لند سپتور ؛ جدیدترین منجی نیروهای زمینی ارتش بریتانیا

لند سپتور (Land Ceptor) آخرین دستاورد شعبه انگلیسی از کمپانی هوافضا و دفاعی اروپایی MBDA در زمینه پدافند هوایی است که به منظور مقابله با تهدیدهای هوایی گوناگون طراحی شده است.

لند سپتور نسل بعدی از خانواده سامانه پدافند هوایی انگلیسی CAMM است که قرار است به عنوان جایگزینی برای سامانه پدافند هوایی کوتاه برد انگلیسی رپیِر (Rapier به معنی شمشیر) وارد خدمت در ارتش بریتانیا شود. MBDA در ساخت این موشک از تجربه‌ها و برترین فناوری‌های خود در سراسر اروپا استفاده کرده تا هزینه‌ و زمان توسعه و طراحی را کاهش و توان و انعطاف‌پذیری موشک را افزایش دهد.

سازندگان اخیرا این سامانه را در نمایشگاه بین المللی تجهیزات دفاعی و امنیتی 2017 در لندن موسوم به DSEI 2017 به نمایش گذاشتند. لند سپتور نیز سامانه‌ای کوتاه برد بشمار می‌رود،‌ اما در مقایسه با رپیر، بردش 3 برابر بیشتر و بیش از 25 کیلومتر است. قرار است رپیر تا سال 2020 از خدمت خارج شود. جایگزین آن،‌ یعنی لند سپتور، برای مقابله با هر هدف هوایی شناخته شده کاربرد دارد و بسیار قوی‌تر از رپیر است.

لند سپتور می‌تواند در همه شرایط آب و هوایی و در هر زمان از روز، زیر جنگ الکترونیک شدید دشمن به شکار هواگردهای گوناگون شامل جنگنده، موشک کروز، هلیکوپتر، پهپاد و… که در اتفاع بسیار پست تا ارتفاع بالا پرواز می‌کنند،‌ بپرزدارد. این سامانه توان سرنگونی سخت‌ترین اهداف هوایی، همچنین توان شکار چابک‌ترین و مانورپذیرترین هواگردها و همچنین هدف‌های بسیار کوچک مانند مهمات شامل گلوله‌های توپخانه، راکت و خمپاره را نیز دارد.

در مجموع شش کشور سامانه‌های خانواده CAMM را به عنوان پدافند هوایی دریاپایه و زمین پایه آینده خود انتخاب نموده‌اند. نمونه دریاپایه این سامانه در نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا با نام سی سپتور (Sea Ceptor) شناخته می‌شود و اخیرا آزمایش‌های خود را با موفقیت پشت‌ سر گذاشته است.سی سپتور قرار است جایگزین سی ولف (Sea Wolf) شود.

درحال حاضر نیروی زمینی ارتش بریتانیا مشغول بررسی و کارزامایی لند سپتور است. این نیرو نیز با خرید نمونه زمین پایه و استفاده از سامانه‌ای مشابه آن‌چه که در نیروی دریایی این کشور در حال خدمت است، سبب کاهش هزینه‌های توسعه این سامانه و همچنین امکان استفاده دو طرف از ذخیره‌ موشک‌های یکدیگر و در نتیجه منجر به کاهش هزینه‌های خرید و پشتیبانی می‌شود.

در مقایسه با پیش‌ نمونه‌های اولیه، لند سپتور فعلی که به نمایش در آمد، مورد بازنگری دوباره قرار گرفته و دارای چندین ویژگی‌ جدید است. برای نمونه، سیستم‌های گوناگون و پرتابگر این سامانه پدافندی روی کامیون‌های تاکتیکی نظامی HX-77 ساخت آلمان نصب شده که سبب افزایش قابلیت‌های سامانه و از سوی دیگر امکان کوچک‌سازی ناوگان آن می‌شود.

ویژگی کلیدی این سامانه ماژولار بودن پرتابگر آن است. این پرتابگر دارای ابزار لازم برای بارگذاری دوباره و فوری موشک‌ها در داخل لوله‌های پرتاب است. دیگر ویژگی چشمگیر آن، قابلیت پیاده و سوار کردن سرخود این سامانه روی طیف گسترده‌ای از بسترهای دریاپایه، هواپایه پایه و ریلی برای جابه‌جایی آن است؛ به لطف این قابلیت می‌توان لند سپتور را به صورت ثابت و نیمه ثابت (نیمه متحرک یا به بیانی دیگر کِششی که توسط یک خودروی دیگر یدک کش می‌شود) نیز در محل مستقر کرده و بکار گرفت.

ضمن اینکه با نصب دوباره لند سپتور روی یک کامیون کشنده،‌ دوباره به یک سامانه کاملا متحرک تبدیل می‌شود. ماژول رابط عمومی لند سپتور به پرتابگر سامانه این قابلیت را می‌دهد تا روی انواع خوردوهای کشنده نصب شود و تنها محدود به شماری خودروی خاص نباشد.

افزایش فضای حمل بار یکی دیگر از خصیصه‌های لند سپتور است که موجب بالا رفتن انعطاف‌پذیری عملیاتی در حمل و نصب تجهیزات شامل مولد برق، سیستم‌های کنترل آتش، سیستم فرمان و کنترل (C2) سرخود، پیوند داده (دیتا لیتک) با موشک، سیستم‌های ارتباطی و رادیویی و همچنین ماژول دوربین‌ و سنسورهای فروسرخ و ویدیویی می‌شود.

این ابزار و سیستم‌ها خود موجب افزایش انعطاف‌پذیری بخش پرتابگر موشک و امکان کارکرد آن به صورت مستقل از دیگر سیستم‌های همچون خودروی فرماندهی و یا کنترل آتش می‌شود؛ زیرا خودروی پرتابگر هر آنچه که برای هدف‌گیری و کنترل آتش نیاز است را با خود دارد. از سوی دیگر این سیستم‌ها همچون بخش ارتباطی و رادیویی موجب افزایش توان کارکرد پرتابگر به صورت شبکه محور و هماهنگ با دیگر سیستم‌های خودی همچون رادارها و خودروی فرماندهی می‌شود که طبیعتا نسبت به کارکرد مستقل موثرتر است.

مزیت دیگر افزایش فضای بار، امکان حمل نمونه افزایش برد یافته موشک CAMM موسوم به CAMM-ER با برد بیش از 45 کیلومتر به ویژه برای آن دسته از خریدارانی است که سامانه‌ای دوربردتر در نظر دارند. CAMM-ER همان CAMM است، با این تفاوت که در نمونه CAMM-ER 4 بالک میانی به وسط بدنه و یک موتور راکتی کمکی به موشک افزوده شده تا برد و پایداری پرواز آن بیشتر شود. CAMM-ER سنگین‌تر، درازتر و قطورتر از CAMM است؛ وزن، درازا و قطر CAMM-ER به ترتیب برابر با 160 کیلوگرم، 4.2 متر و 19 سانتی‌متر است.

موشک‌‌های CAMM بر اساس موشک هوا به هوای فرای میدان دید انگلیسی آسرام (ASRAAM) ساخته شده‌اند و در اصل آسرام زمین پرتاب،‌ منتها با جستجوگری متفاوت هستند؛ زیرا آسرام دارای جستجوگر آرایه کانونی فروسرخ در دماغه خود است و از هدایت تصویرسازی فروسرخ بهره می‌برد، درحالی که موشک CAMM جستجوگر و هدایتی متفاوت دارد که ادامه به آن اشاره می‌شود.

لند سپتور توان شلیک شمار بالایی موشک علیه چندین تهدید همزمان را دارد. موشک‌های این سامانه به روش سرد و صورت عمودی شلیک می‌شود؛ به این روش که ابتدا با فشار گاز به بیرون از لوله پرتاب و سپس موتور راکتی سوخت جامد خود را روشن کرده و به سمت هدف می‌روند. حسن این روش افزایش کارایی سامانه، کاهش زمان واکنش برای درگیری با هدف و کاهش اثر گرمایی پرتابگر و در نتیجه سخت‌ شدن یافتن آن می‌شود؛ همچنین روی افزایش عمر لوله پرتاب نیز اثر مثبت دارد.

شلیک عمودی به پرتابگر امکان درگیری 360 در‌جه‌ای با اهداف گوناگون را می‌دهد که یک برتری نسبت به شلیک موشک به صورت مایل است. موشک لند سپتور پس از پرتاب از لوله تا ارتفاع 30 متری به بالا پرتاب شده،‌ سپس موتورهای راکتی بسیار کوچکی که اصطلاحا به آن ترقه می‌گویند، روشن شده تا موشک را به سوی محل هدف مورد مورد نظر بچرخانند. سپس موشک موتور راکتی اصلی خود را روشن کرده و به سمت هدف می‌رود. دود تولید شده توسط موتور اصلی و ترقه‌ها غیرسمی است و برای کاربران خطری ندارد. در نمونه دریاپایه نیز این موشک را می‌توان همچون نمونه زمین پایه از پرتابگر عمودی شلیک کرد.

موشک‌های این سامانه بزرگ نیستند و تنها 99 کیلوگرم وزن، 3.2 متر داراز و 16.6 سانتی‌متر قطر دارند، در نتیجه می‌توان تعداد زیادی موشک درون یک پرتابگر گذاشت؛ هر پرتابگر حداقل 12 موشک CAMM آماده شلیک با خود دارد که آن‌ها در دو غلاف پرتاب 6 لوله نگه‌درای می‌کند. برد این موشک بیش از 25 کیلومتر و سرعت آن نیز 1020 متر بر ثانیه (تقریبا 3.5 ماخ در شرایط استاندارد SI) است.

سرعت بالا، ضریب مرگ‌آوری زیاد و چابکی بسیار بالای موشک در شکار اهداف هوایی گوناگون به ویژه موشک‌های کروز فراصوت ضد کشتی بسیار موثر است. سرجنگی این موشک 10 کیلوگرم وزن داشته و از نوع انفجاری با قابلیت ترکش‌پرانی جهت دار است که یکی از مناسب‌ترین سرهای‌ جنگی برای موشک‌های پدافندی علیه هواگردهاست.

موشک دارای جستجوگر راداری فعال است. روش هدایت آن به این شکل است که پس از هدف‌یابی، اطلاعات آن به کامپیوتر پرواز موشک منتقل شده و موشک پس از شلیک به کمک سیستم هدایت داخلی (اینرسایی: INS) به سمت هدف می‌رود. هنگامی که به نزدیکی هدف رسید، رادار موجود در دماغه خود را فعال و با قفل راداری روی هدف، به سمت آن می رود. رادار این موشک بسیار دقیق بوده و توان بسیار بالایی در تشخیص اغتشاش‌های رادیویی دارد. همچنین در برابر جنگ الکترونیک مقاومت بسیار بالایی دارد. این رادار می‌تواند اهداف با سطح مقطع راداری کم که بازتاب راداری پایینی دارند را نیز با دقت بالایی پیدا کند.

ضمن اینکه موشک به سیستم پیوند داده دو طرفه نیز مجهز است که به کمک آن می‌توان اطلاعات مربوط به هدف را برای موشک بروزرسانی کرده و یا اقدام به هدف‌گیری مجدد و هدایت موشک به سمت هدفی دیگر کرد. امکان لغو ماموریت و همچنین هدایت موشک توسط دیگر نیروهای خودی از دیگر قابلیت‌هایی هستند که به لطف پیوند داده میسر هستند.

لند سپتور به سرعت و به آسانی در محل مستقر شده و به شدت علیه اهداف گوناگون موثر است. همانطور که گفته شد پرتابگر این سامانه می‌تواند به صورت مستقل و یا شبکه محور به درگیری با اهداف بپردازد. این سامانه درصورتی که اطلاعات مربوط به هدف را از دیگر نیروهای خودی، همچون یک خودروی حامل رادار، کسب کند، حتی توان درگیری با اهداف خارج از دامنه دید سنسورها یا پرتابگر را نیز دارد. جالب است بدانید در آزمایش‌های صورت گرفته مشخص شد این موشک می‌تواند به برد بیش از 60 کیلومتر نیز برسد.