پس از حادثه تلخ هواپیمای ATR تهران یاسوج، لاشه آن پس از حدود سه روز جستجو در کوههای دنا پیدا شد. یکی از ابهامات این حادثه، این بود که چرا سیستم ELT هواپیما عمل نکرد تا محل دقیق لاشه هواپیما زودتر پیدا شود؟
صبح روز یکشنبه، 29 بهمن 1396، هواپیمای ATR تهران به یاسوج متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان در حوالی شهر سمیرم اصفهان و رشته کوههای دنا از رادار محو شد. از همان ابتدا حدس زده میشد که این هواپیما به یکی از قلههای رشته کوههای دنا برخورد کرده باشد. عملیات جستجو برای پیدا کردن لاشه هواپیما و بیش از 60 سرنشین آن آغاز شد. این عملیات در دو روز ابتدایی هیچ نتیجهای در بر نداشت تا این که سرانجام در صبح روز سه شنبه یکم اسفند 1396، لاشه هواپیما در کوههای دنا پیدا شد و نیروهای امداد، عملیات انتقال پیکرهای سرنشینان را آغاز کردند.
اما یکی از ابهامات حادثه هواپیمای تهران یاسوج این است که چرا لاشه هواپیما زودتر از اینها پیدا نشد؟ با وجود موقعیت تقریبی و حدودی هواپیما در کوههای دنا، شرایط خاص جوی در ارتفاعات باعث شد عملیات تجسس با مشکلاتی مواجه شود و به چند روز زمان نیاز باشد تا امکان دسترسی به موقعیت هوایی این هواپیما به وجود بیاید.
سیستم ELT چیست؟
با توجه به وقوع چنین حوادث و اتفاقاتی، صنعت هوایی جهان از سالها پیش برای موقعیتهای مشابه، پیشبینیهایی را انجام داده است. علاوه بر موقعیت دقیق هواپیما در رادار که متاسفانه در حادثه اخیر با توجه به قطع ارتباط، امکان موقعیتیابی دقیق را سلب کرده بود، امروزه کلیه هواپیماهای مسافربری به یک سامانه فرستنده سیگنال یعنی سیستم ELT مجهز هستند. این سیستم در زمان حادثه و اتفاقات ناگوار برای هواپیما فعال میشوند و موقعیت دقیق سانحه را پس از حادثه ارسال میکنند.
سیستم ELT هواپیمای تهران یاسوج در این حادثه پیش آمده، عمل نکرد. بعضی افراد میگویند هواپیمای شرکت آسمان اصلا به این سیستم مجهز نبوده، ولی مسئولان سازمان هواپیمایی کشورمان این موضوع را رد میکنند. سازمان هواپیمایی اعلام کرده که این هواپیما نه تنها به سیستم ELT مجهز بوده، بلکه حتی پیش از پرواز نیز وضعیت آن چک شده و هواپیما هیچ مشکلی برای پرواز نداشته است.
دلیل عمل نکردن فرستنده سیگنال در هواپیمای تهران یاسوج
معاون سازمان هواپیمایی ایران اعلام کرد سیستم ELT هواپیمای ATR تهران یاسوج در حین سانحه عمل نکرده و این اتفاق میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. معمولا این سیستم در سراسر دنیا به دلایل فنی مختلف مانند محل وقوع حادثه، نوع حادثه و شدت ضربه وارد شده به هواپیما در 40 تا 60 درصد سوانح هوایی عمل نمیکند. همچنین ممکن است خود سیستم ایراد فنی داشته باشد و یا ماهواره تجسس و نجات، سیگنالهای ELT را دریافت نکرده باشد. در هر صورت با توجه به تایید وجود این سیستم در هواپیمای سانحه دیده تهران یاسوج، باید دلیل عمل نکردن آن به طور دقیق مورد بررسی قرار بگیرد.
علیرضا منظری، معاون سابق سازمان هواپیمایی کشور در خصوص سیستم ELT گفت اصلیترین کارایی این سیستم انتشار سیگنال و ارسال آن به ماهوارههای موجود در محل است. بنابراین این مساله هیچ ارتباطی به فرودگاه ندارد و تنها در رابطه با فرستندهای است که در هواپیماهای مسافربری فعال میشود. به گفته منظری، نصب این سیستم در هواپیمای تهران یاسوج قطعی به نظر میرسد، اما این که چرا ELT فعال نشده و امکان ارسال اطلاعات دقیق را پیدا نکرده باید مورد بررسی قرار بگیرد.
علاوه بر آن، این فرضیه مطرح شده که شاید در زمان ارسال اطلاعات، ماهوارهای برای دریافت این سیگنال فعال نبوده که به نظر میرسد این فرضیه نیز چندان با واقعیت سازگار نیست. عدم اطلاعرسانی خلبان در خصوص شرایط بحرانی هواپیما پیش از سانحه نیز از دیگر فرضیههایی است که به این نتیجه میرسد شاید سیستم ELT هواپیما فعال نشده، اما کارشناسان میگویند این رادار پس از ضربه یا حادثه به طور خودکار فعال میشود.
حالا با توجه به این که تقریبا تمام فرضیههای مربوط به عدم کارایی سیستم ELT هواپیمای تهران یاسوج رد شده است، به نظر میرسد برای پیدا کردن پاسخ اصلی باید منتظر پیدا شدن جعبه سیاه هواپیما و بررسی اطلاعات آن باشیم؛ موضوعی که بررسی آن احتمالا به چند ماه زمان نیاز خواهد داشت.