به تازگی دانشمندان اعلام کردهاند که به کمک دادههای مخابره شده از تلسکوپ فضایی هابل (Hubble)، تصویر دورترین ستاره رویتشده در جهان را به ثبت رساندهاند.
ستاره شناسان تا به امروز تصاویر بسیاری را از کهکشانهایی که در فواصل فوقالعاده دور از زمین قرار دارند، شکار کردهاند، اما کم پیش آمده که ستارهای مجزا و متمایز از کهکشان میزبانش توسط تلسکوپهای پیشرفته امروزی دیده شود.
با این وجود گاهی غیرممکنها هم ممکن میشوند و در این مورد به خصوص، همراستایی اجرام آسمانی بیشماری که بین ما و ستارههای سراسر کیهان وجود دارند، باعث شد تا دانشمندان به کمک دادههای ثبتشده از تلسکوپ فضایی معروف هابل (Hubble) از دورترین ستاره شناختهشده در تاریخ عکس بگیرند.
این ستاره منحصر به فرد ایکاروس (Icarus) نام دارد که از نوع اجرام آسمانی فوقالعاده بزرگ و نورانی بوده و در گروه ستارههای ابرغول آبی دستهبندی میشود. برای دورترین ستاره جهان نام کامل و طولانی “MACS J1149+2223 Lensed Star 1” در نظر گرفته شده و برآوردها نشان میدهند که فاصله ایکاروس از زمین بیش از 9 میلیارد سال نوری است؛ فاصلهای که از مسافت اندازهگیری شده در مورد ستاره رکورددار قبلی، 100 برابر بیشتر است!
با این تفاسیر، ستاره شناسان در تصویری برداری از دورترین ستاره دنیا خوششانسی خود را به پدیدهای با نام همگرایی گرانشی (Gravitational lensing) مدیون هستند؛ این اتفاق به طور کلی زمانی رخ میدهد که نور اجرام آسمانی مختلف قبل از رسیدن به زمین از میدان جاذبه کهکشانها و ستارههای عظیم عبور کند و به واسطه گرانش این اجرام، پرتوهای عبوری تقویت شوند.
در مورد ایکاروس هم دانشمندان اظهار کردهاند که در بین ما و این ستاره، یک خوشه کهکشانی در فاصله 5 میلیارد سال نوری از زمین قرار گرفته که گرانش یک ستاره مخصوص در داخل آن به همراه جاذبه خود کهکشان دست به دست هم دادهاند تا نور دورترین ستاره شناختهشده جهان حدودا 2 هزار برابر بیشتر از آن چیزی باشد که ایکاروس از خود تابانده است!
از سال 2014 و با رصد یک ابر نو اختر که در کهکشانی به دوری 9 میلیارد سال نوری از زمین واقع شده بود، توجه ستاره شناسان به منطقه قرارگیری ایکاروس جلب شد و بررسیهای مداوم این بخش از آسمان سرانجام باعث شد که وجود ایکاروس در آوریل 2016 از طریق رویت نقطهای کم سو با روشنایی متغیر، در کنار ابر نو اختر موردنظر، تایید شود.
رویت دورترین ستاره جهان اطلاعات ارزشمندی در اختیار دانشمندان قرار میدهد
البته دانشمندان میگوید که بهتر است بیش از اندازه به وجود ایکاروس دل خوش نکنیم، چرا که با توجه به فاصله فوقالعاده دور اندازهگیری شده، این جرم عظیم تا این لحظه یا به یک ستاره نوترونی تغییر حالت داده و یا در آخرین مرحله از عمر ستارهای خود، به یک سیاه چاله تبدیل شده است.
با این وجود کشف ستاره ایکاروس از بسیاری جهات دانش ستاره شناسان در مورد کیهان را گستردهتر کرده است و یکی از پیامدهای رصد دورترین ستاره شناختهشده دنیا نقض نظریهای بوده که مفهوم پیچیده و مبهم ماده تاریک (Dark matter) را متشکل از سیاه چالهها اعلام کرده است.
به علاوه، این اتفاق نشان میدهد که بشر به مرحلهای از پیشرفت علم و تکنولوژی رسیده که در کنار تصویربرداری از بزرگترین و نورانیترین اجرام، ستارههای به نسبت کوچکی مانند ایکاروس را هم رصد میکند.