یکی از مواد معدنی که برای حفظ وضعیت سلامتی انسان لازم است، فسفر نام دارد. ما در این مقاله، شما را با مزایای گوناگون ماده معدنی فسفر آشنا خواهیم کرد.
فسفر یک ماده معدنی بوده که بدن برای انجام فعالیتهای ضروری به آن، نیاز دارد. فسفر به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد، اما غذاهای فرآوریشده به فسفر بیشتری نیاز دارند. بدن از این ماده معدنی برای حفظ سلامت استخوانها استفاده کرده و در حذف مواد زائد و اصلاح بافتهای آسیبدیده کمک میکند. اکثر افراد، فسفر را از طریق رژیم غذایی دریافت میکنند، اما با این حال، افراد مبتلا به بیماریهای خاص همانند بیماری کلیوی یا دیابت ممکن است نیاز به تنظیم مصرف فسفر خود داشته باشند. در این مقاله به معرفی منابع غذایی حاوی ماده معدنی فسفر و نقش آن در بدن خواهیم پرداخت.
رژیم غذایی حاوی ماده معدنی فسفر
فسفر یک ماده معدنی بوده که بدن برای ساخت استخوانها و دندانها به آن نیاز دارد، همچنین میتواند پروتئینهایی را تولید کند که منجر به رشد سلولها و بافتهای بدن میشوند. این ماده معدنی نقش مهمی در پردازش کربوهیدراتها یا قندهای بدن دارد، همچنین میتواند در قسمتهای مختلف بدن، همانند موارد زیر هم تاثیرگذار باشد:
- سیستم عصبی
- عملکرد کلیه
- انقباض ماهیچه
- تنظیم ضربان قلب
افراد میتوانند از طریق خوردن غذا و نوشیدنی، فسفر مورد نیاز بدن خود را تامین کنند.
فواید سلامتی
این ماده معدنی مزایای زیادی برای سلامتی انسان دارد، زیرا بسیاری از سیستمهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار خواهد داد. برخی مزایای فسفر را میتوان شامل موارد زیر دانست، از جمله:
- استحکام استخوانها و دندانها
- کمک به انقباض عضلات
- کمک به بهبودی عضلات پس از ورزش کردن
- پاکسازی و دفع مواد زائد از کلیهها
- ساخت DNA و RNA
- مدیریت مصرف و ذخیرهسازی انرژی بدن
مواد غذایی حاوی فسفر را میشناسید؟
همانطور که گفته شد، اکثر افراد از طریق رژیم غذایی، فسفر مورد نیاز بدن خود را تامین میکنند، علیالخصوص اگر از غذاهای حاوی پروتئین و کلسیم زیاد مصرف کنند. بیشتر مواد غذایی سرشار از پروتئین، منابع خوبی از فسفر هم به حساب میآیند، از جمله:
- مرغ
- بوقلمون
- غذاهای دریایی
- دانهها
- محصولات لبنی کمچرب همانند ماست و پنیر
- آجیل
سایر مواد غذایی که پروتئین کمتری دارند هم ممکن است منبع خوبی از فسفر باشند، اما بدن نمیتواند به خوبی فسفر لازم را از این مواد غذایی دریافت کند. برخی مواد غذایی موردنظر را میتوان موارد زیر دانست:
- سیر
- سیب زمینی
- غلات کامل
- کلم بروکلی
- میوه خشکشده
چه میزان از فسفر برای انسان لازم است؟
مقدار توصیه شده ماده معدنی فسفر به منظور مصرف بر اساس سن متفاوت بوده و بستگی به داشتن یا عدم داشتن شرایط پزشکی خاص است. شما میتوانید مصرف فسفر را به صورت زیر در نظر داشته باشید:
- نوزادان از تولد تا 6 ماهگی: 100 میلیگرم
- نوزادان 7 ماه تا 1 سال: 275 میلیگرم
- کودکان 1 تا 3 سال: 460 میلیگرم
- کودکان 4 تا 8 سال: 500 میلیگرم
- کودکان 9 تا 18 سال: 1250 میلیگرم
- بزرگسالان 19 سال و بالاتر: 700 میلیگرم
توجه داشته باشید که زنان باردار و شیرده به فسفر اضافی نیاز ندارند.
خطرات مصرف بیش از حد این ماده معدنی
دریافت فسفر بیش از حد برای اکثر افراد، ایجاد مشکل نخواهد کرد، اما با این حال، افرادی که به بیماری مزمن کلیوی مبتلا هستند یا بدن آنها در پردازش کلسیم با مشکل مواجه میشود، ممکن است فسفر زیادی تولید کنند. زمانی که میزان فسفر در خون بالا باشد، این ماده معدنی میتواند کلسیم را از استخوانها خارج کرده و آنها را تضعیف کند، همچنین میتواند با کلسیم ترکیب شود و در بافتهای نرم بدن موجب ایجاد رسوب شود؛ این رسوبها میتوانند منجر به افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ شوند. نتایج مطالعات اخیر نشان دادهاند که وجود فسفر بیش از حد در بدن میتواند برای وضعیت سلامتی افراد، خطرناک باشد، همچنین نتایج تعدادی دیگر از مطالعات انجامشده در سال 2017 میلادی، نشان میدهد که مصرف بیش از حد فسفر میتواند اثرات منفی همانند موارد زیر را در حیوانات ایجاد کند:
- جمع شدن کلسیم در سیستمهای عروقی و کلیه
- آسیب به مجراهای داخل کلیه
- پروتئین غیرطبیعی در ادرار که میتواند نشاندهنده آسیب کلیه باشد
- مرگ زودرس
در نظر داشته باشید که تحقیقات بیشتری برای تعیین خطرات فسفر بیش از حد در بدن، مورد نیاز است.
عوارض کمبود فسفر
اکثر افراد فسفر را از رژیم غذایی خود دریافت میکنند، اما نیاز به این ماده معدنی در افراد مختلف، متفاوت است. افراد مبتلا به دیابت برای تنظیم انسولین خود نیاز به دریافت فسفر بیشتری دارند، همچنین کسانی که الکل مصرف میکنند، باید فسفر بیشتری مصرف کنند. داروهایی که میتوانند سطح فسفر را در بدن کاهش دهند، عبارتند از:
- مهار کنندههای ACE
- برخی از آنتی اسیدها
- کورتیکواستروئیدها
- برخی از دیورتیکها
- برخی داروهای ضدتشنج
افرادی که به دیابت مبتلا هستند یا هر کدام از داروهای بالا را استفاده میکنند، باید از علائم کمبود فسفر آگاه باشند؛ این علائم عبارتند از:
- بیاشتهایی
- خستگی
- درد مفصل
- درد استخوان
- مشکلات تنفسی
- عدم تعادل الکترولیتی در بدن
- گیجی
- زودرنجی
افرادی که دچار کمبود فسفر هستند، ممکن است در برخی موارد نادر، عارضه کما را تجربه کنند و زندگیشان تحت تاثیر قرار بگیرد. پزشکان میتوانند میزان فسفر مصرفی افراد را با انجام فعالیتهایی همانند تغییر در تغذیه و مصرف مکملها، تامین کنند.
جمعبندی
بدن برای انجام بسیاری از فعالیتهای اساسی خود، نیازمند ماده معدنی فسفر است. اکثر افراد میتوانند این ماده معدنی را از طریق رژیم غذایی به دست آورند، اما کسانی که شرایط پزشکی خاصی دارند یا داروهای خاصی مصرف میکنند، ممکن است نیاز به افزایش یا کاهش مصرف فسفر داشته باشند. افرادی که در رابطه با میزان مصرف فسفر خود، دچار نگرانی هستند یا علائم کمبود آن را تجربه میکنند، باید مشورتهای لازم را با پزشک انجام دهند.