مطالعه جدید ثابت کرد: انبساط جهان در حال کند شدن است

دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که جهان با شتاب در حال گسترش نیست و برعکس سرعت انبساط آن در حال کند شدن است. این کشف می‌تواند معنی مهمی برای پایان جهان هستی داشته باشد.

ما با قطعیت می‌توانیم بگوییم که سرنوشت کره زمین یا خورشید چیست. هرچند وضعیت برای نحوه پایان کیهان فرق می‌کند. پیشتر دانشمندان گزینه‌های مختلفی را به‌عنوان چگونگی پایان جهان هستی اعلام کرده بودند. از میان آنها نیز گسترش ابدی و ایجاد قبرستانی تاریک و سرد محتمل‌ترین گزینه به‌نظر می‌رسید. هرچند با درک کند شدن انبساط جهان حالا باید گفت که سرنوشت دیگری در انتظار ما است.

فهرست مطالب

کند شدن انبساط جهان و پیش رفتن به سوی مه‌رمبش

پیشتر این باور وجود داشت که جهان هستی با سرعتی رو به افزایش مرتب در حال گسترش است. در نهایت نیز آنقدر کهکشان‌ها، ستاره‌ها و مواد از هم فاصله خواهند گرفت که دیگر هیچ چیزی متولد نمی‌شود و جهان همچون قبرستانی تاریک خواهد شد. هرچند اکنون با سناریوی جذاب دیگری طرف هستیم.

کند شدن انبساط جهان نشان می‌دهد که شاید فرآیند گسترش پس از مدت خاصی متوقف شده و سپس معکوس گردد. در این حالت نیروی گرانش غلبه می‌کند و جهان کوچک و کوچک‌تر می‌شود. پایان جهان نیز با یک انفجار بزرگ به‌نام مه‌رمبش یا بیگ بنگ معکوس رقم می‌خورد.

ضعیف شدن انرژی تاریک و کند شدن انبساط جهان

پژوهشگران باور دارند که انرژی تاریک همچون نیرویی پنهان فرآیند گسترش جهان را پیش می‌برد. هرچند مشاهدات جدید نشان می‌دهند که این نیرو به‌مرور زمان در حال ضعیف شدن است. دکتر یانگ ووک لی از دانشگاه یانسه کره جنوبی مسئولیت این پژوهش را بر عهده دارد. او تاکید دارد که ما در عصر انبساط کندشونده جهان قرار داریم. به‌باور دکتر لی تصورات دانشمندان در رابطه با انرژی تاریک اشتباه بوده است. چراکه انرژی تاریک بسیار سریع‌تر از باورهای ما تغییر می‌کند.

حدود ۲۷ سال پیش بود که برای اولین‌بار انرژی تاریک کشف شد. از آن زمان تاکنون اخبار نجوم چنین کشف بزرگی را به‌خود ندیده است. تردیدی وجود ندارد که ایده کند شدن انبساط جهان با مخالفت گسترده دانشمندان مختلف مواجه خواهد شد. هرچند نکته مهم اینجاست که کنسرسیوم DESI (بزرگترین پروژه نقش‌برداری طیفی انرژی تاریک در جهان) نیز چند ماه پیش به نتایجی مشابه دست یافته بود.

وقتی دو گروه مستقل به این نتیجه می‌رسند که جهان در مسیر متفاوتی حرکت می‌کند، باید با جدیت بیشتری مسئله را بررسی کرد.

دکتر لی در پژوهش خود روی مسئله دقیق بودن مشاهدات ابرنواخترهای دور تمرکز کرده است. ابرنواخترهایی که به کشف انرژی تاریک منجر شدند و جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۱ را به‌خود اختصاص دادند. یک فرض اصلی در آن پژوهش وجود داشت که سایر نتیجه‌ها از آن گرفته می‌شد. حالا مشخص شده که فرض اصلی درست نبوده است. دقیقا مثل اینکه اولین دکمه پیراهن خود را اشتباه ببندید که یعنی سایر دکمه‌ها نیز اشتباه هستند.

فرض اشتباه دانشمندان پیشین

تا دهه ۱۹۹۰ این باور وجود داشت که گرانش همچون یک ترمز کیهانی عمل می‌کند و می‌تواند با کشیدن کهکشان‌های به سمت یکدیگر باعث کند شدن تدریجی سرعت انبساط جهان شود. این باور زمانی زیر سوال رفت که دانشمندان توانستند با مشاهده ابرنواخترهای نوع 1a سرعت گسترش جهان را اندازه‌گیری کنند.

دانشمندان فکر می‌کردند این انفجارها از نظر میزان نور آزاد شده یکسان هستند و می‌توان از آنها به‌عنوان شمع‌های استاندارد بهره برد. به این معنی که با اندازه‌گیری میزان روشنایی آنها خیلی راحت متوجه فاصله از زمین بشویم. در واقع دانشمندان توانستند با بررسی وضعیت این ابرنواخترها متوجه شوند که اجرام آسمانی با چه سرعتی در حال دور شدن هستند.

داده‌های مختلف نشان می‌دادند که ابرنواخترهای دور نور بسیار کمی دارند. هرچند میزان نور آنها اصلا با ایده کند شدن انبساط جهان همخوانی نداشت و برعکس نشان می‌داد که جهان با سرعت در حال گسترش است.

بیشتر بخوانید

• ایده نادیده گرفته شده انیشتین می‌تواند چگونگی آغاز جهان هستی را توضیح دهد
• یک نظریه جنجالی؛ جهان هستی و خدا یکی هستند
• بزرگترین معماهای جهان هستی که هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند!

حالا دانشمندان با بررسی سن ۳۰۰ کهکشان میزبان ابرنواخترها به نتیجه جالبی رسیده‌اند. ظاهرا در مراحل ابتدایی شکل‌گیری جهان ستارگان ويژگی‌ها متفاوتی داشتند و نور کمتری در نتیجه انفجار ابرنواختر آزاد می‌کردند. با در نظر گرفتن این موضوع نیز همچنان می‌توان گفت جهان در حال گسترش است. هرچند که سرعت انبساط کاهش یافته و انرژی تاریک نیز مرتب تضعیف می‌شود.

سرنوشت جهان پس از مه‌رمبش

اگر این وضعیت ادامه یابد و انرژی تاریک منفی شود، باید انتظار رخ دادن مه‌رمبش را داشته باشیم. سوال مهم اینجاست که پس از این اتفاق چه خواهد شد. برخی احتمال می‌دهند کل جهان هستی درون نقطه‌ای متراکم و کوچک جمع شود و سپس با انفجاری دیگر مثل بیگ‌بنگ دنیای جدیدی شکل گیرد. در این صورت شاید ما نیز در تنها یکی از بی‌نهایت جهان‌هایی که تاکنون ایجاد و نابود شده‌اند حضور داریم.

به این معنی که بارها جهان هستی نابود شده و دوباره متولد شده است. ما هم صرفا در میانه این زنجیر هستیم. برخی از دانشمندان نیز احتمال می‌دهند که پس از مه‌رمبش تولد دیگری رخ ندهد و جهان برای همیشه پایان یابد. این دیدگاه با مشاهدات تلسکوپ جیمز وب مبنی بر وجود جهان هستی در یک سیاه چاله بزرگ همخوانی چندانی ندارد.