برخلاف تمایل تمامی کاربران، هر از گاهی گوشی های برخی از آنها مورد جاسوسی قرار میگیرند. با توجه به افزایش اطلاعات حساس نگهداری شده در گوشی های هوشمند، کاربران روز به روز نسبت به حریم خصوصی مجازی خود بیشتر احساس نگرانی میکنند. هک شدن گوشی هوشمند افراد این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته اما بسیاری از کاربران هنوز نمیدانند که علائم هک شدن گوشی موبایل چیست و چگونه باید آن را تشخیص داد. در این مطلب به 6 مورد از رایجترین نشانه های هک شدن تلفن همراه اشاره خواهیم کرد.
افراد و گروههای زیادی ممکن است در هک شدن گوشی های هوشمند دست داشته باشند
در یک نظرسنجی که در سال 2014 در آمریکا صورت گرفت، حدود 74 درصد از افراد شرکتکننده عقیده داشتند که نباید حریم خصوصی خود را فدای امنیت کنند. هک شدن گوشی به نفع حفظ امنیت برخی دستگاهها غیر منطقی به نظر میرسد. با این حال شواهد زیادی وجود دارند که نشان میدهند از طرفی کاربران آمریکایی حریم خصوصی خود در دنیای مجازی را رها کرده و متاسفانه از طرفی دیگر تجسس و کاوش در گوشی های هوشمند آنها به صورت مخفیانه توسط دولت ایالات متحده آمریکا افزایش یافته است. واقعیت این است که نمیتوان هک شدن گوشی را تماما بر گردن دستگاههای دولتی آمریکا انداخت و مطمئنا افراد دیگری نیز در ابعاد گسترده در هک شدن گوشی های هوشمند نقش دارند.
کلاهبرداران مجازی، هکرها، افراد بالادست و روسای شرکت محل کار، همسر سابق و حتی برای افراد مشهور، مطبوعات نیز ممکن است در هک شدن گوشی های کاربران نقش داشته باشند. ممکن است آنها به تماسهای کاربران به صورت مخفیانه گوش کرده و علاوه بر خواندن پیامها و ایمیلهای آنان، پیغامهایی حاوی اطلاعات مختلف را نیز برایشان ارسال کنند. در ادامه به بررسی چند نشانه مهم به منظور تشخیص هک شدن گوشی میپردازیم.
مشکلات باتری
حتی پیش از محبوبشدن سیستم عاملهای اندروید و آی او اس، به وجود آمدن مشکلات عدیده مرتبط با باتری گوشی به عنوان نشانهای برای تشخیص هک شدن گوشی به شمار میرفت. البته داغ شدن باتری حتی بعد از ظهور گوشی های هوشمند نیز به عنوان یک دغدغه جدی باقی ماند.
اگر شما جزو آن دسته از کاربرانی هستید که با نصب تعداد زیادی اپلیکیشن و پخش دائمی فایلهای ویدیویی و یا موسیقی، نهایت استفاده را از گوشی هوشمند خود میبرید، احتمالا با مشکل داغ کردن باتری آشنا هستید. شاید در دفعات ابتدایی به چند فروشگاه رفته و درباره مشکل خود پرس و جو کردهاید تا در ادامه به طبیعی و متداول بودن داغ شدن باتری در میان گوشی های هوشمند پی ببرید. البته داغ شدن باتری میتواند نشانی به منظور تشخیص هک شدن گوشی نیز باشد، به این معنی که یک نرم افزار ناخواسته در پس زمینه رابط کاربری اجرا بوده و به فردی دیگر اجازه استراق سمع میدهد.
علاوه بر این موارد، اگر گوشی شما به طرز غیر قابل توجیهی شارژ را نگه نمیدارد، میبایست کمی با شک نسبت به این قضیه نگاه کنید. البته اجرای دائمی بازی پوکمون گو (Pokemon Go) و یا تماشای مداوم ویدیوی آنلاین در یوتیوب (Youtube) انرژی دستگاه شما را میبلعند، اما اگر در هر شرایطی انرژی الکتریکی گوشی به سرعت تخلیه میشود، قضیه کمی مرموز است. البته پیش از بدبین شدن و رفتن به دنبال بقیه راههای تشخیص هک شدن گوشی ، بهتر است تا دیگر فاکتورها همچون قدیمی بودن باتری و یا خود گوشی را نیز در نظر بگیرید که از عوامل مهم نگه نداشتن شارژ هستند.
قرار دادن گوشی زیر نور مستقیم آفتاب، نصب و استفاده مداوم از تعداد زیادی اپلیکیشن، استفاده زیاد اینترنت، مشاهده ویدیو و یا استفاده از یک قاب گوشی بدون منفذ هوا از دیگر دلایل مهم داغشدن باتری و یا اتمام سریع نیروی آن هستند. در هر صورت تشخیص هک شدن گوشی نیازمند بررسی نشانههای زیادی است که از جمله مهمترین آنها، بالا رفتن مصرف باتری به صورت غیر عادی است.
افزایش تبادل داده در اینترنت
همه ما میدانیم برخی از اپلیکیشنها مصرف داده بسیار زیادی دارند، اما با روشهای بسیار سادهای میتوان در هزینه ناشی از آنها صرفهجویی کرد. به عنوان نمونه با در نظر گرفتن مسائل امنیتی و عدم انجام پرداختهای بانکی، میتوان استفاده از اپلیکیشنهای پرمصرف را به زمان اتصال به وای فای رایگان رستوران و یا کافه موکول کرد. در اغلب مواقع هک شدن گوشی با افزایش مصرف داده همراه است، چرا که بدافزارها نیاز دارند تا اطلاعات جمعآوری کرده از یک گوشی را به منبعی در بیرون بفرستند. در این صورت نه تنها در زمان اتصال به وای فای خانگی، بلکه حین اتصال به داده موبایل و یا حتی وای فایهای عمومی، اطلاعات گوشی شما به بیرون ارسال خواهند شد.
مسلما اگر اخیرا یک برنامه نیازمند به مصرف باتری و داده بالا را نصب کرده و به طور مداوم از آن استفاده میکنید، مصرف زیاد داده گوشی قابل توجیه بوده و میتوان آن را توسط برخی ابزارهای کنترل ترافیک اینترنت مدیریت کرد. اگر از نظر شما افزایش مصرف داده غیر منطقی است، بهتر است تا با بررسی دیگر نشانههای تشخیص هک شدن گوشی از طبیعی یا غیر طبیعی بودن آن مطمئن شوید. اگر در نهایت هیچ دلیل مشخصی برای این اتفاق پیدا نکردید، احتمال هک شدن گوشی و ارسال اطلاعات شما به بیرون بالاست.
تبلیغات و نرم افزارهای ناخواسته
به لطف بالا رفتن حافظه رم و فضای داخلی گوشی های امروزی، کاربران اپلیکیشنهای بسیار زیادی را بر روی آنها نصب میکنند. بعید نیست تا کاربری بعد از نصب دست جمعی چندین برنامه، با گذشت زمان آنها را فراموش کند و یک نرم افزار تا ماهها و حتی سالها بدون توجه کاربر در منوی گوشی جا خوش کند. واقعیت این است که کاربران میبایست به طور کامل از برنامههای نصب شده بر روی گوشی خود آگاه بوده و مخصوصا برنامههای اجرا شده به صورت دائمی در پس زمینه را بشناسند. یکی از مهمترین نشانههای تشخیص هک شدن گوشی مشاهده اپلیکیشنی است که شما آن را نصب نکردهاید. این مورد با احتمالی بالا نه یک نرم افزار، بلکه یک بدافزار است.
یکی از بد افزارهای اینچنینی که بدون اجازه کاربر اطلاعات وی را سرقت میکرد هامر (Hummer) نام دارد، یک تروجان که متاسفانه تاکنون میلیونها دستگاه اندرویدی را آلوده کرده است. Hummer بیشتر در بین کاربران اندرویدی کشورهای هند، روسیه و فیلیپین رایج بوده و برای اولین بار در سال 2014 دیده شد. Hummer طی چند سال اخیر، عنوان ویرویس تروجان اندروید با بیشترین میزان آلودگی را به خود اختصاص داده است. تخمین زده شده که اگر سازندگان ویروس (از قرار معلوم در چین قرار دارند) به ازای آلودهکردن هر دستگاه تنها 50 سنت دریافت کنند، درآمد آنها در هر روز حدود 500 هزار دلار است.
مشاهده تبلیغات آزاردهنده به صورت ناخواسته نیز از دیگر نشانههای تشخیص هک شدن گوشی است. برخلاف بسیاری از بدافزارها، Hummer مخفیانه در گوشی کاربر جاسوسی نمیکند. به محض نصب شدن، این تروجان تلاش میکند تا دسترسی به روت را برای اجرای فرامین خود به دست بیاورد. با این کار به Hummer اجازه داده میشود تا محتواهای ناخواسته را در گوشی دانلود و اجرا کند. هک شدن گوشی با Hummer شدیدا دردسرساز است، چرا که کاربر حتی با ریست فکتوری نیز از شر آن خلاص نخواهد شد. تروجان Hummer به طور متوسط روزانه 1.2 میلیون دستگاه اندرویدی را آلوده کرده و به این وسیله ترافیک تبلیغاتی زیاد را ایجاد میکند. مجددا همانطور که میبینید، یکی از نشانههای مهم برای تشخیص تشخیص هک شدن گوشی ، افزایش تبادل داده در اینترنت است.
مشکلات در عملکرد گوشی
هامینگ بد (HummingBad) را باید تروجان مشابه دیگری دانست که حدود ده میلیون قربانی برای آن تخمین زده شده است. HummingBad نیز درست همانند Hummer در زمانی که کاربر تصمیم به دانلود و نصب یک برنامه دارد، خود را در لباس یک محتوا و اپلیکیشن دیگر جا زده و راهش را به گوشی فرد پیدا میکند. ظاهر شدن در لباس یک نسخه کاربردی و غیر رسمی از اپلیکیشن پیامرسان تلگرام (Telegram)، با وعده ارائه امکانات بیشتر را میتوان به عنوان نمونه ذکر کرد.
تبهکاران اینترنتی به این روش ماهیانه حدود 300 هزار دلار درآمد دارند، چرا که با نصب برنامه خود بر روی میلیونها گوشی و نمایش تبلیغات، مشتریان زیادی به دست میآورند. HummingBad نیز بعد از نصب شدن تلاش میکند تا دسترسی به روت را به دست آورده و اطلاعات گوشی قربانی را به سروری در کشور چین و متعلق به گروه هکری با نام یینگ ماب (Yingmob) ارسال کند. به عنوان یکی از روشهای گولزننده این بدافزارها، باید به اخطارشان درباره دریافت یک به روزرسانی سیستمی اشاره کرد که با نصب دیگر ابزارهای مد نظر هکر، هک شدن گوشی به صورت کامل را سبب میشود.
ترافیک رد و بدل شده از گوشی به سمت سرور، همواره سخت افزار گوشی را درگیر خود کرده و علاوه بر افزایش غیر قابل توجیه مصرف داده، سرعت عملکرد آن را نیز کاهش میدهد. این مشکل تنها به HummingBad ختم نشده و بدون هر شک هر بدافزار نصب شده بر روی گوشی، به دلیل خرابکاری در پس زمینه، تاثیر قابل توجهی بر روی عملکرد آن میگذارد. اپلیکیشنهای واقعی و مخصوصا دارای حجم بالا، حافظه زیادی را اشغال میکنند، اما به هیج وجه نباید بر روی زمان واکنش گوشی تاثیر منفی بگذارند.
کاربران میتوانند بیشترین اپلیکیشنهای استفادهکننده از حافظه رم را مشاهده کنند. در سیستم عامل آی او اس میبایست به مسیر «تنظیمات، عمومی، مصرف آی کلاد و حافظه، مدیریت حافظه» (Settings > General > Storage & iCloud Usage > Manage Storage) رفت. در گوشی های اندرویدی کاربران باید به مسیر «تنظیمات، اپلیکیشنها» (Settings > Apps ) رفته و سپس پنجره «در حال اجرا» (Running) را باز کنند. احتمالا در بالای دیگر اپلیکیشنها، گالری، ابزار دوربین و همچنین پخش موسیقی دیده میشوند. چک کردن مداوم این قسمت کمک زیادی به تشخیص هک شدن گوشی میکند.
متون عجیب و ناشناس
هر قسمت مزاحم، اسپم و یا یک شماره اشتباه که به سادگی از آن میگذرید، ممکن است نشانهای از هک شدن گوشی شما باشد.
متون پیامکهای مشکوک، از قرار معلوم مجموعهای از ارقام، کاراکترها و نمادهای ایجاد شده به صورت تصادفی هستند که بدون شک در نظر اول نگرانکننده به نظر میرسند، هر چند ممکن است بر اثر یک بدافزار ایجاد نشده باشند. در هر صورت تا زمین مطمئن شدن از عدم هک شدن گوشی میبایست آنها را جدی گرفت. یکی از دلایل اصلی این پیامکهای مشکوک میتواند خطا در نرم افزارهای جاسوسی استفادهشده توسط تبهکاران اینترنتی باشد. اگر این بدافزار به طور صحیح نصب نشده باشد، پیامهای رمزی در صندوقچه (Inbox) نرم افزار پیامرسان ظاهر میشوند.
این مجموعه از دادههای تصادفی در واقع دستورالعملهایی هستند که از سرور هکر به منظور برقراری ارتباط با بدافزار ارسال شدهاند. از طرفی دیگر ممکن است بدافزار یاد شده در حال برقراری ارتباط با سازنده خود باشد. همچنین اگر اطرافیانتان اخیرا متون عجیب و ایمیلهای بیمعنی را از شما دریافت کردهاند، احتمال هک شدن گوشی شما باز هم بالا میرود. در این شرایط احتمالا بدافزار نصب شده در گوشی شما سعی دارد تا راه خود را به گوشی اطرافیانتان نیز باز کند. همواره فعالیتهای خود را در اپلیکیشنهای مختلف به یاد آورده و هر فعالیت انجامشده به صورت خودکار را جدی بگیرید.
تغییر ظاهر وب سایتها
این مورد در بین نشانههای تشخیص هک شدن گوشی کمی ریزبینانه است، اما در هر صورت آگاه بودن نسبت به آن خالی از لطف نیست.
روش کلاهبرداری ذکر شده در ادامه، راه جدیدی نبوده و تقریبا همه کاربران با آن آشنایی دارند، اما در هر صورت هیچ کاربری از لغزش مصون نیست. اگر بدون توجه به نکات امنیتی بر روی یک لینک کلیک کردید، میبایست تمامی عواقب آن اعم از هک شدن گوشی را به جان بخرید. البته دلیلی وجود ندارد تا همیشه از طریق یک پیام، به یک لینک جعلی ارجاع داده شوید؛ اگر یک بدافزار در گوشی شما نصب شده باشد، احتمالا ظاهر وب سایتهای مرور شده را تغییر خواهد داد.
در واقع بدافزار، همانند یک پراکسی ظاهر شده و از برقراری ارتباط میان کاربر و وب سایت مد نظر وی جلوگیری میکند. ممکن است این بدافزار یک صفحه اشتباه را به شما نشان داده و یا به سادگی، هر چیزی را که بر روی صفحه نمایش تایپ میکنید ردگیری کند. استفاده و یا عدم استفاده از مرور خصوصی (Private Browsing) در این شرایط تاثیری ندارد. این مشکل در زمان استفاده از وب سایتهای نیازمند به اطلاعات شخصی و مهم اعم از رمز عبور، اطلاعات کارت بانکی و یا اطلاعات شخصی جدی میشود.