پرده برداری از راز فساد دیرهنگام تارهای عنکبوت

همه انسانها با تارهای عنکبوت آشنا هستند. عنکبوت و تارهایش همواره در لفافه ای از رمز و راز پیچیده شده اند، اما در این میان دانشمندان با انجام پژوهشی دریافتند که چرا تارهای این حشره به سرعت دچار پوسیدگی نمی شوند.

عنکبوت خانه مخوف خود را با تارهایی می تند که به سرعت تخریب نشده و دچار پوسیدگی نمی شود، اما علت این پدیده عجیب چیست و چرا تارهای عنکبوت در روند پوسیدگی از خود مقاومت نشان می دهند؟

تارهای عنکبوت را در هر جای کره زمین می توان دید، از خانه های متروک ترسناک گرفته تا جنگل های انبوهی که نور خورشید را در لایه های زیرین خود هر گز نمی بینند. در برخی از فرهنگ ها معتقدند که تار عنکبوت دارای حیاتی ابدی است، اما در واقعیت اینگونه نیست و تارهای این حشره ساعت ها و در مواردی تا هفته ها می توانند دوام داشته باشند.

تارهای عنکبوت و محافظت از منابع نیتروژنی

دانشمندان عقیده دارند راز عمر تارهای این حشره به ناتوانی باکتری های در دسترسی به  ترکیبات نیتروژنی تار باز می گردد. در واقع باکتری هایی که مبادرت به تخریب تارها می کنند برای این منظور باید بتوانند به داخل تار نفوذ کرده و با تغذیه ترکیبات نیتروژنی داخل تار زمینه پوسیدگی و تخریب آن را فراهم کنند. این نیتروژن در واقع منبع تغذیه و تولید مثل میکروب هایی است که به تارها حمله می کنند.

کشفیات جدید مغایر با نظرات گذشته دانشمندان است. تا قبل از این موفقیت آنها تصور می کردند تار عنکبوت دارای خاصیت ضد میکروبی است و از نزدیک شدن میکروب ها و باکتری ها به خود پیشگیری می کند و یا اینکه آنها را به محض نزدیک شدن از بین می برد.

دانشمندان در جریان تحقیقات خود تارهای سه گونه عنکبوت را در مقابل ۴ گونه باکتری قرار دادند و در کمال ناباوری متوجه شدند که تارها امکان دسترسی میکروب ها به داخل منابع نیتروژنی خود را نمی دهند.

فاکتور ضد میکروبی بودن تارهای عنکبوت برای مدتهای طولانی زیست شناسان را فریب داده بود، اما در نهایت اشتباه بودن این فرض مشخص گردید.

عنکبوت ها از تار خود برای به دام انداختن طعمه، آویزان شدن و نیز تخم گذاری استفاده می کنند. این تارها می توانند برگهای درختان را به تله بیندازند و به عنکبوت اجازه دهند در پشت آنها خود را مخفی نماید، اما از سوی دیگر، تارهای عنکبوت غنی از پروتیین هستند و همین موضوع جاذبه عجیبی برای میکروب ها و باکتری ها به همراه دارد.  با این وجود تارها به راحتی این اجازه را به میکروب ها نمی دهند و این موضوع برای دانشمندان بسیار جای سوال داشت.

به همین منظور و برای کشف امکان خاصیت ضد میکروبی تار عنکبوت، دانشمندان تارهای سه گونه عنکبوت شامل بافنده گوی طلایی غول پیکر (Nephila pilipes)، عنکبوتی گرگی چمن (Hippasa holmerae) و عنکبوت چادر گنبدی (Cyrtophora moluccensis) استفاده کردند و چهار گونه باکتری را در کنار آنها رشد دادند که از جمله آنها می توان به باکتری E. coli اشاره کرد.

اما باکتری ها نه تنها کشته نشدند بلکه رشد کردند. در واقع خاصیت ضد میکروبی تارها به عنوان یک فرض در این مرحله رد شد، اما جالب اینکه باکتری ها قادر نبودند تا به داخل تارها نفوذ کنند و از منابع نیتروژنی داخل تار برای رشد و تولید مثل بهره ببرند.

دانشمندان دریافتند که لایه بیرونی تارهای عنکبوت متشکل از چربی ها و پروتیین های پیچیده ای است که مانع از دسترسی میکروب های و باکتریها به داخل تار می شود. با این وجود زیست شناسان معتقدند که نباید چنین خاصیتی را به تمامی تارهای عنکبوت ها تعمیم داد زیرا گونه های عنکبوت بسیار متنوع هستند و ممکن است تارهای آنها دارای خواص و ویژگی های متفاوتی باشند.

بطور مثال این احتمال قوی وجود دارد که ترکیبات تار عنکبوتی که در زیر زمین زندگی می کند متفاوت از عنکبوتی باشد که تار خود را در فضای آزاد بنا می نماید.