اسکن‌های پیشرفته لیدار، راز تمدن‌های مخفی در دل آمازون را فاش کردند

اسکن‌های پیشرفته لیدار، بسیاری از شهرهای گمشده و هزاران سازه خاکی در آمازون را آشکار می‌کنند.

به مدت دهه‌ها، باستان‌شناسان گمان می‌کردند که سکونتگاه‌های انسانی در حوزه آمازون گسترده‌تر، کهن‌تر و پیچیده‌تر از آنچه پیش‌تر ثبت شده، بوده‌اند. بااین‌حال، شواهد مستقیم اندک وجود داشت؛ اشیا باستانی پراکنده بودند و پوشش متراکم جنگلی آنچه را که در زیر نهفته بود، پنهان می‌کرد. روش‌های سنتی کاوش نیز برای چنین منطقه وسیعی وقت‌گیر و غیر عملی بودند. زیرا پژوهشگران اغلب نمی‌دانستند جستجوی خود را از کجا آغاز کنند.

با فناوری لیدار آشنا شوید

البته همه‌چیز با ورود فناوری Lidar تغییر کرد. لیدار (تشخیص و اندازه‌گیری نور) از پالس‌های لیزری برای اسکن زمین و ایجاد نقشه‌های سه‌بعدی دقیق استفاده می‌کند. برخلاف بررسی‌های زمینی که ممکن است سال‌ها طول بکشد، لیدار می‌تواند در مدت‌زمان کوتاه‌تر، ساختارهای پنهان‌شده زیر پوشش انبوه جنگلی را آشکار کند و بی‌نظمی‌هایی در شکل‌های زمینی را شناسایی کند که در غیر این صورت پنهان می‌ماندند.

از دیدگاه باستان‌شناسان، لیدار یک پیشرفت اساسی محسوب می‌شود که در کنار مزایای دیگر، به آن‌ها امکان داده تا تقریبا در تمام گستره وسیع آمازون به‌دنبال نشانه‌هایی از سکونتگاه‌های باستانی بگردند. آنچه کشف کرده‌اند، شگفت‌انگیز و چشمگیر است.

کشفیات لیدار: ردیابی تمدن‌های پنهان

یکی از چهره‌های کلیدی در بهره‌گیری از توانایی‌های لیدار برای کاوش در آمازون، وینیسیوس پریپاتو، تحلیل‌گر موسسه ملی تحقیقات فضایی برزیل است.

با بررسی دقیق داده‌های لیدار، تیم او شواهدی را کشف کرد که نشان می‌دهد بین ۱۰,۰۰۰ تا ۲۴,۰۰۰ سازه خاکی پیشا کلمبیایی در سراسر حوزه آمازون وجود دارد. این یافته‌ها حاکی از آن‌ هستند که آمازونی‌های باستان، در مراکز شهری بزرگی سکونت داشته و به محیط خود از طریق شیوه‌های پیشرفته کشاورزی، شیلات و مدیریت جنگل شکل داده‌اند.

درحالی‌که نتایج اسکن‌های پیشرفته لیدار نیاز به تأیید میدانی دارند، پیامدهای آن‌ها بسیار عمیق است. اکتشافات، دیدگاه سنتی درباره آمازون را به چالش می‌کشند. این تصور که منطقه طبیعتی بکر و دست‌نخورده بوده و توانایی پشتیبانی از جمعیت‌های بزرگ را نداشته است.

پریپاتو در گفت‌وگو با گاردین بیان کرد:

کار او اکنون به بوم‌شناسان کمک می‌کند تا تفاوت بین جنگل‌های دست‌آموز و طبیعت بکر را تشخیص دهند. همچنین درک عمیق‌تری از فعالیت‌های مردمانی که هزاران سال در آمازون زندگی کرده‌اند، به دست آورند.

سوابق تاریخی، دنیای باشکوه از دست رفته را تأیید می‌کنند

کاوشگران اروپایی در قرن شانزدهم، در آمازون با چیزی فراتر از قبایل پراکنده مواجه شدند.

گاسپار د کارواخال، راهب اسپانیایی که در سال ۱۵۴۱ همراه فرانسیسکو د اوریانا سفر می‌کرد، در نوشته‌های خود توصیفاتی از سکونتگاه‌های بزرگ و سازمان‌یافته در امتداد رودخانه‌ها ثبت کرد. او از شهرهای پرجمعیت سخن گفته که در آن‌ها «اگر سوزنی از آسمان می‌افتاد، بر سر یکی از ساکنان محلی فرود می‌آمد و هرگز به زمین نمی‌رسید».

این گزارش‌ها را تا مدت‌ها نادیده می‌گرفتند، اما مطالعات اخیر و اسکن‌های پیشرفته لیدار نشان می‌دهند که روایت‌های کارواخال در واقع می‌توانند قابل‌اعتماد باشند.

ورود استعمارگران اروپایی، پیامدهای ویرانگری بر این منطقه تحمیل کرد. موج‌های متوالی از فتح، بیماری و همگون‌سازی اجباری بسیاری از جوامع بومی را به فروپاشی رساند. در نهایت، این مراکز شهری در دل جنگل بارانی ناپدید و زیر پوشش درختان و گیاهان انبوه مدفون شدند.

اما باستان‌شناسی مدرن اکنون در حال بازکشف دستاوردهای خارق‌العاده این تمدن‌های فراموش‌شده است. پژوهشگران با استفاده از فناوری‌های دورسنجی، تاریخ‌گذاری رادیو کربنی و تجزیه‌وتحلیل خاک، در حال کنار هم قرار دادن تکه‌های این تاریخ شگفت‌انگیز هستند.

نقش اسکن‌های پیشرفته لیدار در آشکارسازی کلان‌شهرهای باستانی

اسکن‌های پیشرفته لیدار نقش اساسی در کشف شهرهای آمازونی ایفا کرده‌اند که کاملا در زیر پوشش متراکم گیاهی پنهان شده بودند. این فناوری را روی هواپیماها یا پهپادها نصب می‌کنند و می‌تواند میلیون‌ها پالس لیزری را در هر ثانیه ارسال کرده و با دقت و جزئیات فوق‌العاده‌ای زمین را نقشه‌برداری کند.

از این فناوری پیش‌تر برای نقشه‌برداری از شهرهای باستانی مایا در آمریکای مرکزی کمک گرفتند و بیشترین توجه را نیز به دلیل همین کاربرد به خود جلب کرده است.

در آمازون، جایی که سازه‌های سنگی نادر هستند، سکونتگاه‌ها از موادی مانند گل، چوب و نی ساخته شده‌اند. موادی که با گذر زمان فرسوده می‌شوند و شناسایی آن‌ها از طریق روش‌های سنتی کاوش دشوار است.

با این حال، کاوش‌های اخیر نشان داده‌اند که سیستم‌های شهری آمازون با شهرهای مایا در مکزیک و گواتمالا که به‌خوبی مستند شده‌اند، قابل ‌مقایسه‌اند. برخلاف این شهرها که سازه‌های سنگی از سنگ آهک باقی مانده‌اند، سازه‌های خاکی باستانی آمازون عمدتاً ناپدید شده‌اند و تنها اثرات و ردپاهای آن‌ها باقی مانده که شناسایی آن‌ها را سخت‌تر کرده. اینجاست که فناوری اسکن‌های پیشرفته لیدار تفاوت واقعی ایجاد می‌کند.

اسکن‌های پیشرفته لیدار و تهیه مدل‌های آماری

با استفاده از مدل‌های آماری، پژوهشگران دریافتند که ممکن است بین ۱۰,۰۰۰ تا ۲۴,۰۰۰ سازه خاکی کشف‌نشده هنوز زیر پوشش متراکم گیاهی جنگل آمازون پنهان باشند.

بخش عمده‌ای از کاوش‌های اوایل قرن ۲۱ را مایکل هکنبرگر، انسان‌شناس دانشگاه فلوریدا انجام داد. در طول سه دهه، او تمرکز خود را بر کوهیکوگو، یک سکونتگاه باستانی قلعه‌سازی‌شده در امتداد رودخانه زیگنو در برزیل قرار داد. یافته‌های او یک سیستم پیچیده از «شهرهای باغی با چگالی پایین» را که حداقل ۱,۵۰۰ سال قدمت داشت، آشکار کرد. این سکونتگاه‌ها شامل خانه‌ها، باغ‌ها، جاده‌های وسیع، میادین مرکزی، اقامتگاه مجلل رئیس قبیله که با دیوارهای چوبی محصور و خندق‌های دفاعی محافظت شده بود و همچنین باغ‌ها و جنگل‌های مدیریت‌شده در اطراف بودند.

کشفیات بیشتر از لیانوس ده موجوس در جنوب غربی آمازون بولیوی به‌دست آمد. کارلا جیمز بتانکورت، باستان‌شناس دانشگاه بُن در سال ۲۰۲۲ با کمک اسکن‌های پیشرفته لیدار سکونتگاه‌های مهمی به قدمت بیش از ۱,۴۰۰ سال را کشف کردند. این سایت شامل چیدمان‌های هندسی پیچیده، جاده‌های شعاعی، خندق‌ها و دیوارهای متحدالمرکز، مناطق پله‌ای، و ساختارهای هرم‌مانند بلند با ارتفاع تقریبی ۲۱ متر (۷۰ فوت) بود.

شیوه‌های پایدار آمازونی‌های باستان

در حالی که این شهرهای باستانی ممکن است از کلان‌شهرهای مدرن بسیار متفاوت به نظر برسند، شیوه‌های پایداری آن‌ها درس‌های مهمی برای توسعه شهری امروز به همراه دارند. آمازونی‌های باستانی در زمینه فنا‌وری‌های کشاورزی پیشرفته از جمله باغ‌های کمپوست‌شده و تررا پِرتا یا «زمین تاریک» پیشگام بودند. تررا پِرتا خاکی بسیار حاصلخیز و دست‌کاری‌شده توسط انسان است که از طریق کمپوست کردن ضایعات غذایی و مواد آلی ایجاد می‌شود. این خاک که حدود ۱۵۴,۰۰۰ کیلومتر مربع (تقریباً دو برابر اندازه ایرلند) را پوشش می‌دهد، به تمدن‌ها این امکان را می‌داد که در خاک‌های فقیر از مواد مغذی جنگل‌های بارانی به شکوفایی برسند.

مطالعات اخیر سایت‌های مشابهی از زمین تاریک در بولیوی در نزدیکی مرز برزیل شناسایی کرده‌اند. باستان‌شناسان نشانه‌های از آنتروسول‌ها یا خاک‌های دست‌کاری‌شده توسط انسان پیدا کرده‌اند که از جمعیت‌های بزرگ در اراضی کشاورزی غیرقابل استفاده پشتیبانی می‌کردند. این روش مهندسی خاک آن‌قدر مؤثر بود که شرکت‌های بیواکونومی مدرن اکنون در حال تکرار این تکنیک با استفاده از بیوچار (ترکیبی از چوب نیم‌سوخته، زغال‌چوب و خاکستر) برای بهبود حاصلخیزی خاک و ذخیره کربن هستند.

درس‌هایی در تاب‌آوری اقلیمی

علاوه بر تلاش‌های پیشگامانه خود در زمینه پایداری کشاورزی، تمدن‌های باستانی آمازون یاد گرفته بودند که چگونه در برابر اختلالات اقلیمی و بلایای طبیعی تاب‌آور باشند. باستان‌شناسان شواهدی پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد این شهرها با جاده‌های وسیع، خندق‌ها و موانع آتش‌نشانی طراحی شده بودند تا از آسیب‌های ناشی از رویدادهای جوی شدید جلوگیری کنند.

پس از آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای که در اواخر دهه ۲۰۱۰ در آمازون رخ داد، مقامات برزیلی از آتش‌نشانان استرالیایی راهنمایی خواستند. استرالیایی‌ها نه تنها بحران مدرن را ارزیابی کردند بلکه سوابق باستان‌شناسی را نیز مورد مطالعه قرار دادند. آن‌ها دریافتند که در قرن سیزدهم، آمازون یکی از خشک‌ترین دوره‌های خود در ۵,۰۰۰ سال گذشته را تجربه کرده بود. برای محافظت از شهرهای خود، آمازونی‌های باستانی حریم‌های دفاعی و زیرساخت‌های مقاوم در برابر آتش ساخته بودند.