای قیمت بنزین در ایران؛ نرخ سوم اضافه شود