همانطور که میدانید در انتخابات ریاست جمهوری برگزار شده در ایالات متحده آمریکا حدود دو ماه قبل، دونالد ترامپ (Donald Trump) با کنار زدن کلینتون به این سمت منصوب شد و تا مدتی دیگر به صورت رسمی زمامداری را به دست خواهد گرفت. وی با وعدههای زیادی به میدان مسابقه آمد، چنانکه همواره در کمپینها و سخنرانیهای وی، در انتها این ادعا را میشنیدیم: Jobs، Jobs ، Jobs (کار، کار، کار). ترامپ وعده کرده تا بسیاری از کارخانههای شرکتهای آمریکایی را از آسیا بیرون کشیده و به کشور خود بازگرداند. از جمله مهمترین تاکیدات وی، بازگشت خط تولید محصولات اپل به کشور است. در ادامه به بررسی مزایای تولید آیفون در چین (iPhone) و مشکلات این درخواست وی خواهیم پرداخت.
دولت ترامپ چگونه میخواهد با مزایای تولید آیفون در چین رقابت کند؟
از ابتدای انتخاب ترامپ، لرزه به تن اهالی تکنولوژی افتاد و البته این بدون دلیل هم نیست. وی در جملاتی تاکید کرد شرکتهای آمریکایی را به بازگرداندن کارخانههای خود به کشور مجبور خواهد کرد. این تصمیم وی است، اما در هر صورت مهم نیست که این رییس جمهور ممکن است چه چیزهایی بگوید، چراکه تولید آیفون در آمریکا و بازگشت خط تولید به این کشور احتمالا هیچوقت اتفاق نخواهد افتاد. برای غیر منطقی بودن تولید آیفون در داخل آمریکا دلایلی وجود دارند، اما روزنامه نیویورک تایمز اخیرا یکی از این فاکتورها را به صورت برجسته مورد بررسی قرار داده است: “انگیزه و امتیازات بزرگی که توسط دولت چین اعطا شده است.”
نیویورک تایمز گزارشی را از وضعیت کارخانه فاکسکان (Foxconn) در شهر زنزا چین، به عنوان مرکزی بسیار بزرگ به منظور ساخت گوشیهای آیفون ارائه کرده و مزایای تولید آیفون در چین را مورد بررسی قرار داده است. مردم، زنزا را به عنوان “شهر آیفون” میشناسند. سقف تولید کارخانه 500 هزار دستگاه آیفون در طول یک روز است که البته در بسیاری از روزها، تولید، این تعداد را برآورده میکند. این مرکز در واقع با در دست داشتن نیمی از خط تولید کل گوشیهای آیفون در سرتاسر جهان، بزرگترین مکان در کره زمین به منظور ساخت این گوشی محسوب میشود.
نکته مورد نظر و پراهمیت درباره کارخانه، مقیاس و کمیت تولیدی آن نیست. نکته اصلی مبلغی است که دولت چین به فاکسکان برای ایجاد یک مرکز و کارخانهی درخور و ایدهآل برای تولید آیفون داده است. نیویورک تایمز نتوانست تا میزان دقیق مزایای تولید آیفون در چین و هزینه داده شده از سوی دولت چین برای احداث کارخانه زنزا را بیان کند، اما گزارش داد:
سوابق محرمانه دولت که توسط روزنامه تایمز گردآوری شده، از چند گردهمایی و جلسه طی چندین سال خبر میدهد که در آنها مقامات شهر زنزا درباره پشتیبانی خود از خط تولید آیفون گفتگو میکردند. در واقع گفتگوی آنها بر سر مزایای این سیاست ترجیحی بود. سوابق جمعآوری شده، گوشههایی از این مزایا شامل کمکهای خاص برای فاکسکان در مناطق مختلف مثل ایجاد زیربنا، نیروی کار، تخفیفات مالیاتی و امتیازات صادرات را به نمایش میگذارد.
این دسته از مزایای اهدایی دولت بر اساس گزارش تایمز، شامل موارد دیگری نیز میشوند. پشتیبانی مالی به منظور ساخت یک کارخانه 600 میلیون دلاری، ارائه 1 میلیارد دلار دیگر به منظور تامین مسکن برای هزاران کارگر و کارمند این کارخانه، تخفیف در هزینههای جاری مربوط به انرژی شامل برق، گاز و آب، حذف مالیات بر شرکت و مالیات ارزش برای پنج سال و همچنین کمک به منظور تامین نیروی مورد نیاز و آموزش به آنها، از امتیازات چشمگیری هستند که دولت چین به کارخانه فاکسکان داده است.
این دسته از مزایای تولید آیفون در چین را پیش از پرداختن به امتیازات مرتبط با بخش تدارکات ذکر کردیم. کارخانه یاد شده با نقشه و اهداف از پیش تعیین شده، در چند کیلومتری یک فرودگاه تاسیس شده است تا به این وسیله اپل به راحتترین شکل ممکن محصولات خود را به دیگر کشورها ارسال کند. از آن مهمتر، خود کارخانه در دل یک منطقه آزاد تجاری ساخته شده است. تایمز درباره این موضوع تشریح کرد:
عملکرد یک منطقه آزاد تجاری درست مثل یک قلمرو دیپلماتیک، از چشم دولت، همانند منطقهای خارجی و غریبه دیده میشود. این منطقه نیاز برندهای جهانی به پرداخت عوارض و یا مالیات بر قطعات وارداتی را حذف میکند. همچنین در این مناطق صادرات فیزیکی محصولات و کالاها، غیر ضروری شده است. در چنین مناطقی، محصولات میتوانند به معنای واقعی همچون آداب و رسوم خرید و فروش عادی، واردات و صادرات شوند. بعد از آن، محصولات میتوانند به سرعت در سرتاسر کشور جابهجا شده و حتی دوباره به دیگر کشورها منتقل شوند.
اپل به روزنامه تایمز اعلام کرد که درباره پشتیبانی دولت و مزایای تولید آیفون در چین آگاهی تام دارد، اما هنوز درباره کمکهاى مالى و سوبسیدهای دریافتی توسط فاکسکان هیچ اطلاعات دقیق و خاصی ندارد. فاکسکان به معنای واقعی با پشتیبانیهای دولتی اینچنین سرپا و قدرتمند مانده و نیمی از خط تولید محبوبترین گوشی دنیا را به دست گرفته است.
این بررسیها نشان میدهند جابهجایی کارخانهها و خطوط تولید محصولات، مخصوصا خط تولید گوشیهای سری آیفون از چین به دیگر مناطق مخصوصا خود آمریکا، چقدر مشکل و پردردسر خواهد بود. ترامپ ماه گذشته به مدیر ارشد اجرایی اپل، تیم کوک، گفت که احتمالا انگیزههای زیادی را برای شما (اپل) به منظور بازگرداندن کارخانههای خود به ایالات متحده آمریکا ایجاد خواهیم کرد. به عنوان نمونه، وی این وعده را داد که تخفیف مالیاتی بسیار بسیار قابل توجهی به کل کارخانجات اپل داده خواهد شد.
اما تخفیفات مالیاتی به هیچ عنوان قرار نیست تا جایگزین نیاز ساخت تاسیسات بزرگ و همچنین مزایای تولید آیفون در چین شوند. هر کمکی که دونالد ترامپ، آن هم به صورت شفاهی، برای قانعکردن اپل به بازگردانی کارخانههای خود به کشور وعده کند، مطمئنا درخور تامل خواهد بود. حتی تصور رقابت دولت ترامپ با سوبسیدها و کمکهای مالی که دولت چین به کارخانه فاکسکان در شهر آیفون داده، بسیار مشکل خواهد بود.
با کنار گذاشتن تمامی دلایل غیر واقعی عدم امکان تولید آیفون در آمریکا ، نبودن نیروی کار ماهر و آموزشدیده، مشکل بسیار بزرگ دیگری است که دولت ترامپ باید پیش از دادن وعدههای بیشتر و در ادامه اجبار اپل، به فکر چارهای برای آن باشد. دولت چین با سرمایهگذاری خود، مستقیما به بحث آموزش نیروی کار مورد نیاز کارخانه فاکسکان وارد شده و مدتها قبل هزاران نفر نیروی ورزیده را تربیت کرد. در نظر داشته باشید هزینه نیروی کار و حقوق آنها در کشورهای آسیا، مخصوصا آسیای شرقی، به مراتب از دیگر کشورها پایینتر بوده و این اصلیترین فاکتوری است که کمپانیهای سراسر دنیا را به واگذاری قسمت اتصال قطعات محصولات خود به این کشورها تشویق میکند.
اگرچه ممکن است آیفون تولیدشده در آمریکا، برخی خریداران را شدیدا راضی و خشنود کند، اما در هر صورت این گوشی محصولی جهانی بوده و بزرگترین بازار دنیا یعنی چین را در نقطه تمرکز قرار داده است. وقتی سالها قبل باراک اوباما از خود استیو جابز درباره ساخت آیفون در دل آمریکا پرسید، وی در پاسخ گفت آن شغلها به اینجا باز نخواهند گشت.
در نظر داشته باشید آیفون نه تنها در کشور ما، بلکه در بسیاری از نقاط دنیا یک گوشی لوکس و گرانقیمت محسوب میشود. قیمت نهایی محصول با وجود مزایای تولید آیفون در چین و سوبسیدهایی است که کارخانجات آسیایی با هزینه کارگر پایین، دریافت میکنند. اگر اپل کارخانههای خود را بنا بر خواست ترامپ تماما به آمریکا بازگرداند، برای تامین تسهیلات و تاسیسات مورد نیاز هزینه گزافی را متحمل خواهد شد که در ادامه به نجومی شدن قیمت آیفون منتهی میشود. افزایش هزینههای جاری و کاهش خرید به خاطر بالارفتن قیمت گوشی، تجارت آیفونهای اپل را نابود خواهند کرد.