در طول تاریخ همواره افرادی بودهاند که در برابر علم و پیشبینیهای آن مخالفت خود را نشان دادهاند. اما چنین چیزی را در مورد خورشید گرفتگی کلی نمیبینیم. دلیل آن چه میتواند باشد؟
اگر اخبار وقایع نجومی را دنبال کرده باشید، میدانید که در تاریخ 21 آگوست (30 مرداد) خورشید گرفتگی کلی در کشور آمریکا اتفاق خواهد افتاد. این خورشید گرفتگی، از سواحل غربی آمریکا آغاز شده و پس از طی زمانی برابر 93 دقیقه، به سواحل شرقی میرسد.
ساکنان کانادا شاهد کسوف جزیی خواهند بود و در شهرهای مهم این کشور، خورشیدی از 58 درصد تا 86 درصد، دچار گرفت خواهد شد. کاناداییهایی که میخواهند از منزل خودشان شاهد خورشید گرفتگی کلی باشند، بایستی تا سالهای 2024 و 2044 صبر کنند.
اما در حال حاضر، تمامی توجه ساکنان آمریکا به کسوف 30 مرداد است. در ساعت خورشید گرفتگی، مدارس تعطیل میشود و احتمالا همه کسانی که در ترافیک شهرهای بزرگ گیر افتادهاند، برای دیدن این پدیده از وسایل نقلیه خود پیاده میشوند. اجاره یک شب اقامت در این تاریخ، در برخی هتلها به 1600 دلار رسیده است.
اطمینان داشتن به پیشبینیهای خورشید گرفتگی
مورد جالبتوجه در میان تمامی این هیجانات، نبود کسانی است که این پدیده را باور نداشته باشند. تمامی افراد به محاسبات دقیق دانشمندان درباره زمانهای آغاز و پایان گرفت اعتقاد دارند.
شما کسی را پیدا نخواهید کرد که باور داشته باشد، دانشمندان با دادههای ساختگی قصد فریب بقیه را دارند. کسی نخواهد گفت که خورشید گرفتگی توسط خود ناسا جعل میشود. یا اینکه قرار گرفتن در معرض کسوف، باعث بیماری شده و یا این پدیده یک افسانه چینی بیش نیست. در تمامی دنیا، کسانی که تغییرات آب و هوایی را قبول ندارند، افرادی که واکسیناسیون را بیهوده میپندارند و یا زمین تخت گرایان، همگی به هنگام کسوف با اطمینان به خورشید نگاه میکنند تا شاهد گرفت آن باشند.
سوالی که مطرح میشود این است که چرا همان افرادی که بارها جنبههای مختلف علم را مورد سوال قرار میدادند، در مورد پیشبینیهای خورشید گرفتگی هیچگونه شکی نمیکنند و تنها به انتظار ساعت اعلامشده از طرف دانشمندان میمانند؟
چرا تنها بخشهایی از علم مورد حمله قرار میگیرد؟
شاید یک دلیلش این باشد که در مورد تمامی کسوفهای پیشین، محاسبات دانشمندان کاملا درست بوده است. اما برای اکثریت مردم، کسوف کلی پدیدهای است که تنها یک بار در طور عمر شخصی اتفاق میافتد. به این ترتیب، مردم عادی باید قبول کنند که محاسبات مربوط به کسوف کلی که پیش از زندگی آنها درست از کار درآمده، برای آنها نیز جواب خواهد داد.
توضیح دیگر میتواند این باشد که برخلاف مواردی چون تغییرات آب و هوایی یا واکسیناسیون، علم مربوط به محاسبات خورشید گرفتگی، کاملا مشخص و غیرقابل تردید است. هرچند که ستارهشناسان پیشبینیهای کسوف را برای هزاران سال آینده با دقت انجام دادهاند، اما اینگونه محاسبات بسیار پیچیده است. ریاضیات لازم برای اینگونه پیشبینیها فراتر از ریاضیات دبیرستانی یا در برخی موارد دانشگاهی است. بسیاری از افراد تحصیلکرده، نمیتوانند این پیشبینیها را به شخصه تایید کنند یا دوباره انجام دهند.
جواب محتمل دیگر، نبود تهدید از سمت گرفتها است. گرفتهای خورشید و ماه، شرایط زندگی ما را تهدید نمیکنند. هیچکس عقیده ندارد که خورشید گرفتگی میتواند مشکلی در اقتصاد بوجود آورد، چارچوبهای عقیدتی ما را متزلزل کند یا برای فرزندانمان تهدیدی به حساب آید. هیچ گروهی تشکیل نشده تا برخلاف خورشید گرفتگی عمل کند و جلسه تشکیل داده و تبلیغات انجام دهد. کسی سعی نمیکند که مردم را در این مورد دچار شک و تردید کند.
قوانین علم
گرفتها نیاز به تبلیغات زیادی ندارند. علم و نجربه بسیار لذتبخش آن، بهترین تبلیغ برای خودش است. مشکل اینجاست که ما نمیتوانیم انتخاب کنیم کدام حقایق علمی بحثبرانگیز است. قوانین یکسان و سفت و سخت علمی، در همه جا برقرار خواهد بود.
بنابراین کسانی که هزینه زیادی برای رزرو هتل در روز کسوف پرداختهاند، یا مسافت زیادی را پرواز کرده تا خودشان را به خط گرفت برسانند، یا هر چند ساعت وضعیت آب و هوایی روز موعود را بررسی میکنند، این چند روز از زندگی خود و سرمایهشان را بر این حقیقت قرار دادهاند که علم قابل آزمایش است. تکرارپذیر است و نظریههای شبهعلمی که وجود دارد، نمیتوانند تا مدت زیادی دوام داشته باشند.
خورشید گرفتگی کلی ، نتیجه یک همزمانی کیهانی نادر است. این پدیده به ما یادآور میشود زمانی که پول، احساسات و سیاست را کنار بگذاریم، هیچ یک از ما کسی نیست که بخواهد علم را انکار کند.