پس از بازخورد خوبی که مقاله قبلی داشت بر آن شدیم تا هرچه مصممتر به سراغ مقاله آموزش عکاسی رفته و شروعی داشته باشیم بر آموزش عکاسی تا هر علاقهمندی به دنیای عکاسی را به این هنر زیبا آشنا کنیم.
مقدمهای بر آموزش عکاسی
دنیای امروز تقریباً کاملا دیجیتال شده است. فن ـ هنر عکاسی نیز از این قاعده مستثنا نیست. بهروز سازی هرماهه دوربینهای دیجیتال توسط کمپانیهای بزرگ تولیدکننده دوربین و نیز نرمافزارهای قدرتمند ویرایش عکس که آرامآرام جای تاریکخانههای سنتی ظهور و چاپ عکس (Dark Room) را گرفتهاند، عکاسی سنتی و آنالوگ با قدمتی نزدیک به دو قرن را بهشدت تحت تأثیر قرار دادهاند.
اگرچه هنوز برخی عکاسان و تکنسینهای قدیمی لابراتوار در برابر این موج عظیم مقاومت میکنند اما متأسفانه یا خوشبختانه، دیر با زود چارهای جز تسلیم نخواهند داشت و بایستی به خیل عظیم استفادهکنندگان از فنّاوری دیجیتال هم در مرحله عکاسی (Production) وهم در مرحله چاپ و ویرایش Post Production بپیوندند.
دوربینهای دیجیتال همچنین زمان ظهور یا (Development Time) را به کسری از ثانیه تغییر دادهاند. این عدد در مقایسه با تجربیات شخصی من در تاریکخانه آنالوگ که آغاز تا پایان فرایند ظهور و خشک شدن فیلم بیش از یک ساعت زمان احتیاج داشت، حیرتآور است. عکاس در آن دوران میبایست برای انجام فرایند ظهور، در تاریکخانهای بدون هرگونه نور طبیعی یا مصنوعی و در تاریکی مطلق، فیلم عکاسی را از دوربین خارج نموده، آن را در تانک ظهور قرار می دادو سپس با مایع ظهور و زمانبندی دقیقِ قرار گرفتن فیلم نوردیده (Exposed Film) در مایع ظهور، آن را تبدیل به نگاتیو میکرد.
البته هنوز فرایند زمانبر و طاقتفرسای چاپ عکس به قوت خود باقی بود. اکنون دستگاههای چاپ RGB یا CMYK در کوتاهترین زمان ممکن، با بهترین کیفیت و در ابعادی باورنکردنی عکسها را برای ما چاپ میکنند؛ بنابراین از همه دوستان و علاقهمندان عکاسی میخواهم از این فرصت پیشآمده نهایت بهره را برده و زمان بیشتری برای یادگیری اصول فنی و هنری عکاسی اختصاص دهند؛ زیرا با وجود همه پیشرفتهایی که گفته شد، اصول اولیه فنی و هنری عکاسی در این نزدیک به دو قرن تغییرات چندانی نکرده است.
نویسنده این مقاله با بیش از بیستویک سال سابقه عکاسی و نزدیک به ده سال سابقه آموزش عکاسی، آموزش ضمن عمل را بهترین نوع یادگیری میداند؛ اما ازآنجاکه این دوره آموزش عکاسی بهصورت مجازی برگزار میشود از همه شما دوستان گرامی تقاضا دارم همه تمرینهایی را که بهموقع لزوم به شما محول میشود را انجام دهید. پس از مدتی با تمرین و ممارست در عکاسی و نیز پیگیری مطالب این سایت متوجه پیشرفت شگفتانگیز خود خواهید شد.
تاریخچه عکاسی
لغت عکاسی معادل واژه انگلیسی Photography و برگرفته از دو کلمه یونانی photos به معنی نور و graphos به معنای نوشتن هست. بهعبارتدیگر میتوان معنای نوشتن با نور را برای این کلمه پیشنهاد داد.
البته برای عکاسی از موضوعی همواره باید دقت داشت که بایستی نور کافی از موضوع موردنظر به دوربین عکاسی (که بهجای چشم ما عمل میکند) برسد. اجسام در طبیعت یا منیر هستند یا مستنیر. اجسام منیر خود منبع نورانی محسوب میشوند مانند ستارهها یا لامپ روشن. اجسام مستنیر به خوی خود نور ندارند و برای دیده شدن، نور اجسام منیر را بازتاب میدهند. بنا به راین شرط اولیه و لازم برای اینکه بتوانیم از موضوعی عکاسی کنیم این است که نور کافی از آن به دوربین برسد.
بههرروی، اولین عکس تاریخ عکاسی بهوسیله ژوزف نیسفور نیپس (Joseph Nicéphore Niépce) در سال 1826 یا 1827(به دو روایت) گرفته شد. در آن تاریخ هنوز فیلم عکاسی بهعنوان صفحه حساس به نور اختراع نشده بود و او از یک صفحه فلزی قیراندود بهجای فیلم خام استفاده نمود.
البته به علت پایین بودن بسیار زیاد حساسیت این صفحه به نور، زمان نوردهی نزدیک به هشت ساعت به طول انجامید تا نخستین عکس گرفته شده در تاریخ بشریت به نام او ثبت شود. او عکس فوق را از پنجره اتاق زیرشیروانی خانهاش ثبت نمود. بدین ترتیب بشر گام در راهی نهاد که حقیقتاً پایانی بر آن نمیتوان تصور نمود.
اما گام بعدی در پیشرفت عکاسی توسط ویلیام هنری فاکس تالبوت (Fox Talbot) ریاضیدان انگلیسی برداشته شد. او فیلم عکاسی را ابداع نمود که در زمانی بسیار کوتاهتر ازآنچه نیپس عکسش را ثبت نموده بود توانست تصاویر مورد نظرش را ثبت نماید. تفاوت مهم دیگر فیلم تالبوت با صفحه قیراندود نیپس این بود که میشد از روی نسخه نگاتیو (1) فیلم آقای تالبوت هزاران بار یک عکس دلخواه را بهصورت پزیتیو (2) چاپ نمود.
دوربینهای ابتدایی غولآسا و در ابعاد یک اتاق بودند اما بهتدریج و با پیشرفت دانش بشر، دوربینها روزبهروز کوچکتر، پیچدِ تر و پیشرفتهتر شدند. اکنون برای روشن شدن بهتر بحث، قسمتهای مختلف یک دوربین عکاسی را برای شما شرح میدهیم.
عدسی یا لنز (Lens)
هر لنز عکاسی ترکیبی از تعدادی عدسی محدب و مقعر است که در نهایت تشکیل یک عدسی محدب مرکب را میدهند. لنز عکاسی، پرتوها یا شعاعها یا باریکههای نور را که از سوژه ساطع میشوند جمعآوری نموده و به سمت داخل بدنه یا اتاق تاریک دوربین راهنمایی میکند. لنز همچنین این نورها را در نقطهای متمرکز یا کانونی میکند. این نقطه همان محل تشکیل تصویر است که در دوربینهای آنالوگ محل قرار گرفتن فیلم عکاسی و در دوربینهای دیجیتال محل قرار گرفتن سنسور یا حسگر دوربین است. مرغوبیت لنز به فاکتورها و مشخصههای زیادی بستگی دارد. برخی از این فاکتورها عبارتاند از تکنولوژی شرکت سازنده لنز، جنس مواد مصرفشده در ساخت لنز، مرغوبیت مواد بهکاررفته در ساخت لنز، تعداد عدسیها یا المانهای (Elements) بهکاررفته در ساختمان لنز، قطر دهانه ورودی لنز، بازترین دریچه دیافراگم (Iris) لنز و بسیاری مؤلفههای دیگر که همه آنها را بهوقت لزوم موردبررسی قرار خواهیم داد.
همچنین بر روی هر لنز اطلاعات مفیدی حکشده که هم برای کسب اطلاعات بیشتر درباره لنز و هم درباره محدودیتها و امکاناتی که هر لنز به عکاس میدهد بسیار حائز اهمیت است. برخی از این اطلاعات بهقرار زیر است:
- شرکت سازنده لنز. معمولا شرکتهای کنون، نیکون و کارل زایس آلمان از معروفترین شرکتهای تولیدکننده لنز در جهان هستند.
- نوع لنز (اگر زوم باشد).
- فاصله کانونی لنز. این عدد ممکن است یک عدد ثابت مثلاً 50 و یا یک محدوده باشد، مثلاً 135 ـ 18. درباره این عدد و محدوده در بخشهای بعدی توضیحات مفصل داده خواهد شد.
- جنس لنز (در برخی لنزها مشخص شده است).
- بازترین و بستهترین عدد دهانه دیافراگم. درباره مفهوم، کاربرد و زیباییشناسی استفاده از دیافراگم در تولید یک عکس خوب هم در بخشهای بعدی مفصل بحث خواهیم نمود.
- قطر دهانه ورودی لنز بر حسب میلیمتر. مثلاً 67 میلیمتر یا 72 میلیمتر.
ادامه دارد…
پانوشت:
1 ـ نسخه نگاتیو: در نسخه نگاتیوِ فیلمهای سیاهوسفید، هر رنگ روشن در عکس اصلی بهصورت تیره در نسخه نگاتیو و هر رنگ تیره در عکس اصلی بهصورت روشن در نسخه نگاتیو دیده میشود. بهعنوانمثال اگر فردی شلوار مشکی و پیراهن سفید بر تن داشته باشد، در نسخه نگاتیو شلوار او سفید و پیراهنش مشکی دیده میشود. در فیلمهای رنگی این فرایند پیچیدهتر است. به این شکل که در نسخه نگاتیو، مکمل هر رنگ در نسخه اصلی دیده میشود.
2: نسخه پزیتیو: رنگ در نسخه پزیتیو دقیقه شبیه رنگ در عالم واقع است.