رفتار عجیب اختاپوس ها هنگام خوابیدن ؛ تغییرات ناگهانی رنگ بدن آن‌ها!

اخیرا یک مستند حیات وحش پرده از رفتار عجیب اختاپوس ها در هنگام خوابیدن برداشت. آن‌ها رنگ بدن خود را به طرزی حیرت انگیز در هنگام خوابیدن، تغییر می‌دهند!

احتمالا با فرضیه بسیار عجیبی که در رابطه با اختاپوس ها وجود دارد، آشنا هستید؛ طبق این فرضیه، اختاپوس ها موجوداتی فضایی هستند که در سیاره ما گیر افتاده‌اند! درست است که این فرضیه بیشتر شبیه یک شوخی بنظر می‌رسد اما به هر حال نمی‌توان منکر برخی رفتارهای بسیار عجیب و شگفت انگیز اختاپوس ها شد. رفتار عجیب اختاپوس ها هنگام خوابیدن، یکی از همین دست رفتارهای شگفت انگیز است که باعث حیرت دانشمندان شده است.

پدیده خواب دیدن در حیوانات

اگر یک حیوان خانگی مانند سگ، گربه و یا همستر داشته باشید، قطعا متوجه رفتار خاص آن‌ها هنگام خوابیدن، شده‌اید. تقریبا همیشه وقتی این حیوانات به خواب فرو می‌روند، دست‌ها و یا پاهایشان حرکت‌های ناگهانی می‌کند و حتی ممکن است صداهای عجیبی هم از آن‌ها بشنوید. البته شنیدن صدا از همستر، با توجه به ذات بی سر و صدای آن‌ها، مطمئنا چیزی نیست که کسی انتظارش را داشته باشد! اما به هرحال پستانداران، درست مانند ما انسان‌ها، رفتارهای خاصی را در هنگام خوابیدنشان به نمایش می‌گذارند.

دلیل تمام این رفتارهای خاص این است که دانشمندان ثابت کرده‌اند اکثر پستانداران، درست مانند ما انسان‌ها، تجربه خواب REM دارند. اگر کمی با مقوله خوابیدن آشنایی داشته باشید، قطعا با اصطلاح مشهور REM آشنا هستید اما اگر نمی‌دانید به چه معنایی است، باید بگوییم که REM، درواقع مخفف عبارت Rapid Eye Movement یا “حرکت سریع چشم” است. هنگامی که شما به عمیق‌ترین مرحله از خواب خود می‌رسید، پدیده REM را تجربه می‌کنید. همانگونه که از نام این پدیده هم مشخص است، در هنگام رخ دادن آن، چشم‌ها حرکاتی بسیار سریع و تند را تجربه می‌کنند.

اگر به مقوله REM علاقه‌مند هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم حتما به صورت جداگانه هم روی آن تحقیق کنید اما به هرحال اگر بخواهیم خیلی ساده آن را توضیح دهیم، دانشمندان معتقدند مرحله آر ای ام یا رِم، زمانی رخ می‌دهد که بدن به حالت نیمه فلج فرو می‌رود اما مغز، در حالت کاملا هوشیار قرار دارد. از آنجایی که در این مرحله از خواب، مغز موجودی که در خواب فرو رفته، بیدار است به همین علت هم برخی دانشمندان خواب REM را اصلا خواب نمی‌دانند و آن را حالتی بین بیداری و خواب غیر REM به شمار می‌برند. نکته مهم دیگر در رابطه با خواب REM این است که رویاهایی که انسان در خواب‌هایش مشاهده می‌کند هم در همین مرحله رخ می‌دهند.

اینکه آیا موجوداتی بجز انسان هم می‌توانند خواب و یا درواقع رویا ببینند یا خیر، چیزی است که دانشمندان نمی‌توانند به طور قطعی آن را مشخص کنند. دلیل این موضوع هم این است که اصلا دلیل خواب دیدن خود انسان هم هنوز یکی از ناشناخته‌های بسیار مهم علم به شمار می‌رود. طبیعتا وقتی نمی‌دانیم که خودمان برای چه خواب می‌بینیم، نمی‌توانیم این را مشخص کنیم که آیا دیگر موجودات هم می‌توانند خواب ببیند یا خیر. اما با این حال و همانطور که گفته شد، از آنجایی که اکثر پستانداران توانایی تجربه خواب REM را دارند و خب تنها چیزی که ما از پدیده خواب دیدن می‌دانیم هم این است که آن‌ها در همین مرحله REM رخ می‌دهند، بنابراین می‌توان حداقل روی کاغذ عنوان کرد که اکثر پستانداران، درست مانند حیوان خانگی شما، توانایی خواب دیدن را دارند!

رفتار عجیب اختاپوس ها هنگام خوابیدن

اما آیا دیگر موجودات، مثلا اختاپوس ها هم توانایی خواب دیدن را دارند؟ اینجا است که کمی بحث پیچیده می‌شود. اگر فرض را بر این بگذاریم که خواب دیدن، تنها برای موجوداتی رخ می‌دهد که توانایی تجربه خواب REM را دارند، آنگاه می‌توان گفت که اختاپوس ها قطعا خواب نمی‌بینند! اما در بخشی از مستندی که اخیرا توسط شبکه مشهور PBS تهیه شده، می‌توان رفتار عجیب اختاپوس ها هنگام خوابیدن را مشاهده کرد: (اگر در مشاهده تصویر به صورت متحرک و یا همان GIF مشکل دارید، کافی است یکبار روی آن کلیک کنید و یا در گوشی همراه خودتان، آن را لمس کنید)

در این مستند به اختاپوسی که تصویرش را در بالا مشاهده می‌کنید، نام هایدی (Heidi) اختصاص داده شده است. چیزی که در رابطه با هایدی مشخص است، این است که او رفتار عجیبی در هنگام خوابیدن از خودش بروز می‌دهد. صرف تغییر پیدا کردن رنگ اختاپوس ها با اینکه می‌تواند در نوع خودش پدیده‌ای جالب به شمار برود، اما به هیچ عنوان یک پدیده عجیب و یا ناشناخته به شمار نمی‌رود. اختاپوس‌ها تقریبا همیشه از توانایی تغییر رنگ خودشان برای استتار استفاده می‌کنند اما واضح است که هایدی، به هیچ عنوان از این توانایی‌اش برای استتار کردن استفاده نمی‌کند و اتفاقا برعکس، با این کارش بیشتر در معرض دید طعمه و یا شکارچیان خودش قرار می‌گیرد.

پس شاید با توجه به تمام این مطالب، بتوان عنوان کرد که تغییر رنگ هایدی در هنگام خوابیدن، امری کاملا غیر ارادی است. همانگونه که احتمالا متوجه شده‌اید، این موضوع دقیقا شبیه اتفاقی است که برای پستانداران هم هنگام خوابیدن و در مرحله REM رخ می‌دهد. اما دانشمندان ثابت کرده‌اند که غیر از پستانداران، مغز هیچ موجود دیگری توانایی ایجاد تجربه REM را ندارد. پس چه اتفاقی دارد برای هایدی رخ می‌دهد؟

نمی‌توان جوابی قطعی برای این سوال مطرح کرد، اما می‌توان ادعا کرد که شاید این اختاپوس، در حال خواب دیدن است! همانگونه که چندین بار در این مقاله به آن اشاره شد، بشر واقعا هیچ درکی از دلیل خواب دیدن انسان ندارد اما یک فرضیه در این رابطه وجود دارد که علی رغم تمام نقاط ضعفش، ولی تاحدودی منطقی بنظر می‌رسد. آن هم این است که وقتی انسان می‌خوابد و به عمیق‌ترین بخش خواب خودش می‌رسد، مغز او شروع به سازماندهی اطلاعات دریافتی در طول روز و همچنین سر و سامان دادن به خاطرات او می‌کند. از آنجایی که چشم انسان در مرحله REM هشیار است و حرکت می‌کند، در نتیجه برخی از پیام‌های عصبی‌ای که مغز در حال سازماندهی آن‌ها است، به عصب‌های چشم ما می‌رسد و ما هم آن پیام‌ها را مشاهده می‌کنیم!

شاید بجز پستانداران هیچ موجود دیگری توانایی تجربه مرحله REM را، حداقل آنگونه که خود ما انسان‌ها هم تجربه می‌کنیم، نداشته باشد، اما یک چیز در رابطه با تقریبا تمام موجودات زنده اثبات شده و آن هم این است که همه آن‌ها حافظه و درنتیجه، خاطره دارند. اگر مغز این موجودات هم اقدام به ساماندهی خاطرات آن‌ها بکند، این احتمال که ممکن است آن‌ها هم به سبک و شیوه منحصر به فرد خودشان خواب ببینند، به هیچ عنوان دور از ذهن نیست.

با توجه به این موضوع، می‌توان توضیحی منطقی برای این رفتار عجیب اختاپوس ها هنگام خوابیدن ارائه داد. آن هم این است که این تغییر رنگ‌ها، ممکن است واکنش به خوابی باشند که آن‌ها در حال تماشایش هستند!

تغییر رنگ اختاپوس ها در هنگام خوابیدن چیزی است که پیش‌تر هم از آن رونمایی شده بود. به عنوان مثال در سال 2017، یک اختاپوس دیگر هم در باغ وحشی واقع در جزایر کارائیب مشاهده شده بود که دقیقا چنین رفتار عجیبی را هنگام خوابیدن از خودش بروز می‌داد. اما مطمئنا ویدئویی که توسط یک آدم عادی در یوتیوب منتشر شده، نمی‌تواند به اندازه مستندی که توسط شبکه مشهور و معتبر PBS تهیه شده، توجه جامعه علمی را به خودش جلب کند.

امیدواریم این مستند جدید شبکه PBS که با نام Octopus: Making Contact on Nature (اختاپوس: برقراری ارتباط با طبیعت) منتشر شده، بتواند توجه عصب شناسان را به خود جلب کند تا بلکه آن‌ها بتوانند به طور قطعی، پرده از راز این رفتار عجیب اختاپوس ها بردارند. شاید مطالعه بیشتر روی این پدیده، بتواند ما را به درک بهتر دلیل و نحوه خواب دیدن خودمان هم نزدیک کند. اتفاقی که اگر بیافتد، مطمئنا می‌تواند نقطه عطفی در تاریخ علم بشریت محسوب شود!