گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
با گذشت حدود ۷ ماه از تلاش دولت چهاردهم در زمینه رفع فیلترینگ پلتفرم‌های محبوب، دیگر خبری از ادامه وعده های دولت در این خصوص نیست.
موج تبلیغات گسترده دولت درباره رفع فیلترینگ، از ابتدای شروع به کار این دولت تا دی ماه سال جاری به‌حدی بود که بخشی از جامعه تصور می‌کردند به‌زودی شاهد رفع فیلتر پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی خواهند بود. این تبلیغات امیدواری زیادی در میان کاربران فضای مجازی ایجاد کرد و انتظارات را به شدت بالا برد. با این حال، پس از گذشت هفت ماه از تلاش‌های دولت برای متقاعد کردن اعضای شورای عالی فضای مجازی، تنها رفع فیلتر گوگل پلی و پیام‌رسان واتساپ عملی شده است.
با عنایت به آخرین اخبار داخلی، این اقدامات اگرچه گام‌هایی مثبت در جهت بهبود دسترسی کاربران به خدمات دیجیتال محسوب می‌شوند، اما در مقایسه با انتظارات اولیه و حجم تبلیغات انجام‌شده، ناامیدی‌هایی را نیز به همراه داشته است. بسیاری از کاربران و فعالان فضای مجازی انتظار داشتند که رفع فیلترینگ به صورت گسترده‌تر و شامل شبکه‌های اجتماعی مهم‌تری مانند اینستاگرام و تلگرام نیز شود. اما تاکنون، این انتظارات برآورده نشده است.
نگاهی به وعده وزارت ارتباطات در خصوص رفع فیلترینگ
پس از مصوبه صد و چهارمین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دی ماه 1403، وزیر ارتباطات بار دیگر با دادن وعده‌هایی درشت درباره رفع فیلترینگ شبکه های اجتماعی، بر حذف محدودیت‌ها تاکید کرد. او اعلام کرد که هیچ پلتفرمی از شمول رفع فیلترینگ خارج نیست و سازوکارهای لازم برای رفع فیلتر تمامی سکوها پیش‌بینی شده است.
به گفته ستار هاشمی، رفع فیلتر پلتفرم‌ها متناسب با نیازهای مردم جمع‌بندی و در مذاکرات مشخص می‌شود. این اظهارات در ادامه وعده‌های پیشین وزیر از ابتدای آغاز به کار دولت چهاردهم، بار دیگر امیدواری‌هایی را در میان کاربران ایجاد کرد. با این حال، تاکید بر اجرای چندمرحله‌ای طرح رفع فیلترینگ کاربران را در انتظار نگه داشت و سوالاتی را درباره زمان و نحوه اجرای این طرح برانگیخت.
وزیر ارتباطات در تشریح جزئیات طرح رفع فیلترینگ گفته بود که این طرح به صورت چند مرحله‌ای در مرکز ملی فضای مجازی نهایی شده و سپس در شورای عالی فضای مجازی مطرح شده است. به گفته وی پس از بحث و بررسی و رای‌گیری، این طرح مورد موافقت اعضای شورا قرار گرفته است. این توضیحات اگرچه چارچوبی کلی از روند تصمیم‌گیری را ارائه می‌دهد، اما همچنان جزئیات دقیقی درباره مراحل مختلف طرح، معیارهای اولویت‌بندی پلتفرم‌ها برای رفع فیلتر و زمان‌بندی اجرای هر مرحله ارائه نمی‌کند.
اظهارات اخیر رئیس جمهور در مورد عدم موفقیت فیلترینگ و اصرار بر ادامه آن نیز، مستلزم بررسی دقیق‌تر و ارائه جزئیات بیشتر است. دکتر پزشکیان با اشاره به ارزیابی‌های علمی و تحلیل اثرات اجتماعی، به صراحت اعلام کرده‌اند که سیاست فیلترینگ نه تنها به اهداف خود دست نیافته، بلکه مشکلات و مضرات متعددی را به بار آورده است.
در گجت نیوز بخوانید:
نظر وزیر ارتباطات درباره رفع فیلترینگ تلگرام
ابهام موجود در خصوص وعده رفع فیلترینگ، باعث شده است که کاربران نتوانند تصویر روشنی از آینده دسترسی خود به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی داشته باشند. با توجه به وعده‌های مکرر وزیر ارتباطات و مصوبه شورای عالی فضای مجازی، انتظار می‌رود که دولت به زودی گام‌های عملی بیشتری در جهت رفع فیلترینگ بردارد. عدم تحقق وعده‌ها و تاخیر در اجرای طرح رفع فیلترینگ، می‌تواند به کاهش اعتماد عمومی به دولت و سیاست‌های آن در حوزه فضای مجازی منجر شود.
نگاهی به آمار استفاده کاربران از فیلترشکن
آمار شوکه کننده مرکز پژوهش‌های مجلس از میزان استفاده فیلترشکن در ایران، تصویری نگران‌کننده و در عین حال روشنگر از وضعیت فعلی فضای مجازی و اینترنت در ایران ارائه می‌دهد. یکی از مهم‌ترین یافته‌های این نظرسنجی، استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها توسط کاربران ایرانی است.
بر اساس نتایج ۸۰ درصد از کاربران اینترنت از فیلترشکن استفاده می‌کنند. این آمار نشان‌دهنده شکست سیاست‌های فیلترینگ و عدم موفقیت در محدود کردن دسترسی کاربران به محتوای مورد نظر است. نزدیک به نیمی از کاربران اینترنت (۴۹.۴ درصد) از فیلترشکن‌های رایگان استفاده می‌کنند. استفاده از فیلترشکن‌های رایگان می‌تواند نگرانی‌هایی را در مورد امنیت داده‌ها و حریم خصوصی کاربران ایجاد کند، زیرا این ابزارها ممکن است از امنیت کافی برخوردار نباشند و اطلاعات کاربران را به خطر بیندازند.
همچنین حدود ۳۰.۳ درصد از کاربران از فیلترشکن‌های پولی استفاده می‌کنند. این موضوع می‌تواند به ایجاد یک بازار سیاه برای فروش فیلترشکن‌ها و افزایش قیمت‌ها منجر شود. همچنین طبق نظرسنجی ذکر شده، تنها ۱۸.۹ درصد از کاربران از فیلترشکن استفاده نمی‌کنند. این گروه شامل کاربرانی است که یا به فیلترشکن دسترسی ندارند، یا به دلایل مختلف تمایلی به استفاده از آن ندارند یا دسترسی محدودی به اینترنت دارند و نیاز چندانی به فیلترشکن احساس نمی‌کنند.
نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد که کاربران ایرانی از سرعت اینترنت موجود رضایت چندانی ندارند. در مجموع، ۷۷.۸ درصد از کاربران از سرعت اینترنت خود ناراضی هستند. ۳۴.۵ درصد از کاربران اصلاً از سرعت اینترنت خود راضی نیستند. این دسته از کاربران سرعت اینترنت را بسیار کند ارزیابی می‌کنند.
۴۳.۲ درصد از کاربران به میزان کمی از سرعت اینترنت راضی هستند. این کاربران سرعت اینترنت را تا حدودی قابل قبول می‌دانند، اما معتقدند که می‌تواند بهتر باشد. ۲۲.۲ درصد از کاربران تا حد زیاد یا خیلی زیادی از سرعت اینترنت رضایت دارند. این گروه از کاربران سرعت اینترنت را مناسب ارزیابی می‌کنند و از آن برای فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند.
روند مذاکره با پلتفرم های خارجی از زبان دبیر شورای عالی مجازی
مدتی پیش دبیر شورای عالی فضای مجازی در جریان یک گفت‌وگوی تلوزیونی اعلام کرده بود که مذاکراتی میان دستگاه‌های اجرایی ایران و پلتفرم‌های خارجی در جریان است. او توضیح داد که برخی از این پلتفرم‌ها از این مذاکرات استقبال کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر هنوز در حال بررسی موضوع هستند.
وی ابراز امیدواری کرد که به‌زودی چارچوب‌های همکاری با این پلتفرم‌ها نهایی شود. او در صحبت‌های خود به چند نکته کلیدی اشاره کرد: اولاً، پیگیری‌های جدی توسط دستگاه‌های مربوطه در حال انجام است، اما هنوز به نتیجه نهایی نرسیده‌اند که بتوانند آن را اعلام کنند. ثانیاً، موفقیت این مذاکرات به پذیرش شرایط حکمرانی ایران توسط این پلتفرم‌ها بستگی دارد. ثالثاً، رایزنی‌ها محدود به یک پلتفرم خاص نیست و با تمامی سکوهای بین‌المللی و حتی فراتر از پلتفرم‌هایی که در حال حاضر در ایران مطرح هستند، در حال انجام است.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که نتایج نظرسنجی‌های اخیر مراکز رسمی و معتبر داخل حاکمیت نشان می‌دهد که فیلترینگ اینترنت در ایران به یک اقدام بی‌فایده و حتی مضر تبدیل شده است. بر اساس این نظرسنجی‌ها، حداقل ۸۰ درصد کاربران اینترنت در ایران از فیلترشکن استفاده می‌کنند. این آمار به وضوح نشان می‌دهد که سیاست‌های فعلی فیلترینگ نه تنها نتوانسته‌اند به اهداف خود برسند، بلکه باعث ایجاد مشکلات بیشتری نیز شده‌اند.
با این حال، سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا حاکمیت همچنان بر این رویه اصرار می‌ورزد؟ در شرایطی که جامعه در آرامش نسبی به سر می‌برد، محدودیت‌های اینترنتی چندان مطلوب به نظر نمی‌رسد. در بسیاری از نقاط جهان، محدودیت‌های اینترنتی معمولاً در زمان‌های بحران‌های اجتماعی یا سیاسی اعمال می‌شوند، اما در شرایط عادی، دسترسی آزاد به اینترنت و پلتفرم‌های مختلف به عنوان یک حق اساسی برای شهروندان در نظر گرفته می‌شود.
در این میان، مذاکرات با پلتفرم‌های خارجی می‌تواند گامی مثبت در جهت کاهش محدودیت‌ها و بهبود دسترسی به اینترنت باشد. موفقیت این مذاکرات به پذیرش شرایط حکمرانی ایران توسط این پلتفرم‌ها بستگی دارد. اگر این مذاکرات به نتیجه برسد می‌تواند به کاهش استفاده از فیلترشکن‌ها و افزایش امنیت کاربران کمک کند.
در نهایت، به نظر می‌رسد که سیاست‌گذاران باید به جای اصرار بر رویه‌های قدیمی، به دنبال راهکارهای جدید و مؤثرتری برای مدیریت فضای مجازی باشند. این راهکارها باید به گونه‌ای طراحی شوند که هم امنیت کاربران را تأمین کنند و هم دسترسی آن‌ها به اطلاعات و خدمات اینترنتی را بهبود بخشند.
