گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
سرماخوردگی در تابستان پدیده‌ای عجیب اما واقعی است. شناخت دلایل اصلی آن و رعایت نکات پیشگیرانه، کلید حفظ سلامتی در روزهای گرم سال است.
بسیاری از افراد گمان می‌کنند سرماخوردگی تنها مختص فصول سرد سال مانند پاییز و زمستان است و به همین دلیل زمانی که در فصل‌های گرم‌تر مانند تابستان علائم سرماخوردگی به سراغ آن‌ها می‌آید، شگفت‌زده و متعجب می‌شوند. اما واقعیت این است که دیدگاه رایج درباره سرماخوردگی، تصویری کامل و دقیق از چرخه فعالیت ویروس‌های عامل این بیماری ارائه نمی‌دهد. بر اساس یافته‌های علم پزشکی و سلامت، ویروس‌های عامل سرماخوردگی در دمای محیطی تابستان نیز فعال باقی می‌مانند و فعالیت آن‌ها به طور کامل متوقف نمی‌شود.
در واقع، شواهد نشان می‌دهد که در فصل تابستان نیز می‌توان شاهد شیوع قابل توجهی از سرماخوردگی بود، هرچند که شدت علائم در این دوره معمولاً خفیف‌تر از زمستان است. علاوه بر این، نباید شباهت‌های زیاد بین علائم سرماخوردگی و آلرژی‌های فصلی، به ویژه در فصل‌هایی که گرده‌افشانی گیاهان بالاست نادیده گرفته شود.
علل اصلی سرماخوردگی در فصل تابستان
یکی از دلایل اصلی و شاید رایج‌ترین عامل بروز سرماخوردگی در فصول گرم سال مانند تابستان، نوسانات و تغییرات ناگهانی در شرایط آب و هوایی است. با افزایش دمای هوا، بدن به طور طبیعی برای خنک‌سازی خود شروع به تعریق می‌کند. در این شرایط اگر فرد در معرض جریان مستقیم باد کولر یا پنکه قرار گیرد، اختلاف دمای شدیدی بین دمای بدن و محیط اطراف ایجاد می‌شود.
علاوه بر این، تغییرات دمایی ناگهانی می‌تواند به طور موقت سیستم ایمنی بدن برخی افراد را دچار ضعف یا اختلال کند. هنگامی که بدن با تغییرات شدید دما مواجه می‌شود، تمرکز منابع دفاعی خود را برای تطابق با محیط جدید قرار می‌دهد و این امر ممکن است باعث کاهش کارایی سیستم ایمنی در شناسایی و از بین بردن عوامل بیماری‌زا، از جمله ویروس‌های سرماخوردگی شود.
با این حال قرار گرفتن بدن خیس از عرق در معرض جریان هوای سرد سیستم‌های سرمایشی، تنها عامل بروز سرماخوردگی در تابستان محسوب نمی‌شود. عوامل دیگری نیز در این پدیده نقش دارند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
1- تغییرات ناگهانی دما: یکی از چالش‌های رایج در فصل تابستان، مواجهه با تغییرات ناگهانی دما بین محیط‌های داخلی و خارجی است. در حالی که بیرون از خانه هوا گرم و آفتابی است، محیط‌های داخلی اغلب به شدت توسط سیستم‌های تهویه مطبوع خنک می‌شوند. این تفاوت دمایی قابل توجه می‌تواند اثرات سوئی بر سیستم ایمنی بدن داشته باشد و فرد را مستعد ابتلا به سرماخوردگی کند. وقتی بدن به طور ناگهانی در معرض تغییرات دمایی شدید قرار می‌گیرد، یعنی از یک محیط گرم و مرطوب به یک فضای خنک و خشک منتقل می‌شود مجموعه‌ای از واکنش‌های فیزیولوژیکی در بدن رخ می‌دهد.
2- ویروس‌ها: شایع‌ترین و اصلی‌ترین عامل بروز سرماخوردگی، چه در فصول سرد و چه در فصول گرم سال پاتوژن‌های ویروسی هستند. در میان این عوامل ویروسی، «راینوویروس‌ها» به عنوان مسبب اصلی بیش از نیمی از موارد سرماخوردگی شناخته می‌شوند و تخمین زده می‌شود که مسئول ۱۰ تا ۴۰ درصد از کل موارد سرماخوردگی در طول سال باشند. این ویروس‌ها طیف وسیعی از سویه‌ها را شامل می‌شوند و به طور خاص، در دوره‌های زمانی مشخصی از سال مانند اوایل پاییز، بهار و همچنین تابستان، فعالیت و میزان شیوع بیشتری از خود نشان می‌دهند.
علاوه بر راینوویروس‌ها، «آدنوویروس‌ها» نیز از عوامل مهم دیگر در ایجاد علائم شبه سرماخوردگی هستند. ویروس‌های عامل سرماخوردگی از طریق مسیرهای مختلفی منتقل می‌شوند که اصلی‌ترین آن‌ها تماس مستقیم با فرد آلوده یا تماس با سطوح آلوده است. با این حال شدت بیماری با این ویروس‌ها زیاد نیست و به همین دلیل است که سرماخوردگی‌های تابستانه در مقایسه با سرماخوردگی‌های زمستانه سبک‌تر و خفیف‌تر است.
3- تماس با آب سرد و نوشیدنی‌های خنک: در فصل تابستان گرما و تمایل به خنک شدن، افراد را به سمت فعالیت‌هایی مانند شنا در آب‌های خنک یا مصرف نوشیدنی‌های بسیار سرد سوق می‌دهد. در حالی که این اقدامات می‌توانند لذت‌بخش باشند، اما در صورت عدم رعایت اعتدال می‌توانند تأثیرات منفی بر سیستم ایمنی و سلامت دستگاه تنفسی فوقانی، به ویژه گلو، داشته باشند و احتمال ابتلا به سرماخوردگی یا گلودرد را افزایش دهند.
قرار گرفتن ناگهانی بدن در معرض آب سرد، به ویژه پس از گرم شدن در دمای محیط یک شوک دمایی ایجاد می‌کند. این شوک می‌تواند باعث انقباض سریع عروق خونی سطحی شود تا از اتلاف گرما جلوگیری کند. با این حال راه را برای سرماخوردگی هموار می‌کند. همچنین مصرف مقادیر زیاد نوشیدنی‌های بسیار سرد می‌تواند باعث انقباض عروق خونی در ناحیه گلو و لوزه‌ها شود. این انقباض می‌تواند با کاهش جریان خون موضعی، مواد مغذی و سلول‌های ایمنی را از این ناحیه دور کرده و آن را مستعد التهاب و عفونت کند.
4- تاثیر سیستم سرمایشی: در فصل تابستان، استفاده گسترده از سیستم‌های سرمایشی مانند کولرهای گازی و آبی، اگرچه آسایش را فراهم می‌کند، اما می‌تواند اثرات نامطلوبی بر رطوبت نسبی هوا و سلامت مجاری تنفسی داشته باشد. این سیستم‌ها با خنک کردن هوا، باعث کاهش قابل توجه میزان بخار آب موجود در آن می‌شوند. در نتیجه، هوای دمیده شده از این دستگاه‌ها خشکی بیشتری نسبت به هوای طبیعی محیط دارد.
بینی و مجاری تنفسی فوقانی با لایه‌ای از مخاط پوشیده شده‌اند که نقشی حیاتی در حفاظت از بدن ایفا می‌کنند. این لایه مخاطی مرطوب و چسبناک، ذرات گرد و غبار، عوامل بیماری‌زا (مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها) و سایر مواد مضر موجود در هوایی را که تنفس می‌کنیم به دام می‌اندازد. همچنین، این مخاط حاوی پروتئین‌های ضد میکروبی و آنزیم‌هایی است که به از بین بردن عوامل بیماری‌زا کمک می‌کنند.
5- تماس با افراد بیمار: فصل تابستان با تعطیلات، مسافرت‌ها و افزایش فعالیت‌های اجتماعی، فرصت‌های بیشتری را برای تعامل و گردهمایی افراد فراهم می‌کند. با این حال، همین تجمعات در مراکز تفریحی، رستوران‌ها، سینماها، مراکز خرید و سایر مکان‌های بسته می‌توانند خطر انتقال ویروس‌ها، از جمله ویروس‌های عامل سرماخوردگی را افزایش دهند.
6- تضعیف سیستم ایمنی: سیستم ایمنی بدن، خط دفاعی حیاتی ما در برابر عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها است. با این حال، عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند این سیستم دفاعی را تضعیف کرده و بدن را در برابر عفونت‌ها، از جمله سرماخوردگی، آسیب‌پذیرتر کنند. در فصل تابستان نیز عواملی مانند استرس، تغذیه نامناسب، کم‌خوابی و حتی تغییرات فصلی، می‌توانند نقش مهمی در تضعیف سیستم ایمنی ایفا کنند.
روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی
ویروس‌هایی که عامل بیماری‌هایی چون سرماخوردگی هستند، در ترشحات مختلف بدن فرد آلوده حضور دارند؛ این ترشحات شامل بزاق دهان، مخاط بینی و گلو، و حتی در موارد خاص مدفوع نیز می‌شود و همین امر راه را برای انتقال بیماری به دیگران هموار می‌سازد. انتقال این ویروس‌ها عمدتاً از دو طریق اصلی صورت می‌گیرد. اولین راه، تماس مستقیم با فرد بیمار و به عنوان مثال، دست دادن، روبوسی یا استفاده مشترک از ظروف با فرد مبتلا است. راه دوم، تماس غیرمستقیم از طریق سطوح و اشیاء آلوده است زیرا ویروس‌ها می‌توانند برای مدتی روی سطوحی مانند تلفن همراه، دستگیره درها، کلیدها، میز کار و… باقی بمانند.
بدین ترتیب شستشوی منظم و صحیح دست‌ها با آب و صابون، به ویژه پس از هر بار تماس با سطوح عمومی یا افراد دیگر و همچنین اجتناب فعالانه از قرار گرفتن در معرض افراد بیمار یا محیط‌هایی که احتمال آلودگی در آن‌ها بالاست، اهمیت زیادی دارد.
- آیا خوردن همزمان چند قرص و دارو با هم، مشکل ساز است؟
- خبر خوش برای بزرگسالان: مغز انسان تا سنین بالا هم سلول عصبی جدید می‌سازد
- دانشمندان از رابطه ترسناک استعمال ماریجوانا و خطر بیماری‌های قلبی می‌گویند
نکته قابل توجه دیگر، رفتار طبیعی نوزادان و کودکان خردسال است؛ آن‌ها به طور غریزی و کنجکاوانه اشیاء مختلف محیط پیرامون خود، از اسباب‌بازی‌ها گرفته تا هر چیز دیگری که در دسترسشان باشد را به دهان می‌برند. این عادت، به خصوص با توجه به اینکه بزاق دهان یکی از رایج‌ترین و کارآمدترین مسیرهای شیوع انواع ویروس‌ها، به‌ویژه انتروویروس‌ها، محسوب می‌شود، باعث می‌شود که کودکان بتوانند عفونت را بسیار سریع و به راحتی از یکدیگر منتقل کنند.
استفاده هوشمندانه از سیستم‌های سرمایشی
در کنار این موارد، استفاده بهینه و هوشمندانه از سیستم‌های سرمایشی در فصول گرم سال نیز نقش مهمی در پیشگیری از عفونت‌های تنفسی ایفا می‌کند. تنظیم دمای کولر بر روی یک سطح متعادل و مطبوع به جای سرمای شدید و ناگهانی، از شوک حرارتی به بدن و تضعیف سیستم ایمنی جلوگیری می‌کند. همچنین باید از نشستن یا خوابیدن مستقیم در معرض باد مستقیم کولر پرهیز کرد، زیرا این امر باعث خشکی مخاط تنفسی شده و این ناحیه حساس را مستعد ورود ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌کند.
علاوه بر این، تمیز نگه داشتن منظم فیلترها و اجزای داخلی کولرها امری حیاتی است؛ زیرا تجمع گرد و غبار، کپک‌ها و سایر آلودگی‌ها در این سیستم‌ها می‌تواند خود منبعی برای انتشار عوامل بیماری‌زا در هوا باشد. در نهایت، به یاد داشته باشیم که ذرات ریز گرد و غبار و آلودگی‌های معلق در هوا، خود می‌توانند به عنوان عاملی برای تحریک مجاری تنفسی و تسهیل ابتلا به عفونت‌های تنفسی عمل کنند.
بنابراین، رعایت بهداشت فردی، شستشوی مکرر دست‌ها، اجتناب از تماس دست‌ها با صورت و همچنین پرهیز از حضور در مکان‌های شلوغ و بسته بدون استفاده از ماسک محافظ، مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه هستند که می‌توانند خطر ابتلا به انواع عفونت‌های تنفسی را تا حد قابل توجهی کاهش دهند.