تاریخچه سیستم های امنیتی در گوشی های موبایل و ایمن‌ترین آن‌ها تا به امروز

امروزه سیستم های امنیتی متنوعی در گوشی های هوشمند به‌کار می‌روند. در این مطلب می‌خواهیم تاریخچه این سیستم‌ها یعنی سنسور اثر انگشت، تشخیص چهره و اسکنر عنبیه چشم را مرور کنیم.

در دنیای امروزی، امنیت موبایل (Mobile Security) به مبحث بسیار مهمی تبدیل شده و یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران و شرکت‌های تولیدکننده گوشی های هوشمند محسوب می‌شود. همه کاربران به خاطر حجم زیادی از اطلاعات شخصی و مهمی که در گوشی خود نگهداری می‌کنند، نگران امنیت آن هستند و کمپانی‌های مختلف نیز سعی می‌کنند با به‌کارگیری جدیدترین تکنولوژی‌ها، به نیاز مشتریان پاسخ بگویند و به همین دلیل، استفاده از سیستم های امنیتی متنوع و البته دقیق و سریع، به یکی از مزایای رقابتی گوشی های هوشمند تبدیل شده است.

ما در این مطلب می‌خواهیم تاریخچه استفاده از سیستم های امنیتی در گوشی های موبایل را به‌طور مختصر بررسی و ایمن‌ترین آن‌ها تا به امروز را معرفی کنیم.

رمز عبور و الگوهای قفل‌گذاری

اولین سیستم های امنیتی که وارد گوشی های تلفن همراه شدند، انتخاب رمز عبور و الگوهای قفل‌گذاری (Pattern) بود. هم‌اکنون همه گوشی‌ها دارای این دو سیستم امنیتی ساده هستند، اما با توجه به امنیت ضعیف آن‌ها، به مرور شاهد کمرنگ شدن نقش این سیستم‌ها در گوشی های هوشمند بودیم و در حال حاضر، تکنولوژی‌های پیشرفته‌تری برای تامین امنیت اطلاعات موجود در گوشی استفاده می‌شوند.

تاریخچه سنسور اثر انگشت

اکنون بسیاری از گوشی های امروزی به سنسور اثر انگشت برای قفل‌گشایی مجهز شده‌اند. در ابتدا فقط گوشی‌های پرچمدار به این قابلیت مجهز بودند، اما حالا شما می‌توانید این سنسور را در گوشی‌های ارزان‌تر هم ببینید. به عنوان مثال، اکنون حتی در گوشی‌های میان‌رده و ارزان‌قیمت‌تر سامسونگ از جمله گلکسی جی 5 2017 و گلکسی جی 7 پرایم نیز می‌توانید از سنسور اثر انگشت بهره‌مند شوید.

خیلی‌ها معتقدند که اولین گوشی های هوشمندی که به اسکنر اثر انگشت مجهز شد، توشیبا جی 500 (Toshiba G500) و جی 900 بود. این دو گوشی با این که خیلی معروف نبودند، اما فراتر از گوشی‌های زمان خود عمل کردند. این گوشی‌ها در سال 2007 معرفی شدند و علاوه بر سنسور اثر انگشت به سیستم عامل ویندوز و اتصال 3G نیز مجهز بودند، اما هرگز به بازار جهانی راه پیدا نکردند. با این حال باید بگوییم که گوشی Pantech GI100 که در سال 2004 معرفی شد، پیشتاز استفاده از اسکنر اثر انگشت بود. سیستم تشخیص اثر انگشت در این گوشی فقط برای قفل‌گشایی کاربرد نداشت و استفاده‌های دیگری هم از آن می‌شد؛ مثلا برای شماره‌گیری سریع.

پنتک GI100

توشیبا G500

پس از این گوشی‌ها، شرکت اچ تی سی در مدل P6500 و همچنین گوشی‌های ایسر M900 و ال جی GW820 eXpo در سال 2009 از ویژگی تشخیص اثر انگشت استفاده کردند. موتورولا آتریکس (Motorola Atrix) هم که در سال 2011 معرفی شد، اولین گوشی اندرویدی بود که از سنسور اپتیکال بهره می‌برد.

اچ تی سی P6500

موتورولا Atrix

اما آیفون 5 اس (iPhone 5s) اولین دیوایسی بود که سنسور اثر انگشت خازنی داشت و یک گوشی از ویوو که با نام ویوو ایکس شناخته می‌شد نیز برای اولین بار از سنسور اثر انگشت زیر صفحه نمایش برخوردار بود. کمپانی اپل در سال 2012 شرکت AuthenTec را خرید. این شرکت بر نرم افزار مدیریت شناسایی و خوانش اثر انگشت کار می‌کرد. در واقع انقلاب اسکنر اثر انگشت مدرن از زمان آیفون 5 اس شروع شد و تاچ آی دی (TouchID) چیزی بود که مشتریان زیادی را به خود جذب کرد.

در ابتدا اسکنر اثر انگشت فقط برای باز کردن قفل دستگاه بود، اما در حال حاضر برای انجام معامله‌های امن نیز از آن استفاده می‌شود. بعدها سامسونگ از اپل پیروی کرد و با یک اسکنر اثر انگشت کشویی که توسط PayPal نیز پشتیبانی می‌شد در سال 2014 وارد رقابت با تاچ آی دی شد.

پس از آن، هر سال شاهد اضافه شدن گوشی‌هایی بودیم که از سنسور اثر انگشت برای قفل‌گشایی استفاده می‌کردند و هر یک از شرکت‌ها سعی کردند برای پیروز شدن در این رقابت، عملکرد، راحتی و سرعت این سنسور را ارتقا بدهند. برندهای مختلف برای محصولات خود مکان‌های گوناگونی را برای محل قرار دادن سنسور اثر انگشت انتخاب کردند؛ برخی سنسورها در قاب پشتی گوشی، برخی‌ها در پایین صفحه نمایش و روی دکمه هوم و حتی بعضی‌ها هم در لبه‌ی جانبی گوشی. اما امروز شرکت‌هایی از جمله سامسونگ تلاش می‌کنند سنسور اثر انگشت را به درون صفحه نمایش ببرند تا جای کمتری را اشغال کند و کاربرد بهتری هم داشته باشد.

شرکت اپل در ده سالگی خود، گوشی آیفون ایکس را معرفی کرد که با برخورداری از ناچ (بریدگی بالای صفحه نمایش) سر و صدای زیادی به پا کرد، اما قابلیت تاچ آی دی از این گوشی حذف شد و فناوری تشخیص چهره، کار باز کردن قفل را انجام می‌دهد. با این تصمیم، بسیاری از کارشناسان حوزه تکنولوژی ادعا کردند که دوره سنسور اثر انگشت به سر آمده و اکنون وقت استفاده از فناوری‌های جدیدتر رسیده است، اما به نظر نمی‌رسد این ادعا درست باشد.

در حال حاضر شرکت‌های بزرگ مانند سامسونگ، هواوی، اپل و ال جی در حال معرفی اسکنر اثر انگشت زیر صفحه نمایش هستند. ویوو ایکس 20 پلاس یو دی (Vivo X20 Plus) اولین گوشی هوشمند است که سنسور اثر انگشت درون نمایشگر را تجاری کرد.

اسکنر اثر انگشت درون صفحه نمایش، حرکتی بزرگ برای تکامل این فناوری و آینده‌ای روشن برای سیستم های امنیتی گوشی های هوشمند است. قطعا به زودی گوشی‌های بیشتری معرفی می‌شوند که شاهد به‌کارگیری سنسور اثر انگشت درون نمایشگر در آن‌ها خواهیم بود. به عنوان مثال شنیده می‌شود گوشی های 2019 گلکسی A سامسونگ از این قابلیت برخوردار خواهند بود. همچنین شایعاتی مبنی بر مجهز شدن گوشی سامسونگ گلکسی اس 10 به اسکنر زیر صفحه اولتراسونیک به گوش می‌رسد. مدل‌های گلکسی نوت 9 و گلکسی اس 9 و اس 9 پلاس به عنوان پرچمداران فعلی سامسونگ دارای اسکنر اثر انگشت در قاب پشتی گوشی هستند و عملکرد بسیار خوبی را از نظر سرعت و دقت ارائه می‌کنند و حالا سامسونگ تصمیم دارد در نسل جدید گوشی‌های خود، سنسور اثر انگشت را نیز متحول کند.

تاریخچه سیستم تشخیص چهره

یکی دیگر از سیستم های امنیتی که در گوشی های هوشمند به‌کار می‌رود، سیستم تشخیص چهره است. امروزه بسیاری از کسب‌وکارها نمی‌توانند موفقیت خود را بدون سیستم تشخیص چهره تصور کنند و این قابلیت به بخشی از بازار تلفن های همراه تبدیل شده است. تکنولوژی تشخیص چهره به وسیله دوربین برای گوشی های تلفن همراه، اولین بار در سال 2005 در نمایشگاه امنیت ژاپن ارائه شد. این تکنولوژی OKAO Vision Face Recognition Sensor نام داشت و توسط شرکت OMRON ساخته شده بود. این فناوری تشخیص بیومتریک بیش از یک دهه است که روی دستگاه‌های تلفن همراه استفاده می‌شود، اما از سال 2017 و با معرفی آیفون ایکس محبوبیت بیشتری پیدا کرده است. فناوری Face ID در گوشی های آیفون، این سیستم های امنیتی را به سطح بالاتری ارتقا داد. سیستم تشخیص چهره در گوشی آیفون ایکس جایگزین تاچ آی دی یا سنسور اثر انگشت شد.

البته آیفون ایکس اولین گوشی مجهز به فناوری تشخیص چهره نبود. این قابلیت از سال 2011 بخشی از برنامه اندروید بود و حتی آن زمان در گوشی سامسونگ گلکسی نکسوس نیز معرفی شد، اما نتوانست محبوبیت زیادی به دست بیاورد. پیش از فیس آی دی اپل، سیستم های امنیتی شناسایی صورت بر اساس تشخیص تصویر از چهره به دست آمده توسط یک دوربین 2D بود و به همین دلیل فریب آن و یا کار نکردن این سیستم در تاریکی جزو اصلی‌ترین معایب آن محسوب می‌شدند، اما Face ID تکنولوژی متفاوتی است که از اسکنر مادون قرمز سه بعدی برای شناسایی حالت سه بعدی چهره استفاده می‌کند. به همین دلیل می‌توان گفت اپل با فیس آی دی، فناوری تشخیص چهره را وارد عصر جدیدی کرد.

سامسونگ گلکسی Nexus

در حال حاضر بسیاری از گوشی های تلفن همراه از جمله آنر 7 ایکس، وان پلاس 5 تی، گلکسی نوت 8 و ال جی وی 30 علاوه بر سنسور اثر انگشت، از سیستم تشخیص چهره نیز استفاده می‌کنند و تعداد این گوشی‌ها در حال افزایش است. اکنون بسیاری از گوشی‌های موجود در بازار، حتی میان رده‌ها هم به سیستم تشخیص چهره مجهز شده‌اند و شرکت‌های مختلف مشغول کار بر این سیستم برای بهبود عملکرد و افزایش سرعت و امنیت آن هستند. در گوشی گلکسی اس 9، سامسونگ تصمیم گرفت با ادغام اسکنر عنبیه‌ی چشم و فناوری تشخیص چهره، سیستم اسکن هوشمند (Intelligent Scan) را معرفی کند. در این سیستم، تشخیص چهره به صورت پیش‌فرض ماموریت احراز هویت را انجام می‌دهد و تشخیص عنبیه به عنوان روش پشتیبان عمل می‌کند. در صورت نبود نور کافی برای تشخیص چهره، گوشی به تشخیص عنبیه چشم تغییر حالت می‌دهد و در صورت نیاز به روش احراز هویت ایمن، مثلا در هنگام انجام پرداخت موبایلی، از احراز هویت مبتنی بر تشخیص عنبیه استفاده می‌شود.

تاریخچه اسکنر عنبیه چشم

یکی دیگر از سیستم های امنیتی که در گوشی های هوشمند استفاده می‌شود، اسکنر عنبیه چشم (Iris Scanner) است که سابقه‌ی کمتری از فناوری تشخیص چهره و سنسور اثر انگشت دارد. کارشناسان معتقدند اسکنر عنبیه چشم نسبت به سایر سیستم های امنیتی برتر است و ایمنی بیشتری را ارائه می‌دهد؛ به همین دلیل شرکت‌های سازنده گوشی های هوشمند در تلاشند تا این تکنولوژی را وارد محصولات خود کنند و با این روند، در آینده‌ی نزدیک شاهد حضور اسکنر عنبیه در گوشی‌های بیشتری خواهیم بود.

عنبیه به حلقه‌ی رنگی داخل چشم گفته می‌شود که اگر از نزدیک به آن نگاه کنید، خطوط جالبی درون آن می‌بینید. عنبیه چشم برای هر فرد مانند اثر انگشت او منحصربه‌فرد است و اسکنر عنبیه با استفاده از نور مادون قرمز می‌تواند این ویژگی بیومتریک را شناسایی کند. هنگامی که کاربر به اسکنر عنبیه نگاه می‌کند، الگوی عنبیه چشم تجزیه و تحلیل می‌شود و با الگویی که ثبت شده، مطابقت داده می‌شود و در صورت تطابق موفق، قفل گوشی باز خواهد شد.

در حال حاضر تعداد گوشی‌هایی که از اسکنر عنبیه چشم استفاده کرده‌اند، خیلی زیاد نیست. در سال 2015 گوشی های مایکروسافت لومیا 950 ایکس ال (Lumia 950 XL)، فوجیتسو ان ایکس اف 04 جی (Fujitsu NX F04G)، ویوو ایکس 5 پرو (Vivo X5 Pro)، زد تی ای گرند اس 3 (ZTE Grand S3)، آلکاتل Idol 3، یومی آیرون (UMI Iron) و در سال 2016 گوشی تی سی ال 560 (TCL 560) به عنوان اولین گوشی‌های جهان به قابلیت تشخیص عنبیه چشم مجهز شدند.

فوجیتسو NXF04G

لومیا 950 ایکس ال

زد تی ای گرند S3

اما هیچکدام از گوشی‌های نام‌برده شده، چندان شناخته شده و موفق نبودند. اکنون بیشتر کاربران، اسکنر عنبیه چشم را با گوشی های سامسونگ می‌شناسند. سامسونگ در سال 2016 با معرفی گلکسی نوت 7، اسکنر عنبیه چشم را وارد محصولات خود کرد. این قابلیت در گوشی سامسونگ، بسیار پیشرفته‌تر، دقیق‌تر و سریع‌تر از اسکنر عنبیه چشمی بود که در گوشی‌های قبلی استفاده شد و به همین دلیل توجه کاربران را به خود جلب کرد و توانست به یک ویژگی رقابتی در گلکسی نوت 7 تبدیل شود.

اکنون نیز گوشی های گلکسی اس 9 و اس 9 پلاس و همچنین گلکسی نوت 9 دارای قدرتمندترین و بهترین اسکنر عنبیه چشم هستند. اسکنر عنبیه در این گوشی‌ها می‌تواند حتی در تاریکی نیز چشمان شما را تشخیص دهد و قفل گوشی را در کمتر از یک ثانیه باز کند. این قابلیت کاربردهای دیگری هم دارد و مثلا شما می‌توانید با استفاده از اسکنر عنبیه، پرداخت‌های بانکی ایمنی را داشته باشید.

کدام یک از سیستم های امنیتی بهتر است؟

در گوشی های هوشمند امروزی، سازندگان به یک مدل سیستم امنیتی اکتفا نکرده‌اند و سعی می‌کنند برای امنیت بیشتر گوشی و همچنین دادن حق انتخاب به کاربران، چند نوع سیستم قفل‌گشایی را ارائه بدهند. اما به نظر شما کدام یک از سیستم های امنیتی عملکرد راحت‌تر، دقیق‌تر، سریع‌تر و ایمن‌تری دارند؟

انتخاب پسوورد و Pattern مدت‌هاست که از نظر ایمنی تایید نمی‌شوند، چرا که دزدیدن یا هک کردن آن‌ها به سادگی صورت می‌گیرد. از سوی دیگر، این نوع سیستم‌های قفل‌گشایی ایراد دیگری هم دارند و آن هم امکان فراموش شدن آن‌ها است. سنسورهای اثر انگشت نیز عملکرد قابل اطمینانی ندارند و امکان هک کردن یا دور زدن آن‌ها وجود دارد. از معایب این سنسورها نیز می‌توان به مشکل شناسایی نکردن اثر انگشت در صورت خیس بودن دست یا در هنگام پوشیدن دستکش اشاره کرد. در واقع شما باید دست خود را خشک کنید یا دستکش را از دستتان بیرون بیاورید تا حسگر بتواند اثر انگشتتان را تشخیص دهد.

فناوری تشخیص چهره هم در برخی گوشی‌ها مشکلاتی از قبیل تشخیص چهره دو قلوها دارد و از نظر ایمنی هم مانند سنسور اثر انگشت، امکان دور زدن آن وجود دارد. اما در حال حاضر، اسکنر عنبیه چشم که بیشتر در گوشی های سامسونگ تعبیه شده و احتمالا به زودی در گوشی‌های بیشتری استفاده می‌شوند، عملکرد بهتری دارند. اسکنر عنبیه چشم در گوشی‌های امروزی کامل نیست، اما فعلا سرعت و ایمنی بیشتری دارد و احتمال هک کردن آن بسیار کمتر از سایر سیستم های امنیتی است.