حیات باستانی بر روی مریخ موضوعی است که از سالهای گذشته ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده و اینطور که اعلام شده، محققان به تازگی مشخص کردهاند که بهترین جا برای یافتن فسیلهای حیات میکروبی در مریخ و اثبات وجود شکلی از زندگی در تاریخ این سیاره کجاست!
حیات باستانی بر روی مریخ ایدهای است که به برخی از نظریههای دانشمندان در مورد وجود شکلی از زندگی در گذشته بسیار دور سیاره چهارم منظومه شمسی مربوط میشود؛ بر اساس این نظریهها، مریخ پیش از رسیدن به وضعیت کنونی سیاره پرآبی بوده و به احتمال قوی موجودات زنده بر روی آن زندگی میکردهاند.
با این تفاسیر دانشمندان به تازگی اعلام کردهاند که بهترین جا برای پیدا کردن شواهدی برای اثبات این تئوریها مشخص شده است و در ماموریتهای آینده اکتشاف مریخ، این مکان پیش از سایر بخشهای سیاره سرخ مورد بررسی قرار میگیرد.
جستجوی شواهد حیات باستانی بر روی مریخ
در نزدیکی مکانهایی که در میلیاردها سال پیش، محل قرارگیری دریاچههای باستانی مریخی بودهاند، سنگهایی غنی از آهن وجود دارند که میتوانند به عنوان منابعی از مواد معدنی، نشانههای حیات میکروبی موجود بر روی مریخ را در خود حفظ کنند. بر اساس اظهارات دانشمندان، این نوع محلها در اولویت کاوش سیاره سرخ قرار گرفتهاند و احتمال پیدا کردن فسیلهای مریخی مورد نظر محققان در آنها بسیار زیاد است.
همانطور که شان مکماهون (Sean McMahon)، اختر فیزیکدانی از دانشگاهی در اسکاتلند اظهار کرده است، مکانهای جالبتوجه بسیار زیادی بر روی سیاره سرخ وجود دارند که کاوش هرکدام از آنها اطلاعات فوقالعاده مهمی را در اختیار دانشمندان قرار میدهد، اما از آنجایی که پوشش دادن تمامی این مناطق با مریخنوردهای ناسا امکانپذیر نیست، باید محلهایی با بالاترین شانس وجود شواهد مورد توجه محققان، در اولویت قرار بگیرند.
از طرف دیگر جالب است بدانیم که مریخنورد کنجکاوی در طول 2100 روز فعالیت بر روی سیاره همسایه ما، تنها توانسته است که 18 کیلومتر از خاک این جرم آسمانی را پوشش دهد و با اینکه ربات بعدی ناسا، یعنی کاوشگر مریخ 2020، تواناییهای حرکتی منحصر به فردی دارد، مشخص کردن مهم ترین مکان کاوش حیات باستانی بر روی مریخ اهمیت بسیاری در بازدهی ماموریت آینده خواهد داشت.
مکماهون و تیمش بر اساس اطلاعات موجود در مورد فسیلهای زمینی و بهترین مکان برای پیدا کردن این اشیا باستانی و همچنین، نتایج آزمایشهایی که برای شبیهسازی محیط سیاره سرخ انجام شدهاند، اعلام کردهاند که سنگهای رسوبی بستر رودخانهها که از فشرده شدن گل و یا خاک رس به وجود آمدهاند، به دلیل برخورداری از آهن و سیلیکات زیاد احتمالا حاوی فسیلهای حیات باستانی بر روی مریخ هستند.
در مقاله چاپشده در این رابطه، محققان گفتهاند که هماکنون شرایط محیطی سیاره چهارم منظومه شمسی امکان زنده ماندن موجودات بر روی آن را فوقالعاده سخت کرده است، اما به نظر میرسد که حدودا بین 3 تا 4 میلیارد سال پیش، در میان دورههای مریخ شناسی نواچیان (Noachian) و هسپریان (Hesperian)، سنگهایی شکل گرفتهاند که آثار زندگی موجود بر روی این جرم آسمانی در زمان پرآب بودن آن را در خود نگه داشتهاند.
البته مکماهون و همکارانش میگویند که احتمال پیدا نشدن فسیلهای مورد نظر هم کم نیست و شانس از بین رفتن تمامی آثار به جا مانده از حیات مریخی به واسطه اتمسفر فوقالعاده رقیق و مشکلات مختلف به وجود آمده در طول چند میلیارد سال پیش، زیاد است.
با این حال به دلیل فعالیتهای خفیف صفحات پوسته مریخ، تغییر و تحول سنگهای زیرزمینی به میزان قابلتوجهی نسبت به سیاره ما کمتر بوده و به همین دلیل، امید به کشف شواهد اثبات نظریههای دانشمندان بالا رفته است.
مریخنورد 2020 آژانس فضایی ایالات متحده حدودا تا دو سال آینده به مقصد مریخ از اتمسفر زمین خارج خواهد شد و محل تعیینشده توسط تیم مکماهون هم که نتایج بررسیهای خود را در ژورنال “Journal of Geophysical Research: Planets” به چاپ رساندهاند، در برنامه کاوش فضاپیما قرار خواهد گرفت.