ساخت ایستگاه فضایی بین المللی یک دستاورد بزرگ برای دانشمندان بود و با چالشهای زیادی مواجه گشت. در ادامه نحوه ساخت این سازه بزرگ در فضا و مدت زمانی که این پروژه طول کشید را بررسی میکنیم.
اگر علاقهمند به اخبار نجوم باشید، حتما از ماجرای استارلاینر خبر دارید. فضاپیمای جنجالی بوئینگ که در اولین ماموریت خود دچار مشکل شد و فضانوردان را سرگردان رها کرد. ایستگاه فضایی بین المللی بود که برای ۱۰ ماه از این افراد میزبانی کرد. در غیر این صورت فاجعهای بزرگ رخ میداد؛ اما ساخت ایستگاه فضایی بین المللی چهزمانی آغاز شد و ناسا چگونه این پروژه را پیش برد؟
یک همکاری بین المللی شگفت انگیز برای ساخت ایستگاه فضایی
در طول ۲۵ سال گذشته تمام انسانها همیشه روی کره زمین حضور نداشتهاند. چراکه عدهای در ایستگاه فضایی بین المللی مشعول انجام ماموریتهای گوناگون بودند. ایستگاه فضایی بین المللی یا همان ISS یک آزمایشگاه مداری است که برای افزایش دانش انسان پیرامون فضا و امتحان کردن فناوریهای جدید فضایی ساخته شده است.
البته ISS عنوان اولین ایستگاه فضایی بشر را در اختیار ندارد. پیشتر در سال ۱۹۷۳ ناسا SkyLab را برای انجام تحقیقات علمی و آزمایشهای طولامیمدت روانه فضا کرده بود. هرچند که این ایستگاه در سال ۱۹۷۹ وارد جو زمین شد تا تکههای آن در اعماق اقیانوس آرام بگیرند. سپس در سال ۱۹۸۴ رئیسجمهور ریگان مجوز ساخت ایستگاه فضایی بین المللی را به ناسا داد.
پس از تامین بودجه لازم توسط کنگره، ناسا بهدنبال پیدا کردن شرکای بینالمللی برای این پروژه بزرگ رفت. در ابتدای کار آژانس فضایی اروپا، ژاپن و کانادا به پروژه پیوستند. پس از فروپاشی اتحاد شوروی نیز روسیه تصمیم گرفت با گروه پیشگفته همکاری کند.
در حال حاضر دانشمندان کشورهای مختلف میتوانند با حضور در ایستگاه فضایی بین المللی به انجام آزمایشهای علمی بپردازند. هرچند که دانشمندان چینی از انجام اینکار منع شدهاند. به گفته مقامات ناسا چینیها میخواستند از فضا برای پیشبرد اهداف نظامی استفاده کنند.
چالشهای ساخت ایستگاه فضایی بین المللی
فرآیند طراحی ایستگاه در سال ۱۹۸۳ به پایان رسید و ساخت قسمتهای مختلف آن از اواخر دهه ۱۹۸۰ آغاز گشت. هرچند بهگفته ناسا ساخت قسمتهای اصلی ایستگاه فضایی بین المللی بین سالهای ۱۹۹۸ و ۲۰۱۱ انجام شد. بدینترتیب میتوان گفت که فرآیند ساخت حدود ۱۳ سال طول کشید. مشخص است که چنین پروژهای بهصورت دائمی در حال انجام نبوده و مهندسان قسمتهای مختلف را مثل تکههای پازل اضافه کردهاند.
ساخت یک ایستگاه فضایی بین المللی در فاصله ۴۱۰ کیلومتری از سطح زمین کار سادهای نیست. مخصوصا اینکه این ایستگاه با سرعت ۲۷۰۰۰ کیلومتر بر ساعت حرکت میکند. شما نمیتوانید چنین پروژهای را با ساختن یک خانه یا برج مقایسه کنید. ناسا هنگام ساخت ISS با مشکلات زیادی مواجه بود. آنها نمیتوانستند ایستگاه را بهصورت کامل ساخته و با یک موشک بزرگ روانه فضا کنند.
همچنین هزینه بالای سفرهای فضایی باعث شده بود که فرآیند ساخت با مخالفت زیادی مواجه شود. بهگفته ناسا آنها این پروژه را همچون یک مجموعه لگو پیش بردند. چراکه ساخت قسمتهای مختلف ایستگاه فضایی بین المللی در کشورهای گوناگون انجام میشد. در گام بعدی فضانوردان مجبور بودند به پیادهرویهای خطرناک فضایی بروند تا بتوانند قسمتهای جدید را به بخش اصلی متصل کنند.
ناسا باید سرعت حرکت ایستگاه را در نظر میگرفت. با سرعت ۲۷۰۰۰ کیلومتر بر ساعت، ایستگاه میتوانست در تنها یک روز به ماه سفر کرده و باز گردد. همچنین گرانش زمین بهطور مرتب به ISS فشار میآورد. در نتیجه بهطور مرتب راکتهایی فعال میشدند تا در مدار باقی بماند.
برای انتقال برخی از قسمتهای ایستگاه راکت و برای انتقال قسمتهای بزرگتر شاتل فضایی لازم بود. در مجموع ۴۲ سفر فضایی برای ساخت ایستگاه فضایی بین المللی انجام شد. در سال ۲۰۰۱ نیز یک بازوی رباتیک بزرگ به فضا فرستاده شد تا به ISS متصل گردد.
درست است که از پایان رسمی ساخت ایستگاه فضایی بین المللی سالها میگذرد، اما بهروزرسانیهای متعدد متوقف نشدهاند. بهعنوان مثال در سال ۲۰۲۱ یک ماژول آزمایشگاهی چندمنظوره و یک ماژول اتصال روسی به ایستگاه اضافه شد.
ابعاد حیرتانگیز ایستگاه فضایی بین المللی
استفاده از روش لگو به ناسا و شرکای علمی آن اجازه داد که بزرگترین سازه ساخت بشر در مدار زمین را عملیاتی کنند. وزن ایستگاه فضایی بین المللی با تمامی ماژولها و تجهیزات به حدود ۴۲۰ تن میرسد. ابعاد ایستگاه نیز در هنگام باز بودن آرایههای خورشیدی ۷۳ در ۱۰۸ متر عنوان شده است. در واقع میتوان آن را هماندازه یک زمین فوتبال دانست. قطعا ایستگاه در تصاویر منتشر شده اینقدر بزرگ بهنظر نمیرسد.
بخش زیادی از این ابعاد توسط پنلهای خورشیدی گرفته شده است. آنها میتوانند حدود ۷۳۵ هزار کیلووات ساعت برق در سال تولید کنند. همچنین ۱۳ کیلومتر سیم در ایستگاه فضای بین المللی استفاده شده است تا قسمتهای مختلف عملیاتی شوند.
ساخت بازوی رباتیک ایستگاه فضایی بین المللی بر عهده آژانس فضایی کانادا بود. این بازو ۱۷.۶ متر طول دارد و میتواند اجسام با وزن ۱۱۶ هزار کیلوگرم را در فضا جابهجا کند. در واقع از آن برای جابهجایی تجهیزات، کمک به فضانوردان و گرفتن فضاپیماهایی که در نزدیکی ایستگاه هستند استفاده میشود.
- جذابترین ماموریت های فضایی ۲۰۲۵: از گرداب مرگ در مشتری تا سوارکاران شبح در آسمان
- 10 نکته جالب درباره زندگی در ایستگاه فضایی بین المللی که از آن بی اطلاع هستید
- پخش زنده فضا از ایستگاه فضایی بین المللی + آموزش و لینک
ایستگاه فضایی طوری ساخته شده است که میتواند بهصورت همزمان شرایط اتصال برای ۸ فضاپیما را فراهم کند. درست است که ایستگاه فضایی بین المللی ابعاد غولپیکری دارد، اما داخل آن چندان جادار نیست. با ۳۸۷ متر مکعب میتوان فضای کافی برای محل خواب ۷ نفر، دو دستشویی، یک باشگاه و یک پنجره وسیع با چشماندازی خیرهکننده از کره زمین را فراهم کند.
از زمان ساخت ایستگاه فضایی بین المللی بیشترین رکورد میزبانی از ۱۳ نفر بهصورت همزمان بوده است. در ISS امکانات لازم برای تولید اکسیژن با الکترولیز وجود دارد. هرچند که فضانوردان بهصورت دورهای هوای تازه و مواد غذایی موردنیاز خود را از زمین دریافت میکنند. همچنین آنها نباید سراغ کارهای ممنوعه در ایستگاه فضایی بین المللی بروند.
پایان عمر ISS
از سال ۱۹۹۸ بیش از ۲۵۰ نفر از حداقل ۲۰ کشور در ایستگاه فضایی بین المللی حضور داشتهاند. همچنین پژوهشگران بیش از ۱۰۸ کشور هزاران آزمایش مختلف را برای ISS طراحی کردهاند. با همه اینها قرار نیست ایستگاه فضایی بین المللی برای همیشه عملیاتی بماند. ناسا قصد دارد که تا سال ۲۰۳۰ از ایستگاه پشتیبانی کند؛ اما سرنوشت آن پس از ۲۰۳۰ هنوز در هالهای از ابهام وجود دارد.
اول از همه اینکه ایستگاه فضایی بین المللی به ۳ میلیارد دلار بودجه سالیانه نیاز دارد. این میزان برابر با یکسوم کل بودجه سفرهای فضایی انسانی ناسا است. مشکل دوم اضافه شدن ایلان ماسک به تیم مدیریتی دونالد ترامپ است. ماسک فکر میکند که عمر ایستگاه فضایی بین المللی به پایان رسیده و باید هرچه زودتر در اعماق اقیانوس آرام گیرد. او حتی برنامه اسپیس ایکس برای نابودی ایستگاه فضایی بین المللی را هم ارائه داد.
مسئله سوم به روسیه باز ميگردد. پس از جنگ با اوکراین رابطه روسیه و آمریکا تاریک شد. در نتیجه روسها اعلام کردند که میخواهند تا چند سال دیگر ایستگاه فضایی اختصاصی خود را توسعه داده و از ISS خارج شود. هرچند بعید بهنظر میرسد با وجود مشکلات اقتصادی این تهدید عملی شود.
نکته در حال حاضر ناسا قصد دارد کمکم ایستگاه فضایی بین المللی را فراموش کرده و روی ساخت یک ایستگاه پیشرفتهتر در نزدیکی ماه تمرکز کند. جای ISS را نیز شرکتهای خصوصی فضایی با سازههای جدید پر خواهند کرد.