آشنایی با یکی از عجیب ترین شهرهای باستانی ؛ شهری مرموز و مملو از فلزهای سمی!

در این مقاله قصد داریم به یکی از عجیب ترین شهرهای باستانی تاریخ بپردازیم. شهری که هیچکس نمی‌داند چگونه به وجود آمده و چرا حجم وسیعی از فلزهای سمی در آن وجود داشته است!

دنیای باستان مملو از تمدن های مرموز و شهرهای عجیب است که حتی خبره‌ترین باستان شناسان هم نمی‌توانند از کار آن‌ها سر دربیاورند! یکی از عجیب ترین شهرهای باستانی بدون ذره‌ای شک، شهر Teotihuacán است. این شهر باستانی حتی اسم عجیبی هم دارد! تلفظ صحیح نام این شهر، به این گونه است: “تای-او-تی-وا-کان”!

تایوتیواکان؛ شهر عجیب باستانی

نمایی زیبا از هرم مشهور شهر تایوتیواکان

این شهر باستانی بیش از 2,400 سال پیش و حدودا 400 سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. این شهر، یک شهر پیش‌آزتکی به حساب می‌رود. این موضوع به این معنی است که تایوتیواکان، پیش از شکل‌گیری قوم مشهور آزتک (Aztec) ساخته شده است. این شهر اسرارآمیز در منطقه‌ای باستانی موسوم به آمریکای میانه یا مزوآمریکا (Mesoamerica) قرار داشته است. اگر این منطقه باستانی را بخواهیم در دنیای امروز متصور شویم، باید ناحیه‌ای بین مکزیک مرکزی، بلیز، گواتمالا، السالوادور، هندوراس، نیکاراگوئه و کاستاریکا را درنظر بگیریم.

نکته بسیار جالب در رابطه با نام این شهر باستانی این است که معنای آن در زبان قوم آزتک، یعنی زبان ناهواتل (Nahuatl)، این عبارت مرموز می‌شود: “مکانی که در آن انسان، خدا می‌شود”! نکته عجیب این است که هیچکس حتی خود آزتک‌ها که نام این شهر را انتخاب کرده‌اند هم نمی‌دانند چه کسانی و به چه علتی این شهر را ساخته‌اند.

اما این شهر و تمدن باستانی، به مراتب مرموزتر از صرفا ناشناخته بودن موسسان آن است. متنی که در ادامه مطالعه می‌کنید، متنی است که یکی از مهمترین و اصلی‌ترین نهادهای فرهنگی آمریکا یعنی موسسه اسمیتسونیان (Smithsonian) در رابطه با شهر تایوتیواکان منتشر کرده است:

سازندگان و اهالی این شهر، هرچه راز در رابطه با آن وجود داشته را با خودشان به زیر خاک برده‌اند. حتی بیش از یک قرن حفاری و تحقیق روی این شهر هم هنوز نتوانسته باستان شناسان از اسرار این شهر باخبر کند. موارد بسیار زیادی در رابطه با این شهر وجود دارد که ما هنوز نتوانسته‌ایم از آن‌ها سر دربیاوریم. اهالی تایوتیواکان یک ورژن ابتدایی از خط تصویری داشته‌اند اما ما هنوز موفق به رمزگشایی و درک این خط تصویری نشده‌ایم. هیچکس نمی‌داند که در این شهر باستانی به چه زبانی صحبت می‌شده است یا حتی اینکه صرفا اهالی این شهر، چه نامی را برای شهر خود برگزیده بوده‌اند. ما این را می‌دانیم که در این شهر، یک نوع مذهب وجود داشته که اهالی شهر هم شدیدا به آن اعتقاد داشته‌اند اما اطلاعات خاصی در رابطه با ماهیت و سیستم این مذهب در دست نداریم. حتی نمی‌دانیم که چه رفتارهایی در این مذهب نکوهش شده‌اند و چه رفتارهایی مورد پسند قرار داشته‌اند یا اینکه چه افرادی از دید این مذهب، افراد با تقوا درنظر گرفته می‌شده‌اند.

همانگونه که از توضیحات نهاد رسمی و بسیار معتبر اسمیتسونیان هم مشخص است، شاید تایوتیواکان مانند شهر معروف آتلانتیس، یک شهر و تمدن گمشده نباشد اما به هرحال این موضوع تغییری در ذات ماجرا بوجود نیاورده است؛ درست مانند آتلانتیس، میزان اطلاعات ما راجع به تایوتیواکان هم چیزی نزدیک به صفر است! حداقل آتلانتیس یک شهر گمشده است، اما تایوتیواکان کاملا جلوی چشم ما قرار گرفته و ما نمی‌توانیم از اسرار آن سر دربیاوریم! به هرحال از عجیب ترین شهرهای باستانی غیر از این هم انتظار نمی‌رود!

ساختار و معماری تایوتیواکان

عجیب ترین شهرهای باستانی معمولا معماری های بسیار عجیبی هم داشته‌اند. درنتیجه خیلی هم غیرمنتظره نیست اگر بگوییم که به گفته باستان شناسان، معماری شهر تایوتیواکان به طرز عجیبی پیشرفته بوده است! آن‌ها این شهر را با منهتن امروزی مقایسه می‌کنند! احتمالا می‌دانید که شهر معروف منهتن در آمریکا، بیش از هرچیزی به معماری و برج‌های زیبایش مشهور است. جالب است بدانید در شهر مرموز تایوتیواکان، خانه‌هایی ساخته شده بوده که بسیار شبیه آپارتمان‌های کنونی بوده‌اند!

این شهر باستانی که هنگام شکل‌گیری در وسط ناکجاآباد قرار داشته، چیزی حدود 100 هزار تا 200 هزار سکنه داشته است. واضح است که چنین شهری نیازمند امکانات و منابع بسیار زیاده بوده اما با این حال تایوتیواکان حتی فاقد ساختار نظامی و یک ارتش ساده بوده است! محققان معتقدند یکی از اصلی‌ترین دلایل فروپاشی این شهر هم دقیقا همین موضوع بوده است. البته با این حال نباید فراموش کنیم که تایوتیواکان حدودا 700 سال با همین شرایط دوام آورده است!

نکته بسیار جالب دیگری که در رابطه با معماری این شهر وجود دارد این است که دو سازه عظیم باستانی در آن وجود داشته است؛ یکی از آن‌ها یک هرم با نام “هرم خورشید” (Pyramid of the Sun) است که با ارتفاع تقریبا 65 متری خودش، سومین هرم بلند ساخته شده در عصر باستان به شمار می‌رود. سازه بعدی هم “معبد ماه” (Temple of the Moon) نام دارد که تقریبا 45 متر ارتفاع داشته است. معبد کوئتزالکواتل (Temple of Quetzalcoatl) که به احترام یکی از خدایان مردمان این شهر با همین نام ساخته شده و همچنین یک معبر عظیم به نام “خیابان مردگان” (Avenue of the Dead) از دیگر سازه‌های مهم این شهر باستانی به شمار می‌روند.

به گفته باستان شناسان، سرتاسر این شهر که حدودا 20 کیلومتر مربع وسعت داشته با دقتی مثال زدنی، با اجرام آسمانی گوناگون مانند ماه و خورشید تنظیم شده بوده است:

نحوه قرارگیری معابد و هرم های این شهر باستانی به گونه‌ای بوده که مشخص است کاملا با انقلابین (Solstice که در ادامه توضیح داده خواهد شد) و خوشه پروین (یک خوشه ستاره‌ای بسیار معروف که به “هفت خواهر” هم شناخته می‌شود) هم‌سو و منطبق بوده‌اند. به نظر می‌رسد پدیده‌ها و اجرام آسمانی به اهالی تایوتیواکان کمک می‌کرده تا بتوانند مراسم مذهبی خودشان را در زمانی معین انجام دهند. ضمن اینکه کشف بقایای حیوانات و انسان‌های بسیار زیاد در این شهر باستانی به ما نشان می‌دهد قربانی کردن در مراسم مذهبی اهالی تایوتیواکان، عنصری کلیدی و بسیار مهم بوده است.

اگر بخواهیم مفهوم انقلابین یا Solstice را خیلی ساده توضیح دهیم، باید بگوییم که در علم ستاره شناسی، مخصوصا علم نجوم باستانی، یک انقلاب زمستانی و همینطور یک انقلاب تابستانی وجود دارد. منظور از انقلاب تابستانی، زمانی است که خورشید در دورترین فاصله ممکن از زمین قرار بگیرد و انقلاب زمستانی هم هنگامی رخ می‌دهد که خورشید کمترین فاصله ممکن را از زمین داشته باشد. البته از آنجایی که زمین کروی است و دائما هم در حال چرخش است، در نتیجه هر منطقه از کره زمین، دارای انقلاب زمستانی و تابستانی مخصوص به خودش است. در انقلاب تابستانی، کوتاه‌ترین شب و طولانی‌ترین روز سال رقم می‌خورد و در انقلاب زمستانی هم شاهد کوتاه‌ترین روز و طولانی‌ترین شب سال هستیم. ما در ایران، انقلاب زمستانی را تحت نام شب یلدا جشن می‌گیریم و عید معروف هانوکا و همچنین کریسمس هم ارتباط مستقیمی با همین انقلاب زمستانی دارند.

اسرار یکی از عجیب ترین شهرهای باستانی

نمایی از شهر باستانی تایوتیواکان

مطمئنا بدون داشتن گذشته‌ای مرموز و اسرار فراوان، نمی‌توان یکی از عجیب ترین شهرهای باستانی تاریخ لقب گرفت! همانگونه که قطعا تا همین حالا هم متوجه شده‌اید، شهر تایوتیواکان یکی از مرموزترین و اسرارآمیزترین شهرهای باستانی است.

یکی از اسرار این شهر باستانی در سال 2003 و هنگامی که یک باران سنگین در آسمان تایوتیواکان شروع به باریدن گرفت، برملا شد. این باران شدید باعث ایجاد گودالی به عرض حدودا یک متر در معبد کوئتزالکواتل که پیشتر از نام برده بودیم، شد. این اتفاق، باستان شناسان را به طور کاملا تصادفی به تالاری زیرزمینی با طول تقریبا 103 متر که تخته‌سنگ‌هایی 2 هزار ساله آن را از دسترس خارج کرده بودند، رساند. این تونل در عمق بیش از 18 متری از سطح معبد قرار گرفته بود.

پیش از این اتفاق هم باستان شناسان در دهه 1990 میلادی موفق به کشف تونلی در اعماق هرم خورشید شده بودند. البته این تونل باستانی پیش از اینکه باستان شناسان به آن دسترسی پیدا کنند، توسط افراد دیگر کشف و مورد دستبرد قرار گرفته بوده است. اما با این حال باستان شناسان توانستند در این تالار زیرزمینی، صندوقچه گنجی با بیش از 100 هزار اثر قیمتی پیدا کنند! در میان آثار قابل توجهی که باستان شناسان تاکنون در این تونل کشف کرده‌اند، مجسمه‌هایی به شکل جگوار، مجسمه های براق و نورانی، جعبه‌هایی از پرهای سوسک، توپی چرمی که مشخصا در یک بازی باستانی مورد استفاده قرار می‌گرفته، توده‌هایی از یاقوت، گردنبندهای قیمتی، مجسمه‌هایی سیاه رنگ و همچنین استخوان‌هایی از خرس‌ها، پرندگان و جگوارها مشاهده می‌شود.

اما یکی از عجیب‌ترین و مرموزترین مواردی که باستان شناسان در این شهر باستانی کشف کرده‌اند، حجم وسیعی از جیوه مایع است! همانگونه که احتمالا می‌دانید، فلز جیوه به شدت برای انسان‌ها مضر است و به سادگی می‌تواند باعث مرگ انسان شود. ولی با این حال تالارهای زیرزمینی کشف شده توسط باستان شناسان، مملو از ترکیب فلز جیوه با سنگ نور یا همان پیریت (Pyrite) است. برای توضیحات بیشتر، بهتر است دوباره گذری به گزارش نهاد فرهنگی معروف اسمیتسونیان در این رابطه بزنیم:

پس از طی تنها 15 متر، به یک شاخاب کوچک در دل دیوارهای تالار برخوردیم که در آن آب جریان داشت. مشخص بود که این شاخاب توسط انسان به وجود آمده بوده. پیش از یافتن این شاخاب کوچک، جیوه مایع هم در این حوالی رویت کرده بودیم. آقای سرجیو گومز (Sergio Gómez) که باستان شناس ارشد گروه محسوب می‌شد، معتقد بود این جیوه های مایع، نوعی سمبل و نماد از جریان آب بوده‌اند. اما بجز جیوه، مقدار زیادی هم پیریت مشاهده کردیم. این پیریت‌ها یا سنگ نورها، هنگام تاریکی، با درخشندگی خودشان می‌توانستند فضای تالار را کمی روشن کنند. آقای گومز با خاموش کردن تمام لامپ‌ها و دیگر ابزار آلات روشنایی که توسط خدمه بکار گرفته شده بودند، جلوه زیبایی که این پیریت‌ها به تونل می‌دادند را برای ما نمایان کرد. هنگام تاریکی، نمای تونل بسیار شبیه به آسمان پر ستاره و زیبای شب شد. در این لحظه بود که تمام اعضای گروه می‌توانستند هنر و بینش معماران و طراحان این تالار زیرزمینی را درک کنند؛ آن‌ها آسمان پر ستاره شب را به عمق 12 متری زمین آورده بودند!

همانگونه که از گزارش هیجان‌انگیز ‌اسمیتسونیان هم مشخص است، جیوه مایع و همچنین پیریت بکار رفته در تالارهای زیرزمینی شهر تایوتیواکان، صرفا جنبه نمادگرایی و البته تزئینی داشته‌اند. اما در سال 2017 گزارشی توسط روزنامه مشهور گاردین منتشر شد که میزان جیوه مایع بکار رفته در این تالارهای زیرزمینی را به مراتب بیشتر از چیزی که پیشتر ثبت شده بود، اعلام کرد. گاردین حتی مدعی شد حجم جیوه یافت شده انقدر زیاد بوده که ممکن است از آن‌ها برای ساخت رودخانه‌هایی نقره‌ای رنگ از فلز سمی جیوه استفاده شده باشد! این موضوع باعث شد تا بار دیگر، سوال‌های فراوانی در رابطه با علت بکار گیری این فلز سمی توسط اهالی تایوتیواکان مطرح شود.

تصویری از فلز زیبا ولی خطرناک جیوه ؛ فلزی که در فشار عادی محیط، بجای حالت جامد، حالت مایع دارد!

اما بجز جیوه و پیریت، به نظر می‌رسد که در تونل های زیرزمینی معابد و هرم‌های شهر تایوتیواکان، سنگ میکا هم وجود داشته است. از آنجایی که میزان میکای یافت شده توسط باستان شناسان در این تالارهای زیرزمینی، بیش از اندازه نبوده، در نتیجه باستان شناسان هم توجه کمتری به این موضوع کرده‌اند. هرچند برخی کارشناسان و محققان معتقدند که میکای به مراتب بیشتری در این تالارهای زیرزمینی وجود داشته اما از آنجایی که پیش از باستان شناسان، افراد عادی توانایی ورود به معابد و هرم‌های تایوتیواکان را داشته‌اند، در نتیجه ممکن است آن‌ها سنگ‌های باارزش میکای موجود در این تونل‌های زیرزمینی را دزدیده باشند!

آتش سوزی عظیم شهر باستانی تایوتیواکان

همانطور که پیشتر هم اشاره شد، شهر باستانی تایوتیواکان در زمان خودش یکی از موفق‌ترین و پیشرفته‌ترین شهرهای دنیا بوده و جمعیتی بین 100 هزار تا 200 هزار نفر هم داشته است. اما با تمام این تفاسیر، تقریبا به طور ناگهانی، این شهر از عرش به فرش فرود آمده و تبدیل به یک ویرانه شده است. از آنجایی که آثار یک آتش‌سوزی عظیم در اطراف این شهر مشاهده شده، تقریبا تمام باستان شناسان و تاریخدانان معتقدند که دلیل نابودی این شهر، یک حریق عظیم بوده است. اما این حریق چگونه به وجود آمده است؟

تئوری‌های زیادی در این رابطه وجود دارد اما دوتا از آن‌ها طرفداران بیشتری در جامعه علمی دارند. یک تئوری این است که در شهر تایوتیواکان اختلاف طبقاتی بسیار شدیدی وجود داشته و حتی ممکن است افرادی که در طبقات پایین‌تر جامعه قرار داشته‌اند، در مراسم مذهبی موجود در این شهر، قربانی می‌شده‌اند! در نتیجه بسیاری از باستان شناسان معتقدند این آتش‌سوزی عظیم درواقع تبعات شورشی است که طبقات پایین‌تر جامعه بر علیه ظلم و ستم طبقات بالاتر ترتیب داده‌اند.

اما یک تئوری پرطرفدار دیگر هم در این رابطه وجود دارد و آن هم این است که دشمنان این شهر و یا یاغی‌هایی که اجازه ورود به تایوتیواکان را پیدا نکرده‌اند چنین آتش‌سوزی‌ای را صرفا برای انتقام گرفتن به وجود آورده‌اند. همانگونه که در اوایل مقاله هم اشاره شد، شهر تایوتیواکان فاقد هرگونه سیستم نظامی و ارتش بوده و در نتیجه به سادگی می‌شده این شهر را به مرز نابودی کشاند.

تایوتیواکان و تئوری فضانوردان باستانی

تا این لحظه تنها به مواردی اشاره کردیم که مورد تایید اکثریت جامعه علمی قرار دارند و تا سرحد امکان سعی کردیم از گمانه‌زنی، فرضیه‌پردازی و فاصله گرفتن از حقایق و مستندات، امتناع کنیم. اما از آنجایی که معمولا تئوری‌های توطئه جذابیت زیادی برای مخاطب دارند، قصد داریم به یک تئوری توطئه جالب هم در رابطه با شهر باستانی تایوتیواکان بپردازیم.

اگر به دنیای باستان، حیات فرازمینی و مخصوصا تئوری های توطئه علاقه دارید، بسیار بعید است که با یکی از مشهورترین و پرطرفدارترین تئوری های توطئه دنیا، یعنی تئوری فضانوردان باستانی آشنایی نداشته باشید. اما اگر با این تئوری آشنایی ندارید، باید بگوییم که نظریه پردازان تئوری فضانوردان باستانی معتقدند که در دنیای باستان، فرازمینی ها با انسان ها در ارتباط بوده‌اند و بخشی از دانش و تکنولوژی خودشان را نیز بنا به دلایل مختلفی به انسان‌ها هدیه داده‌اند. در نتیجه به عقیده آن‌ها مردمان دنیای باستان، ممکن است دانش و تکنولوژی بیشتری از بشر کنونی در اختیار داشته بوده باشند.

از آنجایی که نظریه پردازان تئوری فضانوردان باستانی، تقریبا هر اتفاق عجیبی که در دنیای باستان رخ داده را به نحوی مرتبط با فرازمینی ها می‌دانند، در نتیجه کاملا طبیعی است که شهر تایوتیواکان، که بدون شک یکی از عجیب ترین شهرهای باستانی بوده هم از چشم آن‌ها دور نمانده باشد! متنی که در ادامه مطالعه می‌کنید، خلاصه‌ای از تئوری جذاب این نظریه پردازان در رابطه با عجایب شهر تایوتیواکان است:

تالارهای زیرزمینی‌ای که در اعماق هرم‌ها و معابد تایوتیواکان وجود داشته‌اند مملو از سنگ های میکا بوده‌اند که این سنگ‌ها در اوایل قرن 20 و در دهه 1900 بخاطر گرانبها بودنشان توسط مردم عادی دزدیده شده‌اند و اکنون اثر چندانی از آن‌ها مشاهده نمی‌شود. این میکاها از آمریکای جنوبی به شهر تایوتیواکان آورده شده بوده‌اند. اما دو سوال بسیار مهم در این میان وجود دارد، ابتدا اینکه چگونه مردمان باستان توانسته‌اند این حجم از سنگ‌های میکا را در چنین مسافت‌های طولانی‌ای جابجا کنند و سوال دوم هم اینکه اصلا دلیل آن‌ها از اینکار چه بوده است؟

پاسخ این سوال در ماهیت سنگ میکا نهفته است؛ این سنگ یک هادی انرژی بسیار قدرتمند و کارامد است. تمدن‌های باستانی نمی‌توانستند به خودی خود متوجه این موضوع شده باشند. در نتیجه ممکن است موجوداتی پیشرفته‌تر از انسان باستان، استفاده‌های بی‌شماری از این سنگ‌ها داشته و یا اینکه اهمیت این سنگ‌ها را به انسان‌ها گفته بوده باشد. تمدنی که از اهمیت هادی‌های انرژی باخبر بوده، مطمئنا می‌توانسته از پس جابجایی آن‌ها هم بربیاید.

اما این موضوع تنها شروع کار بود، اصل قضیه چیزی است که در ادامه مطالعه می‌کنید:

تمدن فرازمینی‌ای که علاقه‌مند به استفاده از سنگ‌های میکا و خاصیت هادی آن‌ها بوده، مطمئنا از خواص بی‌نظیر فلز جیوه هم باخبر بوده است. فلز جیوه رسانای چندان خوبی برای گرما نیست اما یک رسانای الکتریکی فوق‌العاده است. همین موضوع در کنار دیگر خواص منحصر به فرد جیوه باعث شده که علی رغم سمی بودن و خطرناک بودنش برای انسان، ما همین حالا هم از این فلز استفاده گسترده‌ای در صنعت داشته باشیم. یک تمدن پیشرفته باستانی هم مطمئنا می‌توانسته استفاده‌های بی‌شماری از فلز جیوه داشته باشد.

حال بهتر است بخاطر بیاوریم که شهر تایوتیواکان مملو از هرم‌های گوناگون بوده است. هرم‌ها بخاطر شکل ظاهری خودشان می‌توانند به سادگی به عنوان یک سیستم دریافت انرژی مورد استفاده قرار بگیرند. در نتیجه اگر یک تمدن، آنقدر پیشرفته باشد که بتواند از تمام پتانسیل‌های سنگ‌های میکا و فلز جیوه استفاده کند، آنگاه می‌تواند با استفاده از هرم‌های عظیمی مانند “هرم خورشید” که در شهر تایوتیواکان وجود داشته، از اجرام آسمانی دیگر مانند مریخ، انرژی دریافت کند. درواقع با استفاده از هرم‌های شهر تایوتیواکان که با ابعاد مناسب در نقطه‌ای مناسب ساخته شده بودند و همچنین هادی های بسیار قدرتمندی مانند سنگ میکا و رسانای الکتریکی فوق‌العاده‌ای همچون فلز جیوه، یک تمدن پیشرفته می‌توانسته انرژی‌ای که در قالب امواج فرکانس بالا در حال فرستاده شدن از یک جرم آسمانی دیگر به سمت هرم‌ها بوده‌اند را دریافت و در تونل‌ها و غارهایی که زیر هرم قرار داشته‌اند، آن‌ها را متمرکز و مورد بهره‌برداری قرار دهد. به این ترتیب می‌توان گفت که این تمدن پیشرفته، به یک منبع دائمی انرژی دسترسی داشته است.

ضمن اینکه انرژی دریافتی از طریق این هرم‌ها هم در زمان‌های مختلفی از سال و بسته به نوع قرارگیری دیگر اجرام آسمانی، می‌توانسته کمتر و یا بیشتر از حالت معمول خود باشد. علت اینکه هرم‌ها و معابد شهر تایوتیواکان هم‌سو و همگام با پدیده‌هایی مانند انقلابین بوده‌اند هم می‌تواند همین موضوع باشد؛ آن‌ها می‌خواسته‌اند به طور دقیق بدانند که در چه زمانی به انرژی بیشتری دسترسی دارند و در چه زمانی هم انرژی کمتری در اختیارشان قرار خواهد گرفت.

اما این تئوری جالب به یکی دیگر از اتفاقات مرموز شهر تایوتیواکان هم اشاره کرده است:

دلیل رخ دادن آتش‌سوزی عظیم شهر تایوتیواکان هم می‌تواند مرتبط با همین بحث دریافت انرژی بوده باشد. ممکن است بنا به دلایلی، هرم‌ها انرژی بیش از حدی را دریافت کرده بوده باشند یا یک خطای ساده باعث نقص فنی در سیستم جذب انرژی شده باشد. هر دوی این اتفاقات می‌توانستند باعث ایجاد یک آتش‌سوزی عظیم شوند.

با وجود اینکه نظریه پردازان تئوری فضانوردان باستانی، توضیحات بسیار جالبی در رابطه با اسرار شهر تایوتیواکان مطرح کرده‌اند، اما واضح است که این گفته‌ها تنها در حد همان تئوری و فرضیه هستند. جامعه علمی به طور کلی به این تئوری و دیگر تئوری‌های مطرح شده توسط نظریه پردازان توطئه، ارزش علمی خاصی نمی‌دهد. اما از آن طرف، فلسفه وجودی تمام جوامع علمی در این امر خلاصه شده که “هرگز نگو هرگز”!

حال با تمام این تفاسیر، نظر شما کاربران گجت نیوز در رابطه با شهر باستانی تایوتیواکان چیست؟ آیا تمدنی فوق پیشرفته در این شهر باستانی زندگی می‌کرده؟ یا این شهر صرفا محل زندگی قومی باستانی با عقاید و باورهایی بسیار سنتی و بدوی بوده است؟ فارغ از اینکه واقعا چه اتفاقاتی در این شهر افتاده، یک چیز را می‌توان با قطعیت گفت و آن هم این است که مردمان تایوتیواکان بدون ذره‌ای شک، یکی از عجیب ترین شهرهای باستانی تاریخ را بنا کرده بوده‌اند؛ شهری که در وسط ناکجاآباد پدید آمده و در اثر یک آتش‌سوزی عظیم، کاملا نابود شده است!