اخیرا ناسا قرارداد جدیدی را با اسپیس ایکس بهمنظور استفاده از راکت استارشیپ برای ماموریتهای آینده در فضا امضا کرده است. مشکل اینجاست که راکت ایلان ماسک پس از انفجارهای پیاپی چندان آماده بهنظر نمیرسد.
وضعیت ناسا با دهه هفتاد فرق دارد و دیگر نمیتواند بهخطر جنگ سرد بودجههای نجومی برای پروژههای خود دریافت کند. به همینخاطر آنها بسیار مشتاق هستند از ظرفیت شرکتهای خصوصی برای پیشبرد اهداف خود بهره ببرند. قرارداد جدید ناسا با اسپیس ایکس برای استفاده از راکت استارشیپ را نیز میتوان در همین راستا ارزیابی کرد. هرچند استارشیپ در آزمایشهای اولیه خود نتوانسته انتظارات را برآورده کند و مرتب شاهد انفجارهای مختلف بودهایم.
هموارسازی مسیر راکت استارشیپ برای رسیدن به ماه با قرارداد ناسا
راکت استارشیپ هنوز موفق نشده حتی یک محموله کوچک را بهفضا تحویل دهد. هرچند که ایلان ماسک آرزوهای بسیار بزرگی برای آن دارد. استارشیپ بهعنوان بزرگترین راکت فضایی ساختهشده توسط بشر شناخته میشود. این راکت بیش از ۱۲۰ متر ارتفاع دارد و میتواند تا ۱۰۰ تن بار را به مدار پایینی زمین انتقال دهد.
اسپیس ایکس استارشیپ را یک راکت دو مرحلهای میداند. مرحله اول وظیفه تامین قدرت اولیه برای پرتاب را بر عهده دارد و مرحله دوم باید بار و مسافران را به مقصد برساند. نکته مهم اینجاست که هر دو مرحله قابل استفاده مجدد هستند. وقتی به مشخصات و ویژگیهای استارشیپ نگاه میکنید، متوجه میشوید که میتواند گزینهای بسیار مناسب برای انجام ماموریتهای فضایی باشد.
ناسا امیدوار است که از این راکت در ماموریت آرتمیس ۳ استفاده کند. این ماموریت قرار است در اواسط سال ۲۰۲۷ انجام شود و در نتیجه آن انسانها مجدد روی ماه قدم بگذارند. خود ایلان ماسک هم فکر میکند که استارشیپ نقش بزرگی را در تحقق رویای مستعمره کردن مریخ بازی خواهد کرد.
با همه اینها بسیاری از کارشناسان فکر میکنند که مشخصات نوشته شده روی کاغذ کافی نیستند و استارشیپ باید خود را ثابت کند. هرچند که همیشه تصمیمها بر اساس منطق گرفته نمیشوند و روابط نقش پررنگی در آنها دارند. چندی پیش گزارشی در رابطه با احتمال کنسل شدن راکت SLS ناسا بهنفع ایلان ماسک منتشر شد. بعید نیست که قرارداد ناسا با اسپیس ایکس برای راکت استارشیپ نیز در همین راستا باشد.
این روزها همه از رابطه نزدیک دونالد ترامپ و ایلان ماسک آگاهی دارند. همچنین گفته میشود جرد آیزاکمن، رئیس بعدی ناسا نیز از دوستان ماسک محسوب میشود. همین نیز باعث شده که تردیدهایی در رابطه با این قرارداد ایجاد شود. البته در تواناییهای راکت استارشیپ شکی وجود ندارد، اما این راکت نباید تا ارائه یک عملکرد پایدار بهعنوان گزینه ناسا در نظر گرفته شود.
ماهیت قرارداد ناسا با شرکتهای خصوصی
حالا بیایید کمی در رابطه با ماهیت قرارداد ناسا و اسپیس ایکس برای راکت استارشیپ صحبت کنیم. بر اساس این قرارداد راکت Starship در لیست NLS II ناسا قرار میگیرد. شرکتهای طرف قرارداد موظف هستند همکاریهای لازم را با ناسا در زمینه برنامهریزی ماموریتهای فضایی انجام دهند. چراکه راکتهای انتخابشده بهعنوان گزینههای نهایی ناسا محسوب میشوند.
استارشیپ دهمین راکتی است که در این لیست قرار میگیرد. پیشتر راکتهای فاکون ۹ و سوپر هوی از اسپیس ایکس نیز در این لیست قرار داشتند. از راکتهای شرکتهای دیگر نیز میتوان به Vulcan Centaur از United Launch Alliance و پگاسوس XL از نورثروپ گرومن اشاره کرد. راکت پگاسوس XL از اوایل دهه ۱۹۹۰ بارها در ماموریتهای مختلف ناسا استفاده شده است.
راکتهای قرار گرفته در قرارداد NLS II در سه گروه قرار گرفتهاند. گروه ۱ راکتهای با ریسک بسیار بالا، گروه ۲ با ریسک متوسط و گروه ۳ با ریسک پایین هستند. هنوز مشخص نیست در نتیجه قرارداد ناسا با اسپیس ایکس راکت استارشیپ در کدام گروه قرار گرفته است. هرچند راکت New Glenn از شرکت بلو اوریجن در گروه اول دیده میشود. آن هم با وجود اینکه این راکت توانسته در اولین تلاش خود وارد مدار زمین شود.
با همه اینها بهنظر میرسد که ایلان ماسک نسبت به آینده راکت استارشیپ کاملا مطمئن است. چراکه با وجود شکستهای پیاپی در نظر دارد محل ساخت و پرتاب راکتهای استارشیپ را بهشکل قابل ملاحظهای گسترش دهد.
انفجارهای پیاپی در مسیر موفقیت
تا به امروز استارشیپ هشت بار بهسمت فضای پرتاب شده است و در هرکدام از این پرتابها نیز شاهد درجات مختلفی از موفقیت بودهایم. اولین پرتاب در آوریل ۲۰۲۳ انجام شد. در این پرتاب ایراد در بخش موتور باعث شد که راکت بهشکل کنترل نشدهای بچرخد. در نتیجه ۴ دقیقه پس از بلند شدن از سکوی پرتاب انفجاری بزرگ رخ داد. در واقع خود مسئولان اسپیس ایکس راکت را از راه دور منفجر کردند تا با برخورد به زمین فاجعهای رقم نزند.
جالب اینجاست که انفجار نیز دیرتر از آنچه باید رقم خورد و بارانی از قطعات فلزی بر منطقه بارید. همین هم سبب شد سیلی از انتقادات روانه ایلان ماسک شود. در تست دوم دو قسمت مختلف از راکت منفجر شدند. بوستر راکت اندکی پس از جدا شدن بهشکل غیرمنتظرهای نابود شد و بخش دوم نیز کمی بعد متلاشی گشت.
در سومین آزمایش انفجاری رخ نداد؛ اما اسپیس ایکس اندکی پس از آغاز پرواز زیرمداری کنترل راکت را از دست داد. در نتیجه استارشیپ در منطقهای نامشخص از اقیانوس هند سقوط کرد. سه آزمایش بعدی استارشیپ نیز موفق نبودند. چراکه راکت نتوانست وارد مدار پایینی زمین شود و مجدد راهی اعماق اقیانوس هند شد.
- ادعای جنجالی ایلان ماسک؛ مریخ ایالت جدید آمریکا خواهد شد
- پروژه پرنده آفتاب ؛ موشک هستهای که انسان را به مریخ میبرد
- ایلان ماسک: موتورهای استارشیپ ممکن است اسپیس ایکس را ورشکست کند!
- ایلان ماسک: برای سفر به ماه به هشت موشک استارشیپ نیاز خواهیم داشت
چنین عملکردی باعث شده که بسیاری نگران دخالتهای سیاسی در قرارداد ناسا و اسپیس ایکس برای استفاده از راکت استارشیپ باشند. بسیاری امیدوار بودند که SpaceX بتواند از شکستهای خود درس گرفته و بالاخره استارشیپ را با موفقیت آزمایش کند. هرچند در سال جاری نیز شرایط چندان خوشایند نبود. در آزمایش هفتم و هشتم نیز انفجارهای بزرگ نشان دادند هنوز مهندسان اسپیس ایکس نتوانستهاند مشکلات این راکت را برطرف کنند.
البته حتما ویدیوهای مرتبط با بازگشت راکت استارشیپ را مشاهده کردهاید. جایی که بازوهای رباتیک مرحله اول راکت را هنگام بازگشت به زمین با موفقیت در هوا میگیرند. تردیدی وجود ندارد که اسپیس ایکس توانسته پس از هر آزمایش دادههای ارزشمندی را جمعآوری کند و یک گام به موفقیت نزدیک شود؛ اما راکت استارشیپ هنوز آماده بردن انسان به فضا نیست. قرارداد ناسا برای استفاده از راکت استارشیپ نیز کمی عجولانه بهنظر میرسد.