با حرف ارز نیمایی و جایگزینی آن با ارز توافقی در روند تولید، بهزودی لوازم خانگی با افزایش قیمت قابل توجهی مواجه خواهند شد.
با عنایت به آخرین اخبار داخلی و به گفته علیرضا محمدی دانیالی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، حذف ارز نیمایی و تأثیر آن بر بدنه صنعت لوازم خانگی ایران، باعث افزایش مستقیم قیمت مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان شده است. این افزایش قیمت تولیدکنندگان را مجبور به تعدیل قیمتهای محصولات خود میکند که این امر به طور اجتناب ناپذیری منجر به افزایش قیمت در بازار مصرف خواهد شد.
آقای دانیالی به چالشهای دیگری نیز اشاره کردند که تولیدکنندگان لوازم خانگی با آن دست و پنجه نرم میکنند. یکی از مهمترین این چالشها، دیرکرد در تأمین ارز مورد نیاز برای واردات مواد اولیه و قطعات است. این تأخیر در تأمین ارز باعث کاهش سرعت تولید و افزایش هزینههای نگهداری انبار شده و به طور غیرمستقیم به افزایش قیمت محصولات منجر میشود. بنابراین اکنون زمان مناسبی برای خرید لوازم خانگی است.
رشد قابل توجه قاچاق لوازم خانگی در کشور
علیرضا محمدی دانیالی، با اشاره به چالشهای پیش روی صنعت لوازم خانگی ایران، وضعیت نگران کنندهای را ترسیم میکند. وی میگوید ۳۰ درصد از بازار ایران در اختیار کالاهای قاچاق است که سالانه حدود ۲ میلیارد دلار لوازم خانگی بهطور غیرقانونی وارد کشور میشود. این کالاها بدون پرداخت عوارض گمرکی از مسیرهای غیررسمی وارد شده و با منشاء ارزی نامشخص هستند.
این مسئله نه تنها به اقتصاد کشور ضربه میزند، بلکه رقابت ناسالمی را برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد میکند و بقای آنها را تهدید میکند. محمدی در مورد کاهش قاچاق با آزادسازی واردات معتقد است که تولیدکنندگان داخلی مخالف واردات قانونی نیستند، اما شرط آن فراهم شدن شرایط رقابتی عادلانه است. این شرایط شامل دسترسی به ماشینآلات پیشرفته، قیمت مناسب مواد اولیه، تسهیل در جذب دانش و فناوری روز، تأمین پایدار انرژی و تسریع در تأمین ارز میباشد. فقدان هر یک از این موارد، رقابتپذیری تولیدکنندگان داخلی را کاهش میدهد.
وی با اشاره به رتبه ۹۹ ایران در رقابتپذیری صنعتی جهانی و رتبه ۱۲۷ در شاخص سهولت کسبوکار، به چالش ساختاری بزرگتری اشاره کرد. به گفته وی، در این شرایط رقابت با کشورهای پیشرفته بسیار دشوار است و اصلاحات ساختاری گسترده در اقتصاد کشور برای فراهم شدن شرایط رقابتی عادلانه ضروری به نظر میرسد. در غیر این صورت رشد قاچاق و کاهش رقابتپذیری صنعت لوازم خانگی ادامه خواهد یافت.
رشد چشمگیر آمار تولیدکنندگان داخلی
رشد چشمگیر تولید لوازم خانگی از ۸ میلیون دستگاه در سال ۱۳۹۸ به ۲۰ میلیون دستگاه در حال حاضر، نشان از پویایی این صنعت در کشور دارد. این افزایش تولید، به طور مستقیم برای ۳۰۰ هزار نفر و به طور غیر مستقیم برای حدود یک میلیون نفر شغل ایجاد کرده است. با این حال، این موفقیت در سایه چالشهای جدی اقتصادی و رقابتی قرار دارد.
یکی از مهمترین این چالشها، رقابت با کالاهای وارداتی است. عدم توانایی رقابت با محصولات خارجی، به دلیل عوامل مختلفی مانند قیمت تمامشده بالاتر، کیفیت پایینتر در برخی محصولات داخلی و همچنین وجود قاچاق کالا به شدت صنعت لوازم خانگی ایران را تهدید میکند. واردات بیرویه، نه تنها میتواند به کاهش سهم بازار تولیدکنندگان داخلی و کاهش سودآوری آنها منجر شود، بلکه به از دست رفتن فرصتهای شغلی فراوان در این بخش نیز خواهد انجامید.
در کنار چالشهای مربوط به واردات، موضوع قیمت مواد اولیه، نرخ ارز، دسترسی به تکنولوژیهای پیشرفته و همچنین انرژی نیز از موانع پیش روی رشد این صنعت هستند. هزینههای بالای تولید، به دلیل نوسانات ارزی و افزایش قیمت مواد اولیه وارداتی، باعث کاهش رقابتپذیری محصولات داخلی شده است. با این وجود، صنعت لوازم خانگی ایران در عرصه صادرات نیز فعال است. ارزش صادرات این محصولات در سالهای اخیر حدود ۳۰۰ میلیون دلار برآورد شده است که عمدتا به کشورهای عراق و افغانستان صورت میپذیرد.
در مجموع، صنعت لوازم خانگی ایران علیرغم رشد قابل توجه تولید و اشتغالزایی، با چالشهای جدی روبرو است. برای تداوم رشد و رقابتپذیری این صنعت در سطح بینالمللی، حمایتهای دولتی بهویژه در زمینههای تامین مواد اولیه، حمایت از تولید و توسعه تکنولوژی و همچنین مدیریت واردات ضروری است.