اسرائیل از سامانه پرتو آهنین برای تکمیل لایههای دفاعی خود در برابر انواع تهدیدهای خارجی پردهبرداری کرد. دفاع لیزری اسرائیل هزینه بسیار کمی دارد و توسط فرانسویها ساخته شده است.
سامانه دفاع لیزری پرتو آهنین بهعنوان یک دستاورد نظامی قابل توجه به جهانیان معرفی شد. این سامانه برای مقابله با طیف گستردهای از تهدیدات کارایی خواهد داشت و میتواند تعادل را به میدان نبرد برگرداند.
توسعه سامانه پرتو آهنین اسرائیل برای مقابله با انواع تهدیدات
اسرائیل تا مدتها به سامانه گنبد آهنین خود افتخار میکرد. آنها میگفتند که این سامانه دفاعی میتواند در برابر موشکها و پهپادهای مختلف موفق ظاهر شود. هرچند پس از حمله ۷ اکتبر حماس و درگیریهای پس از آن مشخص شد که سامانههای دفاعی اسرائیل هم محدودیتهای مشخصی دارند.
از همان زمان نیز نیروی هوایی اسرائیل ماموریت یافت با همکاری شرکت فرانسوی رافال روی یک راهحل لیزری کار کند. حالا وزارت دفاع اسرائیل بهصورت رسمی از سامانه پرتو آهنین رونمایی کرده است. البته این سامانه هنوز در مراحل آزمایشی قرار دارد؛ اما توانسته در طول یکسال گذشته موفق ظاهر شود.
مقامات اسرائیلی ادعا میکنند که این سامانه توانسته ۴۰ پهپاد حزبالله را با موفقیت سرنگون کند. همین نیز سبب شده که صدها هزار دلار در زمینه هزینههای نظامی صرفهجویی شود. البته توجه داشته باشید که قرار نیست مثل فیلمهای علمی-تخیلی یک سامانه لیزری فوقالعاده توانمند بر فراز اسرائیل قرار بگیرد و انواع موشکهای بزرگ و کوچک را سرنگون کند. این ایده را گنبد طلایی ترامپ واگذار میکنیم.
لیزر در برابر موشک و پهپاد
فناوری سامانه پرتو آهنین هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد و باید مشکلات زیادی را پشت سر بگذارد. در نتیجه در ترکیب با سایر سامانههای پدافندی اسرائیل عمل خواهد کرد تا کارایی آنها را افزایش دهد. همچنین مقامات اسرائیلی تاکید کردهاند که این سامانه دفاعی صرفا میتواند برای تهدیدات کوتاهبرد موفق ظاهر شود و در فاصلههای بیش از ۱۰ کیلومتر کارایی ندارد.
اسرائیلیها ادعا میکنند که سامانه پرتو آهنین در آینده نزدیک توانایی رهگیری موشکهای بالستیک و کروز را خواهد داشت و حتی میتواند در برابر دهها هزار تهدید هوایی نیز موثر واقع شود. ادعایی که با در نظر گرفتن وضعیت پیشرفت سلاحهای لیزری در اخبار نظامی چندان به واقعیت نزدیک نیست.
آمریکاییها نیز بهشدت در تلاش برای ساخت یک سامانه دفاعی لیزری بسیار قدرتمند هستند؛ اما سامانههای توسعه یافته هیچکدام توان نابود کردن موشکهای بالستیک و هایپرسونیک را ندارند. به همین خاطر احتمال نابودی ناوگان دریایی آمریکا توسط چین مطرح شده است. مقایسه بین موشکهای بالستیک و هایپرسونیک میتواند وضعیت را بهخوبی روشن کند.
شاید بتوان گفت که توضیحات شرکت رافال بیشتر به واقعیت نزدیک باشند. رافال سامانه دفاعی پرتو آهنین را جدیدترین دستاورد لیزری خود میداند. این سامانه به لیزری با قدرت ۱۰۰ کیلووات مجهز شده است و بیشتر در برابر پهپادها، راکتها و خمپارهها تا فاصله ۱۰ کیلومتری کارایی دارد.
سامانه لیزری رافال امکان هدفگیری مجدد سریع را دارد و میتواند در مدتی کوتاه تعداد زیادی از تهدیدات هوایی را از بین ببرد. در نتیجه برای دفاع در برابر حملات دستهجمعی پهپادی بسیار کارآمد خواهد بود. هرچند فعلا این سامانه به اپراتور انسانی متکی است و نمیتواند کاملا خودکار عمل کند.
نقاط قوت و ضعف سامانه پرتو آهنین اسرائیل
در ادامه به نقاط قوت و ضعف سامانه پرتو آهنین اسرائیل میپردازیم.
مقابله با جنگ اقتصادی
مهمترین دلیل توسعه یک سامانه دفاعی لیزری به مسائل اقتصادی مربوط میشود. هرکدام از موشکهای رهگیر مورد استفاده در سامانههای پدافندی فعلی بین دهها هزار تا میلیونها دلار هزینه دارند. در عوض با راکتها و پهپادهایی درگیر میشوند که صرفا با صرف صدها یا حداکثر چند هزار دلار ساخته شدهاند. همین عدم تعادل نیز باعث میشود که در طولانیمدت فشار اقتصادی سنگینی وارد شود.
هزینه استفاده از سامانه پرتو آهنین برای رهگیری هر هدف کمتر از یک دلار است. در نتیجه دیگر نمیتوان در درگیریهای بلندمدت از پهپاد بهعنوان اهرمی اقتصادی استفاده کرد.
دقت و سرعت بالا
سامانههای دفاعی سنتی به زمان مشخصی برای خنثی کردن تهدیدها نیاز دارند. آنها نمیتوانند در همان لحظه ابتدایی شناسایی هدف با موشکهای گوناگون آن را نابود سازند. در نتیجه دشمن همیشه فرصت دور زدن سامانههای پدافندی را خواهد دشت. در عوض سیستمهای لیزری با سرعت نور عمل میکنند. به این صورت که در همان لحظه ابتدایی شناسایی دشمن، لیزر به آن خواهد رسید.
قابلیت سرعت بالا در مقابله با حملات ناگهانی و موشکهای با سرعت بالا بسیار کارایی خواهد داشت. همچنین دقت نیز سبب میشود که از سامانههایی مشابه پرتو آهنین در تمامی نقاط شهر استفاده شود. در بهترین سامانههای پدافندی موشکی جهان نیز احتمال خطا وجود دارد. در نتیجه مقامات نظامی ریسک استفاده از آنها را بهجان نمیخرند. همچنین حالت انفجاری موشک باعث میشود که چندان مناسب استفاده در مناطق شلوغ نباشد. اینجاست که دفاع لیزری همچون یک قهرمان ظاهر میشود.
عدم نگرانی از تمام شدن راکتها
یکی از مشکلات مهم و اساسی سامانههای پدافندی کنونی تعداد موشکها و راکتهای قابل استفاده است. آنها به بینهایت موشک مجهز نیستند و هرکدام از موشکها نیز قیمت بالایی دارند. وقتی هم که موشکهای موجود به پایان برسند وضعیت کاملا مشخص است. تمامی زیرساختها و مناطق حساس در برابر نیروهای مهاجم بیدفاع میگردند. هرچند این مشکل در سامانه پرتو آهنین وجود ندارد.
تا زمانی که برق وجود داشته باشد، سامانه لیزری نیز میتواند به عملکرد خود ادامه دهد. این سامانهها حتی در آینده قادر خواهند بود تا چند هزار تهدید را نیز بهراحتی خنثی کنند.
مشکل مصرف برق
سیستمهای دفاعی لیزری به مقدار بسیار زیادی برق نیاز دارند. همین نیز سبب میشود که استفاده از آنها در مناطق مختلف با مشکل مواجه شود. همچنین باتریهای موجود نیز چندان برای استفاده در درگیریهای طولانی و پایدار مناسب نیستند.
مشکل گرما
استفاده از لیزر با انرژی بالا سبب میشود که گرمای زیادی تولید شود. در صورتیکه سیستم گرمازدایی با موفقیت عمل نکند، سامانه پرتو آهنین بهطور کامل غیرفعال خواهد شد. از آنجایی که معمولا تلاش میشود این سامانهها از نظر ابعاد و وزن محدود بمانند، در زمینه سیستمهای گرمازدایی با مشکلاتی مواجه هستند.
در واقع فعلا نمیتوان روی استفاده گسترده از سامانه پرتو آهنین در یک درگیری طولانی و گسترده حساب باز کرد. هرچند که از نظر اقتصادی برای مقابله با پهپادها و راکتهایی که بهصورت پراکنده میآیند مفید هستند.
مشکل شرایط آبوهوایی
در حالت ایدهآل لیزر هدف خود را با هزینهای بسیار کم نابود میکند. هرچند شرایط آبوهوایی نیز عاملی بسیار مهم و تاثیرگذار بر موفقیت این سیستم است. باران، برف، مه و رطوبت بالا همگی میتوانند سبب کاهش قدرت و دقت لیزر شوند.
از آنجایی که معمولا زمان زیادی برای دفع یک تهدید وجود ندارد، کوچکترین اشتباه ممکن است به قیمت آسیبی بزرگ تمام شود. در پایان باید گفت که سامانه پرتو آهنین اسرائیل در مراحل اولیه قرار دارد و هنوز نمیتوان آن را همچون یک راهحل جادویی دانست؛ اما ظرفیت این را دارد که در آینده و با توسعه پایدار به سلاحی توانمند و کارا تبدیل شود.