گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
طرح بارورسازی ابرها در ایران از 20 سال پیش برای مقابله با خشکسالی و افزایش بارش باران مطرح شد، اما برای بسیاری از مردم این سوال پیش آمده که آیا عملیات بارورسازی ابرها در ایران واقعا اجرا می‌شود و امکان‌پذیر است؟
عملیات بارورسازی ابرها در ایران دارای سابقه 20 ساله است، اما عده‌ای این طرح را غیرعملی می‌دانند و عده‌ای نیز به سختی از آن دفاع می‌کنند که این دوگانگی تاثیر بسیار بدی روی اجرای این طرح گذاشته و از شکوفایی آن جلوگیری کرده است. رئیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها عنوان می‌کند به دلیل دوگانگی دیدگاه‌ها، این طرح آنچنان که باید مورد توجه مسئولان کشور قرار نمی‌گیرد و بودجه مناسبی به آن اختصاص داده نمی‌شود. از سوی دیگر، رئیس سازمان هواشناسی این طرح را پر‌هزینه، ناکارآمد و غیرعملی می‌داند. فارغ از دیدگاه‌های مختلف مسئولان، یکی از بهترین راه‌ها برای مقابله با خشکسالی، استفاده از طرح باروری ابرها است. با توجه به اینکه بهترین زمان برای عملیلات بارورسازی ابرها، فصل پاییز است، رئیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها می‌گوید به خاطر اظهارنظرهای غیرکارشناسی، بودجه کافی به ما تعلق نگرفته و از زمان‌بندی مدنظر خود عقب هستیم.
همچنین بخوانید:
عملیات بارورسازی ابرها در جهان
از دیدگاه سازمان جهانی هواشناسی، با استفاده از طرح بارورسازی ابرها می‌توان به بهترین شکل، وضعیت آب و هوا را تعدیل کرد. کشورهای زیادی برای افزایش بارش، پراکندگی ابرهای سرد پایین و جلوگیری از بارش، کاهش ریزش تگرگ و از بین بردن مه در فرودگاه‌های پرترافیک یا بزرگراه‌ها از عملیات بارورسازی ابرها استفاده می‌کنند. در این عملیات با استفاده از ژنراتورهای زمینی، موشک، هواپیما یا پهپاد به درون ابرها موادی را اضافه می‌کنند که فرایند بارش برف و باران را با سرعت زیادی انجام می‌هد و به نوعی کارایی ابرها بهبود می‌یابد. به طور کلی برای تاثیرگذاری بر ابرها از عملیات بارورسازی ابرها استفاده می‌شود. در این روش جدید، ماده و ترکیبات شیمیایی فرایند بارش را افزایش می‌دهند. بر اساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی، مواد و ترکیب‌های شیمایی که به ابرها افزوده می‌شود، به دقت بررسی شده و مواد هسته‌ساز به خصوص یدید نقره تاثیر ناچیزی بر روی گیاهان و حیوانات می‌گذارند و به همین دلیل، عملیات بارورسازی ابرها اصلا خطرناک نخواهد بود.
سازمان جهانی هواشناسی در سال 2017 بر فرایند بارورسازی ابرها تحقیق‌های زیادی را انجام داد و بر اساس گزارش این سازمان، 47 کشور در سال 2013 از این طرح استفاده می‌کردند که این آمار در سال 2017 به 56 کشور و در حال حاضر به 60 کشور رسیده است. به طور کلی کشورهای زیادی برای تعدیل وضع هوا از طرح بارورسازی ابرها استفاده می‌کنند. از این رو در سال 2017 کشورهای چین، آمریکا، تایلند، امارات متحده عربی و هند به عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران این طرح شناخته شدند. برای مثال کشور هند در شهر پونا انستیتوی هواشناسی حاره‌ای ایجاد کرده و امارت متحده عربی نیز هر ساله 5 میلیون دلار برای طرح بارورسازی ابرها هزینه می‌کند. همچنین میانگین بارش کشور چین سالانه حدود 648.4 میلی‌متر است، در حالی که این کشور از سال 1958 از طرح بارورسازی ابرها استفاد می‌کند. چین این طرح را به جز یک استان، در تمامی استان‌های خود اجرا می‌کند و این عملیات با استفاده از 42 هواپیمای مجهز به ژنراتورهای نیتروژن مایع، یخ خشک و یدید نقره انجام می‌شود که در مجموع 33 هزار و 442 نفر کارمند و متخصص فعال دارد. اما عملیات بارورسازی ابرها در ایران با 1 یا 2 هواپیما و با 30 کارمند انجام می‌شود و فقط بودجه 6 میلیارد تومانی به این طرح اختصاص داده شده است.
نظر مخالفان بارورسازی ابرها در ایران
داوود پرهیزکار، رئیس سازمان هواشناسی کشور در سال گذشته گفته بود در ایران تجهیزاتی مانند رادارهای شناسایی وضعیت خردفیزیک ابر وجود ندارد و از این رو استفاده از باروسازی ابرها خطرهای زیادی را به همراه خواهد داشت. اگر هسته‌های تراکم را بیشتر از مقدار مورد نیاز به درون ابرها وارد کنیم، به جای افزایش بارش با کاهش میزان بارش روبرو می‌شویم که پیامد‌های بسیار بدی را به دنبال دارد. وی در ادامه عنوان کرد سازمان هواشناسی کشور بر خلاف وزرات نیرو با اجرا شدن این طرح مخالف است و برای انجام چنین اقدام‌هایی باید مطالعات دقیق میکروفیزیک ابر انجام شود که چنین تجهیزاتی در ایران وجود ندارد.
این مقام مسئول در ادامه اظهار کرد عملیات بارورسازی ابرها حدود 70 سال است که در جهان انجام می‌شود و بسیاری از کشورها از این طرح استفاده می‌کنند و در این خصوص نیز مقاله‌های متعددی را منتشر کرده‌اند، اما در این مقاله‌ها، حتی یک مقاله به حل مشکل کم‌آبی با طرح بارورسازی ابرها اشاره نکرده است و این طرح نمی‌تواند مشکلات خشکسالی را برطرف کند. بنابراین امروزه کشور‌هایی نظیر آمریکا این طرح را رها کرده و به دنبال مدیریت منابع آبی هستند. از طرفی در طرح بارورسازی ابرها از یدید نقره استفاده می‌شود که این ماده در بلندمدت می‌تواند روی آب، خاک و موجودات زنده تاثیر منفی بگذارد. همچنین این طرح هزینه‌بر است و برای کشور صرفه اقتصادی ندارد.
نظر موافقان بارورسازی ابرها در ایران
فرید گلکار، مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرهای کشور در این خصوص بیان کرد برخی از مسئولان کشور بدون منبع و داشتن اطلاعات کافی، اظهارنظر می‌کنند که این مسئله مانع اجرا شدن طرح بارورسازی ابرها می‌شوند. حتی برخی افراد ادعا می‌کنند فقط در ایران از طرح بارورسازی ابرها استفاده می‌شود که باید به این افراد بگوییم بر اساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی از 9 سال پیش، بیش از 56 کشور از این طرح استفاده می‌کردند که در سال 2018 به 60 کشور رسیده است. با این حال بسیاری از مسئولان کشور این آمار رسمی را قبول ندارند یا آن را نادیده می‌گیرند و با نظر‌های غیرکارشناسانه‌ی خود بسیاری از مردم را به این طرح بدبین می‌کنند.
این مقام مسئول در ادامه گفت:
خودتحریمی‌هایی که برخی از مسئولان انجام می‌دهند، از تحریم‌های آمریکا تاثیر منفی بیشتری دارد و به کشور آسیب می‌رساند. در سال گذشته رئیس سازمان هواشناسی کشور نامه‌ای علیه بارورسازی ابرها نوشته و آن را به قوه قضائیه، شورای عالی امنیت ملی، وزارت نیرو و تمام استانداری‌ها ارسال کرده است.در این نامه به سه منبع غیرمعتبر استناد شده که پس از بررسی متوجه شدیم این منابع از پایان‌نامه دانشجوی کارشناسی ارشد، دیدگاه‌های استاد مشاور آن و مقداری از سخنرانی‌های چاپ شده یک مجله علمی نیمه معتبر است و حتی متون خارجی هم در این نامه به خوبی ترجمه نشده بودند. به طور کلی چنین اقدام‌هایی به طرح بارورسازی ابرها آسیب می‌زند و به همین دلیل از تمامی این افراد تقاضا دارم در صورت نداشتن اطلاعات کافی در این زمینه اظهارنظر نکنند.
بارورسازی ابرها تا دو هفته دیگر شروع می‌شود
دبیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرهای کشور در ادامه افزود دولت بودجه شش میلیارد تومانی را برای این طرح در نظر گرفته است که با توجه به جغرافیای پهناور ایران، هزینه تامین تجهیزات و فناوری و تامین هواپیما بسیار ناچیز است. در واقع به 30 میلیارد تومان اعتبار نیاز است تا فواید مثبت این طرح، تمامی استان‌های کشور را پوشش دهد. البته نیروی هوافضای سپاه پاسداران برای تامین تجهیزات و اختصاص هواپیما با این سازمان همکاری کرده است. هرچند در سال قبل نیز نیروی هوافضای سپاه با ما همکاری داشته، اما امسال این همکاری به صورت رسمی انجام می‌شود و تا دو هفته دیگر مراحل بارورسازی ابرها را شروع می‌کنیم. همچنین طرح بارورسازی ابرها برای استان‌های فارس، کرمان، خراسان جنوبی، کرمانشاه، یزد، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و بخش‌هایی از کهکیلویه و بویراحمد برنامه‌ریزی شده است، اما تاکنون به دلیل مشکل‌هایی که با آن مواجه شدیم، از برنامه عقب مانده‌ایم و قصد داریم به زودی این طرح را عملیاتی کنیم.
این مقام مسئول همچنین اظهار کرد نداشتن بودجه کار ما را با مشکل مواجه کرده و به جای تمرکز روی بخش‌های تخصصی به دنبال بودجه هستیم و همین امر موجب عقب ماندن از برنامه‌ها می‌شود. امسال برای نخستین بار فناوری تولید مواد مورد نیاز برای بارورسازی ابرها با نتایج خوبی همراه بوده و با تامین بودجه می‌توانیم کل این مواد را در داخل کشور تولید کنیم. همچنین قصد داریم تعداد هواپیماهای این طرح را از یک به سه افزایش دهیم تا تاثیر بارورسازی ابرها به خوبی نمایان شود. این سازمان برای افزایش دقت عملیات بارورسازی ابرها نیاز دارد به رادارهای هواشناسی دسترسی داشته باشد، اما از سال گذشته تاکنون سازمان هواشناسی دسترسی ما را به داده‌های رادارهای هواشناسی قطع کرده که این عامل نیز مشکلاتی را در راستای عملیات بارورسازی به وجود آورده است.
ایران به افزایش بارندگی نیاز دارد
محمد جعفر ناظم‌السادات، رئیس مرکز پژوهش‌های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز در خصوص بارورسازی ابرها عنوان کرد این طرح دارای فواید زیادی است که افزایش بارندگی یکی از مهم‌ترین فواید آن محسوب می‌شود و می‌تواند میزان بارندگی را 10 تا 15 درصد افزایش دهد. از طرفی اگر این طرح بتواند در ایران فقط یک درصد افزایش بارندگی ایجاد کند، اتفاق بسیار مهمی برای مقابله با خشکسالی و کم‌آبی محسوب می‌شود. البته باید قبل از اجرای این طرح در مقیاس‌های روزانه، ماهانه و فصلی تحقیقات کاملی در خصوص رطوبت و اتمسفر کشور انجام شود تا از بروز خطرهای احتمالی جلوگیری کنیم.
این مقام مسئول در ادامه خاطرنشان کرد در حال حاضر برای اجرای طرح بارورسازی ابرها مشکلاتی نظیر نبود تجهیزات کافی و اختصاص ندادن بودجه مواجه‌ایم و باید بین دستگاه‌های دولتی همکاری‌های خوبی صورت بگیرد و مسئولان با اظهارنظرهای غیرکارشناسی مانع پیشرفت این طرح نشوند. از طرفی بر این باورم که این طرح باید به بخش‌های خصوص واگذار شود تا کشاورزان و مدیران سد‌ها با مجریان این طرح قرارداد ببندند و دولت فقط کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی را انجام دهد. بخش‌های خصوصی می‌توانند با استراتژی و راهبردی مشخص در این طرح ورود کنند و با سرمایه‌گذاری‌های شخصی این طرح را گسترش دهند.
