کسانی که به تازگی صاحب فرزند شدهاند و علاقه زیادی به داشتن فرزند دوم دارند، بهتر است بدانند که فاصله بین دو بارداری باید رعایت شود. در این مقاله قصد داریم اهمیت فاصله بین دو بارداری و مدت زمان مناسب آن را مورد بررسی قرار دهیم.
زنان پس از زایمان نگرانیهایی درباره بارداری دوم خود دارند. نتایج یکی از مطالعات صورت گرفته در کانادا نشان میدهد که 12 الی 18 ماه زمان میان بارداری مجدد مناسب است، اما زمان طولانی یا کم میتواند خطرناک باشد، علیالخصوص زمانی که به عواملی همانند سن مادر ربط پیدا کند. به خاطر داشته باشید که وضعیت بارداری، صرف نظر از مدت زمان میان آن در کشورهای با درآمد بالا مناسب است.
فاصله بین دو بارداری چیست؟
به زمان بین پایان بارداری اول و بارداری دوم، اصطلاحا فاصله بین دو بارداری گفته میشود. معمولا فاصله کوتاه کمتر از 18 ماه تا 2 سال است. در مطالعات مختلف، تفسیر فاصله طولانی را بیش از 2، 3 یا 5 سال اعلام کردهاند.
اغلب مطالعات در هر 6 ماه زمان بعد از بارداری، تفاوتهایی اعلام میکنند؛ یعنی میان زمان بسیار کوتاه (کمتر از 6 ماه) و فقط یک دوره کوتاه (کمتر از 18 ماه) تفاوتهای زیادی وجود دارد. در کشورهای با درآمد بالا همانند استرالیا، اکثر حاملگیهای بعدی بدون در نظر گرفتن مدت زمان میان آنها در وضعیت خوبی قرار دارند.
خطر زایمان نوزاد یا عوارض شدید کودکان از 2 الی 3 درصد، متغیر است؛ در حالت کلی، حداقل 97 درصد نوزادان و 99 درصد مادران مسئله مهمی نداشتند. اینطور به نظر میرسد که برخی از ریسکها در عوارض حاملگی با فاصله زمانی تفسیر میشود. مطالعات بارداری پس از تولد اولین نوزاد نشان میدهد که مدت زمان بسیار کوتاه میتواند با افزایش میزان زایمان زودرس، نوزادان کوچک، جنین مرده یا مرگ نوزاد همراه باشد.
در مواردی که زایمان اول سزارین باشد، زمان بارداری بسیار کوتاه بعد از آن (کمتر از 6 ماه) میتواند خطر عوارض زخم (پارگی رحم) را در بارداری بعدی افزایش دهد. فاصله زمانی طولانی (بیشتر از 5 سال) بین دو بارداری با افزایش میزان پیشکلامپسی، زایمان زودرس و نوزادان کوچک همراه است. برخی عوارض برای دوره کوتاه یا طولانی بین بارداری میتواند به علت دلایل بیولوژیکی باشد، البته نباید عوامی همانند سن مادر را هم نادیده گرفت.
در صورتی که فاصله میان بارداری اول و دوم، بیش از اندازه کوتاه باشد، ممکن است مادران زمان کافی برای بازیابی قدرت کنترل استرس و شیر مادر همانند افزایش وزن بارداری یا ذخایر ویتامین و مواد معدنی را نداشته باشند. آنها امکان دارد موفق به بازیابی احساسی خود از تجربیات اولین زایمان و وظایف خود نشده باشند.
اگر فاصله بین دو بارداری بسیار طولانی باشد، سازگاری مفید بدن با بارداری قبلی همانند تغییر رحم که برای بهبود کارآیی صورت میگیرد، از بین خواهد رفت.
زنانی که تمایل به فاصله کوتاه میان بارداری دارند، دارای خصوصیاتی همانند سن پایین یا تحصیلات کم هستند که همین مسئله آنها را در معرض خطر ابتلا به عوارض حاملگی قرار خواهد داد. مطالعات زیادی جهت کنترل این عوامل در حال انجام هستند، اخیرا یک آزمایش در کانادا انجام شد که سیگار کشیدن را هم در سایر عوامل قرار داده است.
محققان از آزمایشهای انجام شده نتیجه گرفتند که خطرهای عوارض بارداری مجدد برای زنان مسنتر در مقایسه با فاصلههای زمانی 12 الی 24 ماه، بسیار زودتر (کمتر از 6 ماه) افزایش خواهد یافت. سایر مطالعات، از جمله مقاله منتشر شده محققان استرالیایی در سال 2014 میلادی شواهد کمی از تاثیر فاصله کوتاه میان بارداری مجدد بر زنان نشان داده است.
بر اساس دادههای 1990 و اوایل 2000 میلادی، سازمان بهداشت جهانی توصیه میکند که حداقل یک فاصله زمانی 24 ماه میان بارداری اول و بارداری مجدد وجود داشته باشد. اگر چه ممکن است خطراتی مادران و فرزندان را در بارداری مجدد کمتر از 6 ماه تهدید کند، اما خطرات مطلق ناچیز هستند. اکثر زنان، علیالخصوص کسانی که هیچ عوارضی در بارداری اول خود نداشتند، در تصمیمگیری برای بارداری مجدد نقش اساسی دارند.
در رابطه با بارداری پس از سقط جنین، حتی نیاز کمتری به توصیههای محدودکننده است. بررسیهای صورت گرفته در سال 2017 میلادی که بر روی بیش از 1 میلیون نفر از زنان باردار در رابطه با فاصله زمانی میان بارداری مجدد از 6 الی 12 ماه یا بیشتر از آن نشان داد که خطر سقط جنین و زایمان زودرس در بارداری فاصله زمانی کمتر از 6 ماه کمتر بوده و نشانهای از افزایش میزان پیشکلامپسی یا نوزادان کوچک وجود ندارد. هنگامی که زنان بعد از سقط جنین احساس آمادگی برای بارداری مجدد دارند، بهتر است تشویق شوند.