شمارش معکوس برای پاکسازی زباله دان بزرگ اقیانوس آرام آغاز شد

اوشن کلیناپ (The Ocean Cleanup) به زودی فاز نخست از عملیات پاکسازی زباله دان بزرگ اقیانوس آرام را آغاز می‌کند. این سازمان که موسسی 24 ساله و هلندی به نام «بویان اسلت» دارد، از پنج سال پیش به دنبال ایجاد سیستمی برای پاکسازی اقیانوس‌ها از پلاستیک بوده است.

حجم زباله های پلاستیکی موجود در اقیانوس‌ها ورای تصور است و هر روز نیز به مقدار آن‌ها اضافه می‌شود؛ به طوری که تخمین زده می‌شود سالانه 8 میلیون تن پلاستیک به دریاهای زمین ورود پیدا می‌کند. البته این رقم با محافظه‌کاری محاسبه شده است و بسیاری از زباله‌های پلاستیکی رایج از جمله بقایای تورهای ماهیگیری در آن لحاظ نشده‌اند. این زباله‌ها به تکه‌های کوچک و کوچکتری تقسیم می‌شوند و در نهایت بخش اعظم آن‌ها به سمت یکی از پنج ناحیه عظیم اقیانوسی که محل تجمع پلاستیک‌ها است و زباله دان بزرگ اقیانوس آرام نام‌گذاری شده، حرکت می‌کنند.

روز شنبه هفته جاری، اسلت و همکارانش اولین سامانه پلاستیک جمع‌کن رسمی خود با نام System 001 را که 610 متر طول دارد به آب انداختند. سیستم 001 به وسیله کشتی Maersk Launcher در طول خلیج سان‌فرانسیسکو کشیده شد و از زیر پل معروف گلدن گیت گذشت تا به سایت آزمایشی مورد نظر برسد. چنانچه همه چیز مطابق برنامه پیش برود، زباله‌دان بزرگ اقیانوس آرام مقصد نهایی خواهد بود.

دست‌اندرکاران پروژه امیدوارند این سیستم در نخستین سال راه‌اندازی، قادر به جمع‌آوری 50 تن زباله باشد و حداقل در پاکسازی اقیانوس از تکه‌های بزرگ پلاستیک موفق عمل کند. اسلت تخمین زده است که با به آب انداختن مجموعا 60 دستگاه نظیر این، می‌توان 50 درصد از  پلاستیک‌های موجود در زباله دان بزرگ اقیانوس آرام را ظرف مدت پنج سال جمع‌آوری کرد.

البته در مقطع فعلی، تکنولوژی ارائه شده هنوز آزمون خود را پس نداده است و کسی نمی‌داند طبق نقشه کار خواهد کرد یا خیر. با این حال اجرای چنین پروژه‌ای برای پاکسازی اقیانوس، الهام‌بخش افراد بسیاری بوده و نمایانگر عزم جدی برای مواجهه با مشکلی بزرگ و کریه منظر است.

اما اوشن کلیناپ از تیغ انتقاد برخی از اعضای جامعه علم که روی پلاستیک‌ها مطالعه می‌کنند نیز در امان نمانده است. این محققان معتقدند سیستم 001 احتمالا کارایی چندانی نخواهد داشت؛ زیرا اکثر زباله‌های پلاستیکی اقیانوس که در حال تقسیم شدن به ذرات کوچکتر و فرو رفتن به عمق آب هستند، از تیررس آن خارج خواهند بود. در عوض بیم آن می‌رود که چنین دستگاهی در اثر شرایط خشن اقیانوس، دچار از هم پاشیدگی شود و تاثیر منفی روی حیات وحش دریایی بگذارد یا حتی باعث به حاشیه رفتن برنامه‌هایی بشود که روی کاهش استفاده از فرآورده‌های پلاستیکی و کنترل ورود این نوع زباله‌ها به آب‌های اقیانوسی متمرکز شده‌اند.

البته اسلت هم در پاسخ به این انتقاد، توقف تولید زباله‌های پلاستیکی را اولویت اول معرفی می‌کند؛ اما اجرای پروژه‌های پاکسازی نظیر آنچه که اوشن کلیناپ در نظر دارد را نیز ضروری می‌داند. او در خصوص احتمال موفقیت‌آمیز بودن پروژه، ضمن هیجان‌‍انگیز توصیف کردن 6 ماه آینده می‌گوید:

این هنوز یک تکنولوژی اثبات شده نیست و در چند ماه آینده، کارایی آن مشخص خواهد شد. البته تیم ما با استفاده از مدل‌ها و شبیه‌سازها، دستگاه را به طور موفقیت‌آمیز در آب مورد آزمایش قرار داده‌ است؛ اما این برای اولین بار است که سامانه در ابعاد کامل سرهم بندی می‌شود و امیدواریم که در اقیانوس هم درست کار کند.

مراحل پاکسازی زباله دان بزرگ اقیانوس آرام