با وجود پیشرفتهای اخیر، شکست واقعیت مجازی آشکار است. آیا غولهای فناوری چون اپل و سامسونگ میتوانند این فناوری را نجات دهند یا محدودیتهای آن به بنبست ختم میشود؟
هدستهای واقعیت مجازی در سال ۲۰۱۶ با امید زیادی برای تحول جهان معرفی شدند. اکنون، با گذشت نزدیک به یک دهه و عرضه محصولاتی نظیر هدست اپل ویژن پرو، چالشهای بنیادین و عدم کاربرد گسترده این فناوری همچنان ادامه دارد. این مسائل نشان میدهند که فراتر از هیجانات اولیه، مشکلات عمیقتری مانع از پذیرش عمومی واقعیت مجازی شدهاند. بررسی دقیقتر این موانع برای درک آینده VR ضروری است.
ناراحتی و عدم راحتی؛ مشکل بنیادین هدستهای VR
یکی از اصلیترین دلایل شکست واقعیت مجازی، مشکل راحتی استفاده از هدستهاست. نسل اول اچتیسی وایو (HTC Vive) با وزن ۴۷۰ گرم، تنها پس از ۱۵ دقیقه خستهکننده بود. این مشکل با معرفی اپل ویژن پرو (Apple Vision Pro) که وزنی بین ۶۰۰ تا ۶۵۰ گرم دارد و یک باتری ۳۵۰ گرمی خارجی نیز به آن متصل میشود، حتی بدتر شده است. علاوه بر وزن، مشکلاتی نظیر بیماری حرکت، تعریق و خستگی چشم نیز همچنان پابرجا هستند. جدایی از دنیای واقعی، خود عامل اصلی ناراحتی محسوب میشود که حتی ویژگی پاس-ترو (pass-through) ویژن پرو هم نتوانست آن را بهطور کامل رفع کند.
هزینه بالا و عدم استقبال توسعهدهندگان
با اینکه هزینه بالا به تنهایی عامل اصلی شکست واقعیت مجازی نیست، اما قطعاً به عدم پذیرش گسترده آن کمک میکند. هدست اپل ویژن پرو با قیمت ۳,۵۰۰ دلار بسیار گران است و حتی هدست اچتیسی وایو با قیمت ۷۹۹ دلار نیز فروش خوبی ندارد. بر اساس گزارش شرکت تحلیلی Omdia، فروش هدستهای واقعیت مجازی مصرفکننده در سال ۲۰۲۴ با ۱۰٪ کاهش به ۶.۹ میلیون واحد رسید، در حالی که در سال ۲۰۲۳ این رقم ۷.۷ میلیون واحد بود. استفاده فعال از این هدستها نیز کاهش یافته است.
نکته مهم دیگر، تردید در میان توسعهدهندگان است. تنها ۱۳٪ از توسعهدهندگانی که در حال حاضر در حوزه واقعیت مجازی کار نمیکنند، قصد دارند در ۵ سال آینده به این حوزه وارد شوند. طی ۱۰ سال گذشته، واقعیت مجازی عمدتاً به بازیها محدود شده بود و حتی این صنعت نیز دچار رکود است؛ ۵۶٪ از توسعهدهندگان بازی، بازار واقعیت مجازی را رو به افول یا راکد میدانند. هیچ نرمافزار انقلابی یا کاربرد گستردهای در واقعیت مجازی ظهور نکرده است که نتوان آن را روی صفحه نمایش معمولی تجربه کرد. کاربردهای حرفهای و خاص مانند مهندسی و معماری وجود دارند، اما این موارد بخش بسیار کوچکی از بازار را تشکیل میدهند.
سرنوشت مشابه سامسونگ گلکسی XR
هدست سامسونگ گلکسی XR که جزئیات آن فاش شده، احتمالاً تفاوت چشمگیری با اپل ویژن پرو نخواهد داشت. این دستگاه نیز با وزن ۵۴۵ گرم سنگین است و از باتری خارجی بهره میبرد. حتی با اینکه بر پایه اندروید XR گوگل طراحی شده، انتظار نمیرود برنامههای متحولکنندهای هنگام عرضه داشته باشد. بنابراین، حتی با قیمت پایینتر، احتمالاً این هدست نیز با سرنوشتی مشابه ویژن پرو روبرو خواهد شد.
آینده روشن واقعیت افزوده
تفاوت میان واقعیت مجازی و واقعیت افزوده گاهی در هدستهای واقعیت ترکیبی (Mixed Reality) نامشخص میشود، اما واقعیت افزوده بسیاری از معایب VR را برطرف میکند و قابلیتهای واقعاً کاربردی ارائه میدهد. یک عینک واقعیت افزوده سبک که به صورت بیسیم به گوشی هوشمند متصل میشود، امکان مشاهده و تعامل با دنیای واقعی را فراهم کرده و آن را به گونهای ارتقا میدهد که هیچ گجت دیگری قادر به آن نیست. تصور کنید مسیریابی در هوا، ترجمه همزمان بدون نیاز به نگاه کردن به گوشی، و اطلاعات متنی درباره محیط اطراف. متا در این زمینه پیشرو است و امید میرود این فناوری به موفقیت دست یابد.