پیش فروش خودرو توسط خودروسازن داخلی یا واردکنندگان در ایران به یک معضل جدی تبدیل شده و هیچ نظارتی هم از سوی دستگاههای مربوطه بر روی آن صورت نمیگیرد.
مشکلات به وجود آمده در روند پیش فروش خودرو ، چه از سوی شرکت های خودروسازی داخلی و یا شرکت های واردکننده خودرو با اعتراضات زیادی همراه شده است. مردمی که پول نقد خود را برای پیش خرید کردن خودروهای جدید به دست این شرکتها میسپارند با بدقولیهای عجیبی از سوی خودروسازان یا واردکنندگان مواجه میشوند. به نظر میرسد این شرکتها با پول مردم کاسبی راه انداختهاند و حتی برخی اخبار از سپردهگذاری پولهای خریداران در بانکها حکایت دارند. در این میان، دستگاههای نظارتی هم هیچ عکسالعملی نسبت به این مشکلات نشان نمیدهند.
این روزها دیگر مردم برای سپردن پول خود به شرکتهای واردکننده و خودروساز داخلی در ازای تحویل خودروی درخواستی، اعتماد لازم را ندارند و همیشه با چشم شک و تردید به پیش فروش خودرو از سوی این شرکتها نگاه میکنند. برخی سازمانها در کشورمان اسم نظارت بر مراحل فروش و پیش فروشهای خودرو را یدک میکشند اما در عمل هیچ نظارتی در این فرایندها وجود ندارد.
مشتریان زیادی به امید تبلیغات و وعدههای خودروسازان و واردکنندگان، پول خود را برای پیش خرید خودرو به این شرکتها میسپارند، اما حتی برخی از شرکتهای واردکننده بنا به اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، مجوز لازم برای پیش فروش خودرو را نیز ندارند، ولی باز هم به راحتی پول مردم را میگیرند و سرانجام پس از مشکلات بسیار و تاخیرهای طولانی و البته با قیمت بالاتر، خودرو را به خریداران تحویل میدهند.
داستان مجوز شرکتهای واردکننده و نمایندگیهای رسمی
چند وقت پیش، وزارت صنعت اعلام کرد که واردات خودرو باید توسط نمایندگیهای معتبر و دارای گواهینامه نمایندگی رسمی از کمپانیها انجام شود. در آن زمان، جنجالهای زیادی در مورد این که کدام شرکتها نمایندگی رسمی و مجاز هستند به وجود آمد. در نهایت این سر و صداها هم فروکش کرد و حتی وزارت صنعت هم تا حدودی پای خود را پس کشید و نمایندگیهای غیر مستقیم و غیر اصلی نیز اجازه واردات خودرو را پیدا کردند؛ به این صورت که واردکنندگان غیر رسمی خودرو توانستند با پرداخت مبلغی به کمپانی دارای نمایندگی رسمی، خدمات پس از فروش را تضمین کرده و مجوز واردات را دریافت کنند.
حالا همین واردکنندگان رسمی هم نمیتوانند مجوزهای لازم برای پیش فروش خودرو را دریافت کنند و خریدارانی که از این موضوع اطلاع ندارند هم پول خود را به این شرکتها میسپارند. برخی از این شرکتها وعده سودهای مشارکت بسیار بالایی را میدهند اما نه تنها به قولهای خود در تحویل خودرو عمل نمیکنند بلکه پس از ماهها کاسبی با پول مردم، در نهایت با انصراف مشتری به دلیل عدم تحویل به موقع خودرو، درصدی هم به عنوان جریمه انصراف دریافت میکنند. علت اصلی این مشکلات، عدم آگاهی مشتریان از حق و حقوق خودشان است. آنها در تب و تاب داشتن یک خودروی جدید، تنها قراردادهای پیش خرید را امضا میکنند و توجهی به بندهای یکطرفه آن ندارند.
نظارت ضعیف بر پیش فروش خودرو
همانطور که گفته شد، متاسفانه نهادهای نظارتی در زمینه کنترل مراحل پیش فروش خودرو بسیار ضعیف عمل کرده و مدتهاست گزارشی از برخورد با متخلفان دیده نمیشود. در همین شرایط، سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، ناگهان اسامی چندین شرکت را اعلام میکند که اجازه پیش فروش خودرو ندارند و تنها پول مردم را دریافت کرده و در بانکها سپردهگذاری میکنند و هر بار هم که مشتریان برای پیگیری موضوع تحویل خودرو به آنها مراجعه میکند با جوابهای سربالا مواجه میشود.
یکی از خریداران خودروهای خارجی در همین باره میگوید یک سال پیش پول خود را به یک شرکت معروف واردکننده که اتفاقا تبلیغات زیادی هم دارد، سپرده و در حالی که قرار بود پس از 6 ماه خودروی پیش خرید شده تحویل داده شود، بعد از گذشت شش ماه از زمان ثبت نام، شرکت مجددا اعلام کرد که باید مابقی پول خود را واریز کنید. این شرکت دوباره وعده داد که حداکثر ظرف یک ماه بعد خودرو را تحویل دهد اما پس از گذشت بیش از یک سال، هنوز خودرو تحویل داده نشده و حتی اصل پول این خریدار نیز توسط شرکت عودت داده نمیشود.
سپردهگذاری پول مشتریان در بانکها
شرکتهای واردکننده خودرو، تغییر قوانین و مقررات واردات خودرو را بهانه کرده و از تحویل خودرو و یا حتی اصل پول مشتری به وی خودداری میکنند. برخی از این شرکتها نیز به مشتریان اعلام میکنند که همه پولها در قالب یک چک بانکی به بانک داده شده و اکنون بانک توانایی عودت پول را ندارد. این موضوع نیز درست به نظر نمیرسد چون هر پولی که به بانکها سپرده شود میتواند به درخواست مشتری به او بازگردد. حالا مشخص نیست پول هزاران نفری که به امید دریافت خودرو به شرکتهای واردکننده سپرده شده به چه سرنوشتی دچار شده است.
اوضاع وقتی بدتر میشود که حتی خودروسازان داخلی هم از مدتها پیش این شیوه را در پیش گرفتهاند و پول مردم را با وعده دریافت خودرو در مهلت تعیین شده دریافت میکنند اما خودروهای پیش فروش شده را تا ماهها بعد تحویل نمیدهند. یکی از مشتریانی که مدتهاست پول خود را برای پیش خرید خودروی داخلی به یکی از بزرگترین خودروسازان ایران سپرده در این باره عنوان کرد:
برای تحویل یک خودروی پرتیراژ داخلی ثبت نام کردم و حالا حدود سه ماه است که از وعده تحویل خودرو میگذرد، اما هنوز نتوانستهام خودرو را دریافت کنم. این در شرایطی است که همان خودرو در نمایندگیهای مجاز این شرکت به فراوانی دیده میشود اما همین نمایندگی درخواست مبلغ میلیونی داده تا بتواند خودرو را خارج از فرایند معمول به من تحویل دهد.
همدستی خودروسازان با نمایندگیها و دلالان
این مشتری در ادامه میگوید ظاهرا خودروسازان با نمایندگیهای خود همدستی میکنند و این موضوع در پیش فروش خودروهای پرتقاضا به وضوح دیده میشود. وقتی سایت پیش فروش خودرو باز شود، مردم عادی نمیتوانند ثبت نام کنند و همیشه سایت با اختلالاتی روبرو خواهد شد، اما در عوض هر فردی که بخواهد میتواند با پرداخت یک و نیم تا 2 میلیون تومان پول نقد به برخی نمایندگیها، خودرو را به صورت تضمینی پیش خرید کند. در واقع، با حاشیه بازار 5 تا 6 میلیونی که برای این خودروها وجود دارد، نمایندگی 30 میلیون تومان دریافت میکند تا خودرو را برای مشتری به صورت تضمین شده ثبت نام کند.
وی افزود متاسفانه هیچ نظارتی بر پیش فروش خودرو به خصوص خودروهای پرتقاضا وجود ندارد و خودروسازان نیز خود به حاشیه بازار دامن میزنند. مسدود کردن سایت پیش فروش خودرو در همان دقایق ابتدایی و اعلام تکمیل ظرفیت ثبت نام از جمله کارهایی است که این شرکتها به نفع نمایندگیهای خود و دلالان انجام میدهند.
قطعا وزیر صنعت، معدن و تجارت و سایر مسئولان ذیربط باید فکری به حال این موضوع و ساماندهی بازار خودرو و روند پیش فروش خودروهای داخلی و خارجی کنند و مشتریانی که گرفتار کلاهبرداریها و سوداگریهای شرکتهای مختلف شدهاند را از این وضعیت نجات دهند.