وقتی صحبت از هواپیماهای نظامی میشود، معمولا جنگنده های غربی مثل اف 35، F-22 را رافال را بهیاد میآوریم. هرچند امروز میخواهیم کمی از آنها فاصله گرفته و نگاهی به سریع ترین جنگنده های شوروی و روسیه از فاکسبت تا سوخو 35 داشته باشیم.
در طول قرن بیستم شوروی و آمریکا بسیار تلاش میکردند تا سرعت جنگنده ها و بمب افکن های خود را افزایش دهند. سریع تین جنگنده های روسیه باید میتوانستند در جنگ احتمالی با آمریکا از سامانههای پدافندی اجتناب کرده و پس از انجام ماموریت با سرعت بالا به پایگاه اصلی بازگردد. همین نیز سبب شد که شاهد هواپیماهای نظامی افسانهای در این دوره باشیم.
سریع ترین جنگنده های روسیه زمانی غرب را وحشتزده میکردند
در دوران مدرن عوامل زیادی میتوانند در موفقیت یک جنگنده یا بمب افکن در میدان نبرد تاثیرگذار باشند. از جمله این عوامل میتوان به رادار پیشرفته و سامانههای جنگ الکترونیک، پنهانکاری، مانورپذیری، برد عملیاتی، تسلیحات هوشمند و تعمیر و نگهداری آسان اشاره کرد.
در گذشته سرعت نیز در میان قابلیتهای کلیدی هواپیماهای نظامی قرار داشت. گرچه بهدلیل پیشرفت قابل توجه موشکهای جدید سرعت دیگر اهمیت سابق را ندارد. مثلا این روزها در مقایسه بین سوخو 57 و اف 35 چندان به سرعت توجه نمیشود. با همه اینها نمیتوان انکار کرد که در موقعیت نزدیک سرعت میتواند برگ برنده یک هواپیما برای شکست دشمن و تغییر اساسی نتیجه نبرد باشد.
توپولوف 160 (Tu-160 White Swan)
امروز قرار بود به سریع ترین جنگنده های شوروی و روسیه بپردازیم؛ اما میخواهیم لیست خود را با یک بمبافکن افسانهای شروع کنیم. در دهه ۱۹۸۰ مقامات نظامی شوروی تصمیم گرفتند در پاسخ به بمبافکن B-1 Lancer آمریکا یک بمبافکن استراتژیک مخوف را توسعه دهند. در نهایت نیز هیولایی متولد شد که بهعنوان یکی از بزرگترین، سنگینترین و سریعترین بمبافکنهای استراتژیک تاریخ شناخته میشود.
روسها لقب قوی سفید را برای این هواپیما انتخاب کردند. توپولوف 160 حدود ۵۴ متر طول دارد و وزن آن به ۱۱۰ هزار کیلوگرم میرسد. قوی سفید به ۴ موتور توربوفن Kuznetsov NK-32 مجهز شده که هرکدام از آنها میتوانند رانش ۲۵۰ کیلونیوتن را ارائه کنند.
حداکثر سرعت بمبافکن استراتژیک روسیه به ۲۲۳۰ کیلومتر بر ساعت میرسد که تقریبا دو برابر رقیب آمریکایی است. همچنین قوی سفید میتواند بدون سوختگیری تا ۱۲۳۰۰ کیلومتر پرواز کند. توانایی حمل ۴۵ هزار کیلوگرم تسلیحات از جمله موشکهای کروز هستهای، موشکهای متعارف و بمبهای هدایتشونده نیز باعث میشود که توپولوف 160 پرندهای فوقالعاده خطرناک باشد.
جالب است بدانید که روسیه در سال ۲۰۲۱ از نسخه جدید این بمبافکن با نام Tu-160M2 رونمایی کرده است. نسخهای که در آن شاهد پیشرفتهای زیادی هستیم.
سوخو 35 سوپر فلانکر (Su-35 Super Flanker)
سوخو 35 بهعنوان یکی از بهترین جنگندههای نسل 4++ جهان شناخته میشود. این جنگنده برتری هوایی چندمنظوره اولین پرواز خود را در سال ۲۰۰۸ انجام داد و سال ۲۰۱۴ نیز به ارتش روسیه پیوست. شرکت سوخو دو موتور AL-41F1S را برای این هواپیما در نظر گرفته است. موتورهایی که هرکدام از آنها میتوانند با رانش ۱۴۲ کیلونیوتنی قدرتی خارقالعاده را به جنگنده بدهند.
حداکثر سرعت سوخو 35 حدود ۲۴۰۰ کیلومتر بر ساعت (۲.۲ ماخ) اعلام شده است. همین نیز سبب میشود که در لیست سریع ترین جنگنده های روسیه قرار بگیرد. سوخو 35 دارای برد پروازی ۳۶۰۰ کیلومتر است و سقف پروازی آن به ۱۸۰۰۰ متر میرسد.
رادار قدرتمند استفاده شده در این جنگنده توانایی شناسایی اهداف گوناگون را از فاصله ۴۰۰ کیلومتری دارد. همچنین مانورپذیری فوقالعاده زیاد آن باعث میشود در برخی موقعیتها نسبت به جنگنده F-15EX و رافال برتری داشته باشد. از آنجایی که این جنگنده توانایی انجام ماموریتهای مختلف از جمله برتری هوایی، رهگیری، حمله به اهداف زمینی و دریایی و ایفای نقش بهعنوان پدافند هوایی را دارد، مورد توجه نیروی هوایی ایران قرار گرفته است.
قطعا حضور یکی از ۱۰ جنگنده برتر جهان در سال 2025 در ایران میتوانست وضعیت نیروی هوایی را دگرگون کند. البته بارها گزارشهایی در رابطه با تحویل یکی از سریع ترین جنگنده های روسیه به ارتش ایران منتشر شده است، اما هیچکدام درست نبودهاند. متاسفانه باید گفت که تاکنون روسیه از تحویل این جنگنده به ایران خودداری کرده است و هیچ تصویر رسمی از سوخو 35 در شیلترهای نیروی هوایی نیز وجود ندارد.
سوخو ۲۷ فلانکر (Su-27 Flanker)
اتحاد جماهیر شوروی سوخو ۲۷ را در پاسخ به جنگنده F-15 Eagle آمریکا توسعه داد. همانند رقیب آمریکایی این جنگنده نسل چهارم نیز تاکنون بهروزرسانیهای متعددی را بهخود دیده است. فلانکر اولین پرواز خود را در سال ۱۹۷۷ انجام داد و از همان ابتدا ثابت کرد که از نظر برد عملیاتی، قدرت مانور و طراحی یک شاهکار تمامعیار محسوب میشود.
مهندسان روسی از دو موتور AL-31F (رانش هرکدام تقریبا ۱۲۲.۶ کیلونیوتن) در این جنگنده بهره گرفتهاند. این موتورهای قدرتمند باعث شدهاند که سوخو 27 به یکی از سریع ترین جنگنده های تاریخ روسیه تبدیل شود. البته سرعت ۲۵۰۰ کیلومتر بر ساعت (۲.۳۵ ماخ) تنها ویژگی جذاب این جنگنده نیست. برد پروازی آن به ۳۵۳۰ کیلومتر میرسد و در برابر سقف پروازی نیز عدد ۱۹ هزار متر را مشاهده میکنیم.
سوخو 27 فلانکر به رادار N001 مجهز شده است که یعنی میتواند اهداف مختلف را از فاصله ۱۲۰ کیلومتری شناسایی کند. روسها آنقدر از طراحی این جنگنده خوششان آمده بود که تمام جنگندههای مدرن خود از سوخو ۳۰ و سوخو ۳۴ گرفته تا سوخو ۳۵ و حتی سوخو ۵۷ را نیز با الهام از آن طراحی کردند.
- مقایسه جنگنده اف 22 و سوخو 57؛ نبرد مرگبار در آسمان
- مقایسه جنگنده نسل پنجم ترکیه و اف 22 آمریکایی
- مقایسه جنگنده لاکهید مارتین F-35 با شنیانگ J-31؛ شاخوشانه چین برای آمریکاییها
با وجود جنگندههای نسل ۵ و ۴.۵ در کشورهای مختلف، میتوان گفت که دیگر جایی برای هواپیماهایی مثل سوخو 27 در دکترین نظامی کشورهای پیشرفته وجود ندارد. هرچند این جنگنده هنوز هم میتواند در موقعیتهای خاص بسیار خطرناک ظاهر شود.
میگ 31 فاکسهاوند (MiG-31 Foxhound)
داستان توسعه میگ 31 به دهه ۱۹۷۰ برمیگردد. با وجود اینکه ۴۵ سال از عمر این هواپیمای نظامی میگذرد، میگ 31 همچنان یکی از سریع ترین جنگنده های عملیاتی روسیه و جهان محسوب میشود. روسها حتی از این جنگنده در تجاوز به اوکراین نیز استفاده کردهاند. جالب اینجاست که در اخبار نظامی گفته شد میگ 31 توانسته در برابر پدافند هوایی و جنگندههای اوکراینی عملکرد خوبی از خود نشان دهد.
میگ 31 از دو موتور بسیار قدرتمند D30-F6 بهره میبرد. این موتورها میتوانند سرعت هواپیما را تا ۳.۲ ماخ برسانند. هرچند بدنه هواپیما تحمل رسیدن به چنین سرعت وحشتناکی را ندارد. به همین خاطر سرعت آن به ۲.۸۵ ماخ (تقریبا ۳۰۰۰ کیلومتر بر ساعت) محدود شده است.
از دیگر مشخصات این جنگنده فوقالعاده سریع میتوان به برد عملیاتی ۳۰۰۰ کیلومتری و سقف پروازی ۲۰۶۰۰ متری اشاره کرد. همچنین میگ 31 اولین جنگنده جهان است که از یک رادار آرایه فازی غیرفعال بهره میبرد. روسها این جنگنده را طوری طراحی کردهاند که بتواند در شرایط سخت قطب شمال و سیبری به گشتزنی بپردازد. میگ 31 همچنین میتواند با سرعت بالا خود را به موشکهای کروز رسانده و آنها را نابود کند.
سرعت بالای میگ 31 به آن اجازه میدهد در تنها چند دقیقه به دورترین نقاط روسیه برسد. چیزی که برای کشوری با مساحت بسیار زیاد یک نقطه مثبت محسوب میشود.
سریع ترین جنگنده روسیه: میگ 25 فاکسبت (MiG 25-Foxbat)
وقتی در سال ۱۹۷۰ شوروی از جنگنده میگ 25 رونمایی کرد، بسیاری از کشورهای جهان وحشت کردند. فاکسبت لقب سریع ترین جنگنده روسیه را بهخود اختصاص داده است و حتی میتوانست هواپیمای جاسوسی SR-71 Blackbird آمریکا را نیز رهگیری کند. حداکثر سرعت ایمن این هواپیما حدود ۳۰۳۰ کیلومتر بر ساعت بود. هرچند در موقعیتهای اضطراری میتوانست حتی تا سرعت ۳۴۲۰ کیلومتر بر ساعت (۳.۲ ماخ) نیز پرواز کند. البته گفته میشود پرواز با این سرعت ممکن بود به موتور آسیب وارد کند.
شرکت سازنده از دو موتور توربوجت Tumansky R-15B-300 در سریع ترین جنگنده روسیه (شوروی) استفاده کرده بود. هرکدام از این موتورها میتوانستند ۱۰۰ کیلونیوتن رانش تولید کنند. همچنین MiG-25 دارای سقف پروازی ۲۰۴۲۰ متر بود که باعث میشود از دسترس بسیاری از دشمنان خود دور باشد.
پرواز با سرعت ۳۰۰۰ کیلومتر بر ساعت آن هم در ارتفاع بالا باعث میشد که فاکسبت سوخت را با سرعتی باورنکردنی مصرف کند. در نتیجه شعاع عملیاتی آن از ۳۰۰ کیلومتر فراتر نمیرفت. علاوه بر اینها، مهندسان شوروی مجبور شده بودند از فولاد ضد زنگ در ساخت بدنه بهره بگیرند تا هواپیما بتواند دمای زیاد ایجاد شده در سرعت بالا را تحمل کند. همین نیز باعث میشد که این جنگنده مانورپذیری بسیار محدودی داشته باشد.
در حال حاضر روسیه دیگر از سریع ترین جنگنده تاریخ خود استفاده نمیکند و این هواپیما تنها در لیبی خدمت میکند.