ایده ساخت کشتیهای غلتکی یکی از موارد جالب در دنیای دریانوردی است. این ایده اگرچه جذاب بود، اما با چالشهای فنی روبرو شد.
اواخر قرن نوزدهم میلادی، دوران پژوهشها و پیشرفتهای گسترده در صنایع گوناگون، بهویژه مهندسی دریا، محسوب میشد. ایدههای نوآورانه و بلندپروازانهی بسیاری با میزان موفقیتهای متفاوت مطرح گردیدند، اما بیگمان، یکی از نمونههای شاخص، کشتی غلتکی بود.
درباره پرونده مرموز کشتیهای غلتکی چه میدانیم؟
کشتیهای غلتکی که برای نخستین بار توسط ارنست بازین، مخترع فرانسوی، در ذهن پرورانده شد، هدفش دگرگونی بنیادین در سفرهای دریایی از طریق سر خوردن بر فراز امواج با استفاده از چرخهای عظیم گردان بود. با این حال، کشتی غلتکی به یک بنبست فناورانه تبدل شد.
فرضیهی ابتدایی در آن زمان ظاهراً منطقی به نظر میرسید. بازین به درستی بر این باور بود که برای دستیابی به بهترین عملکرد از یک کشتی، باید یک عنصر اساسی از طراحی آن، حذف یا کاهش مقاومت آب یا نیروی وارد بر بدنهاش باشد.
به این منظور، او به دنبال راهکاری بود تا سطح تماس کشتی با آب را از طریق بالا بردن کامل بدنه از آب کاهش دهد. بازین معتقد بود که این کار با بهرهگیری از مجموعهای از دیسکها یا چرخهای عدسی شکل شناور بزرگ قابل حصول است.
طرح اولیهی او شامل یک کشتی با سه جفت از این چرخها بود که در دو طرف بدنهی اصلی نصب میشدند. این چرخهای بزرگ، با قطری برابر 10 متر و ضخامتی برابر 3.6 متر، نیروی شناوری را تأمین میکردند و بخشی از سامانهی پیشرانهی کشتی نیز بودند.
با بهرهگیری از این چرخها، هدف این بود که بدنهی اصلی کشتی غلتکی تقریباً چهار متر بالاتر از سطح دریا قرار گیرد. باور بر این بود که این دیسکها هنگام چرخش، نیروی پیشرانهای دوطرفه ایجاد میکنند و آب را هم به سمت پایین و هم به طرف عقب میرانند.
آزمایشهای انجامشده در کارگاه بازین نشان داد که کشتی غلتان قادر خواهد بود به سرعتهای قابل توجهی، احتمالاً تا 32 گره دریایی، دست یابد. اگر این امر تحقق مییافت، به طور چشمگیری از میانگین سرعت 20 گره دریایی کشتیهای مسافربری اقیانوسپیما در آن دوران فراتر میرفت. خود بازین ادعا کرد که یک نسخهی بزرگتر از کشتی او میتواند به سرعتهایی بالغ بر 47 گره دریایی برسد.
- اسرار دردناک کشتی تایتانیک پس از 11 دهه فاش شد
- کدام کشور بیشترین کشتی های جنگی را در نیروی دریایی خود دارد؟
- کشتی طلا، گنجی عظیم با 21 تن طلا در اعماق اقیانوس که تنها یک نفر جای آن را بلد است و لو نمیدهد
- برای سفر با تور کشتی کروز چقدر باید بپردازید؟
نظریهی پشت طراحی بازین، روی کاغذ منطقی به نظر میرسید. با این حال، عدم مشاهدهی هیچ کشتی غلتکی در اقیانوسهای امروزی، احتمالاً نشانگر وجود مشکلی در این طراحی است. البته پیش از بازین نیز تلاشهایی برای ساخت چنین کشتیهایی صورت گرفت که نتایج چندان موفقی به همراه نداشتند.
مهندسان و بازرسان پیشبینی میکردند که شناور او نه تنها از سرعت بالایی برخوردار خواهد بود، بلکه استحکام، مصرف بهینه سوخت و قابلیت پیمودن مسافتهای طولانی را نیز دارا خواهد بود. با این حال، این تصورات خوشبینانه در جریان نخستین آزمایشهای دریایی به یاس و سرخوردگی تبدیل شد.
اما مشکل کشتی غلتکی بازین چه بود؟ مشکل اساسی اینجا بود که چرخها به جای اینکه آزادانه بچرخند و کشتی را به طور کارآمد به جلو برانند، به آرامی میچرخیدند و به انرژی بسیار بیشتری نیاز داشتند. بنابراین مصرف سوخت به طور فاحشی افزایش یافت و دستیابی به سرعتهای وعده داده شده عملاً غیرممکن گردید.
حتی پیش از آنکه سفر برنامهریزی شده در کانال مانش در اوایل سال 1897 انجام شود، آشکار شد که ایده ساخت کشتی غلتکی، حداقل در این پیکربندی، کاربردی نیست. متاسفانه، بازین در ژانویه سال 1898، تنها چند هفته پس از آنکه مدعی یافتن راهی برای معضل چسبندگی آب شده بود، جان باخت. او حتی تا جایی پیش رفته بود که طرحهایی را برای یک کشتی مسافربری اقیانوسپیما پیشرفتهتر با چهار جفت دیسک اعلام کرده بود، اما درگذشت او به این پروژه خاتمه داد.
اگرچه طرح بازین کنار گذاشته شد، اما ایدهی یک کشتی مبتنی بر غلتک چند دهه بعد دوباره مطرح شد. در دههی 1930، مجلات علمی مانند مدرن مکانیکس و پاپیولار ساینس مفاهیم آیندهنگرانهای از جمله کشتیهای مسافربری غلتکی را به نمایش گذاشتند. اما آنچه طرحهای بازین و سایر مخترعین را محکوم به شکست کرد، نه خود مفهوم آنها، بلکه واقعیتهای اصطکاک، دینامیک سیالات و محدودیتهای مهندسی آن دوره بود.