گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
تاثیر مخرب کمبود خواب بیش از آن چیزی است که فکر می‌کنید. به گفته محققان داشتن خواب کم سبب وارد آمدن آسیب‌هایی برگشت نا‌پذیر به مغز می‌شود. عوارض کم خوابی در برخی مواقع مرگبار هستند.
تنها دلیل خوابیدن در طول شب، پس گرفتن انرژی از دست رفته بدن حین انجام امور روزانه نیست. حین خواب، مغز تغییر وضعیت داده و تلاش می‌کند تا مواد سمی تولید شده از فعالیتهای عصبی در طول روز را از بین ببرد. کمبود خواب نه تنها سبب متوقف شدن این فعالیت نمی‌شود، بلکه به طور عجیبی با افزایش این دسته از فعالیتهای پاک‌سازی، سبب وارد آمدن خسارت‌هایی جبران‌ناپذیر به مغز می‌شود.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که کمبود خواب پیوسته سبب می‌شود تا مغز بخش قابل توجهی از نورون‌ها و اتصالات سینپپسی را از بین ببرد. این از جمله تخریب‌های یک طرفه محسوب می‌شود که حتی با جبران کمبود خواب در زمان‌های بعدی نیز جبران نمی‌شود.
کمبود خواب و افزایش سلول‌خواری
یک تیم تحقیقاتی عصب شناسی از دانشگاه پلی تکنیک مارکه ایتالیا، طی یک تحقیق تلاش کردند تا به تاثیرات کمبود خواب پیوسته و داشتن عادات خواب بد بر روی مغز پستانداران پی ببرند. آن‌ها در کمال تعجب، شباهت عجیب و غریبی بین موش‌های کم خواب و موش‌های دارای خواب کافی پیدا کردند. همانند دیگر سلول‌های واقع در جای جای بدن انسان، نورون یا همان رشته‌های مغزی به صورت پیوسته و توسط دو دسته از یاخته‌های گلیایى (Glial Cell) در حال نوسازی هستند. این‌ها به عنوان سلول‌هایی پشتیبان شناخته شده و معمولا با عنوان «چسب دستگاه عصبی» شناخته می‌شوند.
سلول‌های میکروگلیایی وظیفه دارند تا سلول‌های قدیمی و فرسوده را از طریق فرآیندی با نام سلول‌خواری (Phagocytosis) از بین ببرند. این واژه در زبان یونانی به معنی بلعیدن است. این فرآیند حین خوابیدن در مغز ما اتفاق می‌افتد تا به این وسیله فشارهای عصبی در طول روز از بین بروند. اکنون محققان به این نتیجه رسیده‌اند که کمبود خواب نیز سبب رخ دادن چنین فرآیندی در مغز انسان می‌شود، با این تفاوت که به دلیل افراطی بودن آن، خسارت‌های جبران ناپذیری به مغز وارد می‌شود. با از بین رفتن تعداد زیادی از اتصالات سینپسی، آسیب برگشت‌ناپذیری به دستگاه عصبی و در کل مغز انسان وارد می‌شود.
می‌توان با یک مثال این خرابی را توصیف کرد. خوابیدن کافی در طول شب همانند بیرون قرار دادن زباله‌ها در بیرون از خانه در انتهای هر روز است. وقتی به صورت پیوسته و همیشگی کمبود خواب دارید، انگار یک فرد سارق وارد منزل شما و نه تنها زباله‌ها، بلکه تلویزیون،یخچال و کامپیوتر و تمامی وسایل شما را نیز با خود می‌برد. به گفته مسئول ارشد این تیم تحقیقاتی، آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که با کمبود خواب ، بخش‌هایی از سینپس توسط آستروسیت (سلول‌های گلیایی بزرگ) بلعیده می‌شوند. آن‌ها برای انجام تحقیقات خود، چهار دسته از موش‌ها را مورد آزمایش قرار دادند:
- دسته‌ای از آن‌ها خواب کافی داشته و در طول شب بین 6 تا 8 ساعت را در حال خواب می‌گذراندند.
- دسته دوم موش‌ها به صورت دوره‌ای و توسط محققان، حین خواب شب بیدار می‌شدند.
- دسته سوم آن‌ها در برخی روزها به طور کامل از خواب شب محروم می‌شدند.
- دسته چهارم موش‌ها برای پنج روز کامل بیدار بوده و چشم روی هم نمی‌گذاشتند.
وقتی محققان تاثیر کمبود خواب بر روی مغز آن‌ها را به وسیله مقایسه میزان فعالیت آستروسیت‌ها ارزیابی کردند، آستروسیت‌ها را در 5.7 درصد سینپس‌های موش‌های دارای خواب کافی و در 7.3 درصد سینپس‌های موش‌های بیدار شده حین خواب شب مشاهده کردند.
در دسته سوم و چهارم قضیه کمی متفاوت بود. محققان به این نتیجه رسیدند که در مغز موش‌های بیدار مانده به صورت پیوسته، فعالیت آستروسیت‌ها به اندازه‌ای افزایش یافته که حتی آن‌ها بخش‌های قابل توجهی از سینپس‌ها را بلیعده‌اند. در دسته سوم موش‌ها، آستروسیت‌ها در 8.4 درصد سینپس‌ها و در دسته چهارم آستروسیت‌ها در 13.5 درصد سینپس‌ها وجود داشتند. به گفته مسئول ارشد تیم تحقیقاتی، در موش‌هایی که به طور کامل از خواب محروم شده بودند (دسته سوم و چهارم)، بزرگترین و مهمترین سینپس‌ها خورده شده‌اند. در واقع این دزد بعد از آمدن به خانه، ارزشمندترین وسایل شما را با خود برده است.
محققان با چک کردن فعالیت سلول‌های میکروگلیایی در مغز هر چهار دسته از موش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که فعالیت در مغز موش‌های بیدار مانده برای پنج روز، به میزان بسیار بسیار زیادی افزایش پیدا کرده است. نکته نگران‌کننده دقیقا همینجاست. فعالیت افسارگسیخته سلول های میکروگلیایی ارتباط مستقیمی با بیماری‌های مغزی همچون آلزایمر دارد. طبق گفته آن‌ها، بیگانه‌خواری سلول‌های میکروگلیایی در مغز نمونه‌های کاملا بی‌خواب رخ داده است، پس این مشکل در افرادی که دارای مشکلات خواب بوده و به عنوان نمونه نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌شوند رخ نخواهد داد.
همچنین بخوانید:
سوالات زیادی درباره این تحقیق و تاثیرات مستقیم کمبود خواب بر روی ذهن انسان وجود دارد. به عنوان نمونه برخی افراد معتقدند این خرابی حاصل شده به دلیل کمبود خواب با جبران ساعت‌های خواب از دست رفته، در انسان‌ها جبران خواهد شد. از آنجایی که میزان مرگ در اثر آلزایمر، از سال 1999 تاکنون حدود 50 درصد افزایش پیدا کرده، بهتر است تا درباره برگشت‌پذیری یا برگشت ناپذیری این تاثیر مخرب بر روی مغز انسان تردید نکرده و هرگز خود را برای چند روز متوالی از خواب محروم نکنیم.