روسیه آنقدر تحت فشار قرار دارد که پیشنهادی باورنکردنی برای فروش Su-57 به ارتش هند داده است. پیشنهادی که هرگز روسها در حالت عادی به هیچ کشوری ارائه نمیدهند.
شرکت لاکهید مارتین تاکنون بیش از ۱۰۰۰ فروند جنگنده نسل پنجمی F-35 را تولید کرده و متحدان آمریکا نیز بهشدت خواستار بهخدمت گرفتن این هواپیمای ترسناک هستند. روسیه جنگنده سوخو 57 را بهعنوان رقیب مستقیم پرنده آمریکایی طراحی کرده بود؛ اما بهدلیل مشکلات گوناگون نتوانسته بیش از ۳۰ فروند از آن را تولید کند. حالا روسها یک پیشنهاد منحصربهفرد برای فروش Su-57 به ارتش هند دادهاند تا از مخمصه بیرون بیایند.
دوراهی سخت هند بهخاطر پیشنهاد فروش Su-57
با نگاهی به اخبار نظامی متوجه میشوید هند در وضعیت مناسبی قرار ندارد. دو کشور چین و پاکستان در گذشته سابقه درگیری با هند را داشتهاند و اکنون نیز این کشور را بهعنوان یک تهدید میبینند. در درگیری اخیر بین هند و پاکستان نیز چین از ارائه کمکهای اطلاعاتی به ارتش پاکستان دریغ نکرد. اخیرا نیز خبرهایی پیرامون صادرات جنگندههای نسل پنجمی از چین به پاکستان میرسد. در این موقعیت هند چارهای جز خرید یک جنگنده نسل پنجمی ندارد.
مدتی است که روسیه تلاش میکند برای جنگنده نسل پنجمی سوخو 57 مشتری پیدا کند. آنها در ابتدا قصد فروش Su-57 را به هند داشتند. هرچند که مذاکرات در نهایت به نتیجه نرسید. اکنون پس از گذشت چند سال شرایط دو کشور کاملا تغییر کرده است. از طرفی پاکستان بهشدت در حال نوسازی نیروی هوایی خود با کمک چین است و از طرفی دیگر روسیه در باتلاق جنگ با اوکراین گرفتار شده است.
روسیه امکان استفاده از سلاح هسته ای علیه اوکراین را ندارد. در نتیجه باید سلاحهای متعارف بیشترین ضربه را بزند. یک گزینه میتواند تولید انبوه جنگنده نسل پنجمی سوخو 57 باشد. فروش جنگنده Su-57 به هند سبب میشود برنامه پیشرفتهترین هواپیمای نظامی این کشور از نظر اقتصادی توجیهپذیر شود.
همین نیز سبب شده روسیه مجدد سوخو 57 را به هند پیشنهاد کند. با این تفاوت مهم که روسها حتی آماده هستند کد منبع این جنگنده را نیز در اختیار طرف مقابل قرار دهند. کد منبع معمولا بهعنوان مغز تکنولوژی ساخت هواپیما بهحساب میآید و کشورهای سازنده آن را در اختیار دیگری قرار نمیدهند.
در نتیجه چنین اتفاقی هندیها دیگر برای ادغام یا ارتقا سیستمهای این هواپیما به روسیه متکی نخواهند بود. همچنین روسیه کنترل بسیار کمی بر جنگنده فروخته شده به هند خواهد داشت. برای درک اهمیت ماجرا باید ماجرای کلید مرگ جنگنده F-35 آمریکا را به شما یادآور شویم.
طبیعتا نمیتوان گفت که روسها اعتماد فوقالعاده زیادی به هند بهعنوان یک متحد استراتژیک دارند. پس تنها گزینه درماندگی شدید روسیه و نیاز به حمایت هند میتواند باشد.
تلاش هند برای خرید یک جنگنده نسل پنجمی
هند از سالها پیش در فکر داشتن یک جنگنده نسل پنجمی بوده است. جنگندهای که میتواند به این کشور در حفظ برتری هوایی کمک کند. آنها در برنامه مشترک FGFA با روسیه شرکت کردند؛ اما در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شدند. هندیها نگرانیهایی در رابطه با قابلیتهای پنهانکاری، هزینه بالا، آماده نبودن موتور هواپیما و عدم دسترسی به فناوریهای حیاتی داشتند.
از آن زمان مقامات ارتش هند بیشتر روی توسعه هواپیما بومی و خرید گزینههایی همچون اف 35 آمریکایی و رافال F4 فرانسوی تمرکز کرده بودند. هرچند پیشنهاد جدید روسیه برای فروش جنگنده Su-57 به هند آنقدر وسوسه کننده است که نمیتوان آن را نادیده گرفت. تحویل کد منبع جنگنده در تاریخ معملات نظامی جهان بیسابقه است. چراکه هیچ کشوری تمایل ندارد چنین تکنولوژیهای پیشرفتهای را حتی در اختیار نزدیکترین متحدان خود قرار دهد.
بخشهای جذاب پیشنهاد فروش Su-57 به هند
روسیه پیشنهاد داده که حاضر است فناوریهای اویونیک و سلاحهای جدید هند را نیز با این جنگنده ادغام کند. روسها قول دادهاند که هند را در اولویت تحویل جنگنده قرار دهند و حتی برای پیشرفت پروژه جنگنده بومی هند نیز از هیچ کمکی دریغ نخواهند کرد.
پیشنهاد روسیه کاملا با رویکرد جدید ارتش هند در رابطه با اتکا به فناوریهای بومی هماهنگی دارد. دسترسی به کد منبع نیز هند را قادر میسازد که هواپیما را همچون یک پلتفرم بومی تغییر و توسعه دهد. فراموش نکنید که حتی کشورهای غربی هم چنین اجازهای را به متحدان خود نمیدهند.
جالب اینجاست که پیشنهاد روسیه برای فروش Su-57 به هند از نظر اقتصادی نیز جذاب است. هنوز قیمت دقیق این جنگنده توانمند مشخص نیست؛ اما مقامات هندی گفتهاند که این جنگنده بسیار نسبت به اف 35 آمریکایی بهصرفهتر خواهد بود.
در حال حاضر کشورهای بسیاری در صف خرید جنگنده F-35 هستند. در نتیجه هند باید حداقل چند سال منتظر بماند. هرچند در پیشنهاد فروش Su-57 به هند تحویل جنگنده در سریعترین زمان ممکن ذکر شده است. همین نیز سبب میشود که هند برای مقابله با تهدیدات احتمالی چین و پاکستان با مشکل مواجه نشود.
- مقایسه جنگنده اف 22 و سوخو 57؛ نبرد مرگبار در آسمان
- تصاویر مخفی از جنگنده مرموز J-36، دنیای جدیدی از سلاح ترسناک جدید چینیها را روایت میکنند
- مقایسه جنگنده های نسل ششمی چین و آمریکا؛ J-35A یا F-47 NGAD، برتری هوایی به کدام میرسد؟
آنقدر این معامله برای روسها اهمیت دارد که آنها حتی برای ساخت جنگنده سوخو 57 در خاک هند نیز اعلام آمادگی کردهاند. این گزینه هم میتواند هزینهها را در بلندمدت کاهش دهد و هم صنعت دفاعی هند را تقویت کند.
موانع قرارداد فروش Su-57 به هند
در نگاه اول پیشنهاد فروش Su-57 آنقدر جذاب است که فکر میکنیم هند باید فورا قبول کند. هرچند چالشها و موانعی در این مسیر وجود دارند. اولین مسئله به اعتماد مربوط میشود. تجربه وزارت دفاع هند با طرف روسی پر از خاطرات شیرین و تلخ است. در واقع روسها همیشه قابل اعتمادترین شریک نظامی نبودهاند.
تردیدی وجود ندارد که جنگنده Su-30MKI حضور پررنگی در نیروی هوایی هند دارد، اما هندیها بارها بهخاطر قطعات یدکی، تعمیر و نگهداری و تاخیر در تحویل هواپیما اذیت شدهاند. این تجربه باعث شده است که ارتش هند نسبت به وعدههای روسیه در رابطه با یک پروژه بزرگ دیگر تردید داشته باشند.
مسئله دیگر به مشکلات فنی جنگنده سوخو 57 مربوط میشود. روسها یک دهه است که روی این جنگنده کار میکنند. با وجود این، هنوز شاهد تاخیرهای مکرر و تولید محدود هستیم. در طول سه سال جنگ با اوکراین سوخو 57 نقش پررنگی نداشته و تعداد بسیار کمی از آنها (بین ۲۰ تا ۳۰ فروند) در اختیار نیروی هوایی روسیه قرار دارد.
هند تمایل ندارد سراغ جنگندهای برود که همچنان در دست توسعه است. مخصوصا اینکه آنها در حال آمادهسازی جنگنده نسل پنجم بومی خود هستند و نمونه اولیه این جنگنده تا سال ۲۰۲۸ آماده میشود.
ملاحظات ژئوپولیتیک
در سالهای اخیر هند ارتباطات نظامی خود با کشورهای غربی از جمله آمریکا را تقویت کرده است. پذیرش پیشنهاد فروش Su-57 میتواند هند را در موقعیت بدی قرار دهد. طبق قانون آمریکا اگر کشوری وارد قرارداد دفاعی مهمی با روسیه امضا کند، از طرف آمریکا تحریم خواهد شد.
آمریکا پیشتر در این مورد با هند راه آمده است؛ اما تضمینی وجود ندارد که در رابطه با سوخو 57 نیز همراهی کنند. مخصوصا اینکه چنین قرارداری میتواند منافع استراتژیک آمریکا را هدف قرار دهد.
تصمیم تاریخی هند
بهخاطر مسائل ژئوپولیتیک هند به یک جنگنده نسل پنجمی نیاز دارد. چین پیشتر جنگنده J-20 را روانه آسمان کرده بود و اکنون نیز بهسرعت در حال توسعه جنگنده J-35 است. پاکستان نیز میخواهد نیروی هوایی خود را تقویت کرده و سفارش خرید ۴۰ فروند جنگنده نسل پنجمی J-35 چین را ثبت کند.
در چنین موقعیتی پذیرش پیشنهاد فروش Su-57 هم میتواند تعادل را در منطقه برقرار کند و هم بهعنوان یک عامل بازدارنده دیده شود. هند نیز میتواند با ادامه توسعه جنگنده بومی خود سیاست بیطرفی جهانی را ادامه دهد. در واقع آنها هم در ناوگان نظامی خود جنگندههای شرقی و غربی را خواهند داشت و هم میتوانند از فناوری روسها برای پیشرفت صنعت دفاعی خود بهره ببرند.
آیا هند حاضر میشود بهخاطر پیشرفت صنعت دفاعی و ایجاد تعادل در منطقه رابطه خود را آمریکا را بهخطر بیندازد؟ هند بر سر یک دوراهی تاریخی قرار گرفته است و این تصمیم میتواند روی مسائل بسیار زیادی تاثیرگذار باشد. بهنظر شما هند بین جنگنده F-35 و سوخو 57 کدام گزینه را انتخاب میکند؟