در قرن بیست و یکم و کامپیوتری شدن تمامی فرآیندها، تهدیدات در این حوزه نیز هر روز بیشتر میشوند. اگرچه ممکن است هدف افراد خرابکار، تفریح، به نمایش گذاشتن قدرت خود، کسب درآمد، بیماری و یا هر چیز دیگری باشد، اما در هر صورت نتیجه برای کاربران قربانی، از بین رفتن و یا از آن بدتر، سرقت شدن اطلاعات مهم خواهد بود. همواره تاکید میشود تا به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر یا موبایل، آنها را به وسیله آنتی ویروسهای به روز شده ایمن نگه دارید، اما متاسفانه برخی کاربران از این مهم غافل شده و با روشهای دیگر، اطلاعات خود را ایمن نگه میدارند. نباید فراموش کرد حادثه خبر نکرده و تنها یک بار اتفاق میافتد.
در نظر داشته باشید به صرف استفاده از قویترین ضد ویروسها و همچنین به روز نگه داشتن همیشگی آنها، نمیتوان از بابت در امان بودن از فایلهای مخرب موجود در سرتاسر اینترنت خاطر جمع ماند. برای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر یا گوشی هوشمند میبایست اعمال بسیار دیگری را نیز انجام داد، چرا که دکمهها و لینکهای حاوی فایلهای مخرب، محتواهای حاوی بدافزار و دیگر مواردی که امنیت دیجیتال شما را تهدید میکنند، در سرتاسر دنیای اینترنت و وب، شبکههای اجتماعی و مکانهای دیگر وجود دارند. پس، به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر و خاطر جمع بودن از بابت اطلاعات خود چه باید کرد؟
از دکمههای دانلود جعلی دوری کنید
این نوع از دامهای افراد خرابکار و تبهکار سایبری، ممکن است در هر جایی پهن شوند، اما در حالت کلی بیشتر در وب سایتهای دانلود مشاهده میشوند. همیشه نوشتن یک متن و یا هر گونه توضیح درباره یک دکمه، نشان از مقصد واقعی آن نداشته و بعید نیست تا بعد از کلیک کردن، به آدرسی غیر از آن چه مد نظر دارید فرستاده شوید. در نتیجه، احتمالا چیزی را دانلود خواهید کرد که به جای کاربردی بودن، آفت جان سیستم کامپیوتری و یا گوشی هوشمند میشود. انواع بدافزار میتوانند در قالب فایلهای با پسوندهای مختلف و یا در قالب نرم افزارهای نصبی به سیستم شما ورود پیدا کنند.
همانطور که میبینید، این شیوهای کثیف برای به دام انداختن کاربران است که میبایست به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر همواره مراقب آن باشید. اگرچه ممکن است نتیجه خیلی بدتر از آن باشد که فکرش را هم میکنید، اما شیوه مقابله با کلاهبرداران بسیار ساده است. کافی است پیش از کلیک بر روی یک لینک و یا دکمه، احتیاط را رعایت کرده و سوالات زیر را یک بار با خود مرور کنید:
- آیا از این وب سایت پیش از این نیز استفاده کردهاید؟
- آیا به وب سایت مورد نظر اطمینان کافی داشته و از میزان مقبولیت و محبوبیت آن باخبرید؟
- آیا به اخطارهای احتمالی مرورگر توجه کرده و وضعیت و مقصد لینک را کنترل کردهاید؟
- آیا متن و فونت دکمه با بقیه قسمتهای وب سایت همخوانی دارند؟
اگر قادر نیستید تا به هر یک از سوالات زیر با قاطعیت پاسخ دهید، بهتر است تا از ورود مجدد به این وب سایت و همچنین کلیک کردن بر روی هر دکمه و یا لینک در آن به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر خودداری کنید. دانش برنامهنویسی گستردهتر از آن است که فکرش را هم میکنید و تنها با کلیک کردن بر روی یک دکمه، هر اتفاقی ممکن است پیش بیاید.
اگر به استفاده از مطالب موجود در یک وب سایت اصرار دارید، بهتر است تا با استفاده از خود مرورگر و همچنین آنتی ویروسهای مختلف، مخصوصا آنتی ویروسهای مختص اینترنت، وب سایت مورد نظر را اعتبارسنجی کنید. همچنین میتوانید از غول دنیای وب کمک گرفته و با مراجعه به سرویس گوگل، به راحتی وب سایتهای خرابکار و نامطمئن را شناسایی کنید.
از یک مرورگر امن استفاده کنید
نسخه قدیمی هر مرورگری میتواند سد راهی برای شما به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر باشد. در نظر داشته باشید نه تنها در مورد ابزارهای وب، بلکه در تمامی دنیای نرم افزار یکی از اصلیترین دلایل توسعهدهندگان برای به روزرسانی محصولات خود، بهبود وضعیت ایمنی است. با توجه به همین موضوع، نمیتوان از یک مرورگر کهنه که دسترسی کاربر به دنیای وب را فراهم میکند، توقع حفظ امنیت داشت.
اطلاعات مربوط به حسابهای شما در شبکههای اجتماعی و مخصوصا اطلاعات مرتبط با حسابهای بانکی شما برای استفاده از بانکداری الکترونیک، همه میتوانند در آن واحد توسط مرورگرهای غیر اورجینال و شناخته نشده ثبت و برای کلاهبرداران ارسال شوند. چنین خطر مشابهی در زمان استفاده از مرورگرهای معروف اما بسیار قدیمی و آپدیت نشده نیز وجود دارد.
مرورگرهای مدرن و ایمن، همواره در صورت امکان از پروتکل اچ تی تی پی اس (HTTPS) استفاده کرده و پیش از ورود به هر آدرس اینترنتی، آن را با استفاده از دیتابیس آپدیت شده خود اعتبارسنجی میکنند. پیشنهاد میکنیم تا به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر و همچنین گوشی هوشمند، از نسخه دسکتاپ و یا موبایل مرورگرهای گوگل کروم (Google Chrome)، موزیلا فایرفاکس (Mozilla Firefox) و یا مایکروسافت اج (Microsoft Edge) استفاده کنید.
توصیه ما این است که به هیچ عنوان سمت مرورگر پیشفرض و قدیمی سیستم عامل ویندوز یعنی اینترنت اکسپلورر (Internet Explorer) نروید. این مرورگر علاوه بر ناکارآمد بودن، مدتها است از چشم اکثر کاربران افتاده و خود مایکروسافت نیز توسعه و بهبود آن را رها کرده است. به این ترتیب کلاهبرداران به امید استفاده برخی کاربران از اینترنت اکسپلورر، تلههایی را که این مرورگر قادر به تشخیص آن نیست پهن میکنند.
از طرفی دیگر حتی اگر از گوگل کروم استفاده کنید، در حالی که سیستم عامل کامپیوتر شما ویندوز ایکس پی (XP) است، قدم کارآمدی به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر برنداشتهاید. در این شرایط بستر اصلی نرم افزاری شما به میزان کافی ایمن نیست تا بتواند از پس نرم افزارهای مخرب مدرن بر بیاید. فراموش نکنید ویندوز ایکس پی در سال 2001 عرضه شده است!
مراقب تماسهای دروغین باشید
در کشور انگلستان و همچنین آمریکای شمالی مدتی است موج جدیدی از کلاهبرداریهای سایبری پدید آمده است. برخی افراد کلاهبردار با کاربران تماس گرفته و ادعا میکنند که از طرف پشتیبانی فنی ویندوز و یا دیگر شرکتهای پشتیبانی با آنها ارتباط برقرار کردهاند. پیش از ادامه این بحث، همواره در نظر داشته باشید مایکروسافت هرگز به صورت ناگهانی به منظور تعمیر کامپیوتر، تماسی با شما برقرار نخواهد کرد!
دیگر موارد ممکن است به تماس جعلی از سوی یک ارائهدهنده خدمات اینترنت (آی اس پی – ISP) و یا ارائهدهنده سرویس تلفن همراه مرتبط باشند. هدف نهایی آنها اجبار کاربر به صورت غیر مستقیم به نصب یک نرم افزار به نفع فرد کلاهبردار است، به این امید که مثلا مشکل تشخیص داده شده از سوی آنها در سیستم شما برطرف شود! در نتیجه این امر، فرد خاطی کنترل سیستم کاربر قربانی را به دست خواهد گرفت. فرد کلاهبردار از این پس قادر است تا به نصب بک دور (Backdoor)، کی لاگر (Keylogger) و دیگر ابزارها برای دزدی اطلاعات از سیستم قربانی بپردازد.
بهترین راهکار به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر توسط این دسته از دامها، ممانعت از صحبت با هر فرد مدعی برقراری تماس از سوی مایکروسافت است. بهتر است تا برای احراز هویت آنها هیچ شکی به خود راه نداده و هیچ یک از مراحل گفته شده توسط آنها را دنبال نکنید، چرا که ممکن است اولین کلیک، آخرین آن باشد.
مراقب پنجرههای پاپ آپ باشید
تشخیص صحیح این مورد ممکن است کمی نیاز به دقت داشته باشد، چرا که آگهیهای تبلیغاتی در قالب پنجره پاپ آپ، ممکن است از گوشه پایین سمت راست صفحه و توسط هر آنتی ویروس فعالی به نمایش دربیایند. متاسفانه این مورد نه تنها در نسخههای رایگان، بلکه در اغلب مواقع در نسخههای پولی نیز مشاهده میشود.
اگر از ایجاد صفحه پاپ آپ توسط مرورگر خود مطمئن هستید، بدون درنگ آن را ببندید. در حالت کلی، همواره باید تمامی اخطارها و پیامهای مختلفی را که در زمانی به جز اسکن کامپیوتر توسط کاربر به نمایش درمیآیند، مستقیما بسته و به هیچ عنوان توجهی به آنها نکرد. در هر صورت قسمت بد قضیه نیز وجود دارد. اگر شاهد پیامهایی از سوی آنتی ویروس بر روی صفحه نمایش خود هستید، بدون اینکه قبلا نرم افزار آنتی ویروس نصب کرده باشید، در جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر ضعیف عمل کرده و سیستم شما اکنون آلوده شده است. در این حالت باید به جای دنبال کردن روشهای پیشگیری، به دنبال روشهای درمان باشید.
از سایتهای تورنت عمومی دوری کنید
شبکه تورنت (Torrent)، در سرتاسر جهان فایلها را برای دانلود در هر جایی که یک کاربر (Client) تورنت حضور داشته باشد، به اشتراک میگذارد. به عبارت دیگر، بعد و حتی در حین دانلود یک فایل از تورنت، خود کاربر نیز به قسمتی از شبکه درباره آن فایل خاص تبدیل خواهد شد. بسیاری از کاربران از تورنت استفاده میکنند، در حالی که ممکن است به تنوع سایتهای تورنت به دو نوع عمومی (Public) و خصوصی (Private) توجه نکرده باشند. اگرچه میتوان با استفاده از یک مرورگر به هر دوی آنها دست پیدا کرد، اما کاربر به منظور استفاده از تورنت خصوصی مجبور است تا یک حساب کاربری ایجاد کرده و نسبت خود را مدیریت کند.
ایده اصلی در اینجا، بارگذاری فایل به اندازه دانلود و یا حتی بیشتر از آن است، در غیر این صورت، کاربر از استفاده از سرویس منع خواهد شد. عضویت در دنبالکنندههای خصوصی ممکن است فرایندی دشوار باشد، چرا که اکثریت آنها اغلب ثبت نام کاربر جدید را پذیرا نیستند. در هر صورت، جوینده یابنده است و کاربر اگر برای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر اصرار داشته باشد، بالاخره یک سایت تورنت خصوصی باز پیدا خواهد کرد.
در نظر داشته باشید با استفاده از سایتهای تورنت عمومی، خود را در معرض خطر آلودگی به بدافزارها، هم از طریق آگیهای تبلیغاتی خطرناک و هم از طریق تورنتهای جعلی قرار میدهید. به عبارت دیگر نظارت کاملی بر سایتهای تورنت عمومی وجود نداشته و بعید نیست تا در بین فایلهای موجود، بسیاری از آنها حاوی کرم، ویروس، تروجان و دیگر بدافزارها باشند. خوشبختانه به لطف وجود سیستم نظردهی در تمامی سایتهای تورنت، تمامی کاربران میتوانند تجربیات استفاده خود از یک فایل دانلود شده را با دیگران به اشتراک بگذارند. همواره به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر خود مروری بر تجربیات دیگر کاربران پیش از دانلود یک فایل داشته باشید.
فایلهای مدیا نیازمند به کدهای جعلی را حذف کنید
در برخی مواقع، ممکن است فایلهای چندرسانهای دریافت شده از سایتهای تورنت جعلی باشند و متاسفانه تا زمان دانلود فایل متوجه این موضوع نخواهید شد. به عنوان نمونه، شما یک ویدیو را دانلود کردهاید، اما با یک فایل صوتی و یا حتی بازی مواجه میشوید. تشخیص این دسته فایلهای جعلی تا زمان اجرا شدن آنها بسیار سخت است.
در این زمان احتمالا مشاهده میکنید که مدیا پلیر با خطا مواجه شده و پیغامی مبنی بر عدم توانایی برای نمایش فایل نشان میدهد. آیا شما واقعا یک فایل حقیقی ویدیویی را دانلود کردهاید و مشکل از پخشکننده است؟ برای پی بردن به پاسخ این سوال بهتر است تا از پلیرهای معروف همانند وی ال سی پلیر (VLC Player) کمک بگیرید. به لطف پشتیبانی این نرم افزار از بسیاری از فرمتهای مختلف، میبایست فایل ویدیویی مورد نظر اجرا شود، در غیر این صورت شما با یک فایل جعلی روبهرو هستید. شاید برای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر کمی دیر شده باشد، اما در هر صورت فایل را سریعا پاک کنید.
فایلهای ضمیمه شده به ایمیلهای فورواردی را باز نکنید
ایمیلها یکی از قدیمترین و رایجترین روشهای تزریق کرم و یا ویروس به سیستمهای کاربران هستند. به عنوان یک نمونه که حدود چند سال پیش بسیاری از سیستمها را آلوده کرد، میتوان به یک کرم (تصویر پایین) اشاره کرد. این بدافزار در قالب یک فایل قابل اجرا در ایمیلهای مختلف دست به دست توسط کاربران برای یکدیگر ارسال شده و به محض باز کردن، آتشبازی گرافیکی تقریبا جالبی را بر روی صفحه نمایش به تصویر میکشید. این بدافزار هپی 99 ورم (Happy99 worm) نام داشته و به عنوان نخستین کرم رایانهای مدرن و نخستین بدافزاری که به سرعت با ایمیل پخش میشود، شناخته شد. تقریبا یک میلیون کاربر ابزار مورد نیاز برای رفع این بدافزار از سیستم خود را دانلود کردند تا بلکه از شر این کرم همانندساز که در سرتاسر سیستم خود را پخش میکند، راحت شوند.
اگرچه هپی 99 ورم اکنون منسوخ شده و اسمی از آن شنیده نمیشود، اما هنوز ارسال ایمیل یکی از چند ابزار مورد علاقه تبهکاران اینترنتی به منظور آلوده کردن سیستمهای قربانیان باقی مانده است که کاربران میبایست برای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر نسبت به آن هشیار باشند. بسیاری از افرادی که اطلاعاتشان به سرقت رفته و یا حسابهای بانکی خود را دو دستی به دیگران تقدیم کردند، توسط ایمیلهای جعلی حاوی درخواست اطلاعات مختلف فریب خوردهاند. در این زمان کلاهبرداران، یا شخص را به یک وب سایت جعلی به منظور وارد کردن اطلاعات خود هدایت کرده و یا آنها را به دانلود و نصب یک بدافزار ترغیب میکنند.
اگر راهکار شما برای دسترسی به سرویس ایمیلی از طریق یک وب میل همانند آوت لوک (Outlook) و یا جیمیل (Gmail) است، مصونیت بیشتری در برابر فایلهای ضمیمه مخرب دارید. کلاینتهای ایمیل دسکتاپ میبایست از نصب تمامی ابزارهای لازم به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر اطمینان حاصل کنند، ابزارهایی که سرویسهایی همچون جیمیل و آوت لوک به طور پیشفرض به کاربران ارائه میکنند. برای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر هرگز ایمیلها را به صورت خلاصهوار (پریویو – Preview) مشاهده نکرده و از وجود یک لیست سفید به منظور تایید ایمیل آدرسهای مورد اعتماد برای دریافت ایمیل اطمینان حاصل کنید. ایمیلهایی را که برای تعداد بسیار زیادی از کاربران ارسال شدهاند هرگز باز نکنید. چنین ایمیلهایی مطمئنا حاوی پیامی ضروری برای شما نبوده و جز پیامهای پوچ و واهی هیچ چیز دیگری ندارند.
ممکن است به هر دلیل، تمایلی به نصب ابزار آنتی ویروس در زمان عدم استفاده از سرویس وب میل نداشته باشید، در این صورت پیشنهاد میشود تا حداقل برای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر خود از یک ابزار اسکن ایمیل غیر رایگان و مطمئن استفاده کنید.
به منظور جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر یا موبایل ، اپلیکیشنها را فقط از توسعهدهندگان دانلود کنید
وب سایتهای دانلود فایل روز به روز افزایش مییابند و کاربران نیز متاسفانه به خاطر عدم توانایی و یا عدم تمایل درونی به منظور پرداخت هزینه واقعی اپلیکیشنها، به آنها روی آورده و از ابزارهای مختلف موجود به منظور کرک کردن برنامه استفاده میکنند. اگرچه همین ابزارهای کرک نیز میتوانند در بیشتر مواقع دردسرساز شوند، اما مشکلات بیشتری در وب سایتهای دانلود ممکن است رخ بدهند.
همانطور که در اولین گزینه به آن اشاره کردیم، یکی از راههای به دام انداختن کاربران، هدایت آنها به سمت لینکها و دکمههای جعلی است. در یک وب سایت معمولی، تشخیص صحت و اعتبارسنجی یک لینک دانلود بدون شک راحت خواهد بود، اما این کار در زمان مواجهه با یک وب سایت دانلود سخت میشود، چرا که انبوهی از لینکهای مختلف در آن قرار دارند. بهتر است تا برای دریافت هر اپلیکیشن مستقیما به سراغ وب سایت توسعهدهنده رفته و از رسمیترین وب سایت مرتبط به عنوان منبع استفاده کنید. در صورت لزوم، تنها به وب سایتهای دانلودی مراجعه کنید که از محبوبیت خاصی نزد کاربران برخوردارند.
یکی دیگر از مزایای اصلی دانلود برنامه از خود وب سایت توسعهدهنده، دریافت جدیدترین نسخه مربوط به هر نرم افزار است که خود این موضوع نیز کمک شایانی به جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر میکند.
هرگز از حساب کاربری ادمین استفاده نکنید
صرف نظر از سیستم عامل سیستم، از عدم ورود به آن با استفاده از حساب کاربری ادمین (Administrator) و دارای بالاترین قدرت اطمینان حاصل کنید. اگر سیستم کامپیوتری شما را فرد یا افراد دیگری نیز مورد استفاده قرار میدهند، از عدم استفاده از اکانت ادمین توسط آنها نیز مطمئن شوید. به این منظور بهتر است تا حساب کاربری ادمین را به طور کامل غیر فعال کنید. اگرچه ممکن است به حساب کاربری ادمین و قدرت آن برای انجام اعمال مختلف نیاز داشته باشید، اما هیچ فردی برای انجام کارهای متداول و روزمره احتیاجی به این حساب نخواهد داشت.
در نظر داشته باشید بسیاری از بدافزارها برای پیش بردن اعمال خود در سیستم، احتیاج به گرفتن تاییدیه و داشتن دسترسی کافی دارند، به همین منظور در اغلب مواقع به خاطر فعال بودن یک حساب کاربری عادی قادر به انجام اعمال شوم خود نیستند. با فعال کردن حساب کاربری ادمین، هر بدافزاری قادر است تا از نیروی آن سواستفاده کرده و هر چه را دوست دارد در کامپیوتر کاربر پیادهسازی کند، چرا که ادمین برای انجام هیچ کاری محدود نیست.
در عوض برای خود و دیگر افراد استفادهکننده از سیستم، یک حساب کاربری عادی با در نظر گرفتن سطح دسترسیهای کافی ساخته و اکانت ادمین را غیر فعال کنید. در برخی از نسخههای سیستم عامل ویندوز شاهدیم که در بدو نصب، حساب کاربری ادمین به طور پیشفرض غیر فعال است.
تمامی فایلها و فضاهای ذخیرهسازی جدید را اسکن کنید
به عنوان آخرین و البته یکی از مهمترین راههای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر و حتی گوشی هوشمند، میبایست به عدم اتصال هر دستگاه و حافظه ذخیرهسازی خارجی به آنها اشاره کنیم. برخی افراد، هر هارد دیسک اکسترنال و همچنین فلش مموری را که به دستشان میرسد بدون هیچ توجهی به سیستم خود متصل میکنند که از این بابت مطمئنا تاکنون ضربات زیادی دیدهاند. این فضاهای ذخیرهسازی یکی از اصلیترین منابع انتشار بدافزارها بهشمار میشوند.
دیتاهای جدید دانلود شده و همچنین دیسکها، گوشی های هوشمند و فلش مموریهای متصل شده به سیستم همه و همه میتوانند صدمات زیادی را وارد کنند، مخصوصا اگر در سیستم کامپیوتری خود، اجرای دستگاههای خارجی متصل شده را بر روی حالت اتوماتیک قرار داده باشید. برای جلوگیری از ویروسی شدن کامپیوتر به وسیله وسایل جانبی، حتما اقدام به نصب آنتی ویروس کرده و یا از آنتی ویروسهای آنلاین استفاده کنید.