یکی از بیماریهای شایع چشمی، خشکی چشم نام دارد که میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در ادامه به معرفی انواع، علل و روشهای درمان این مشکل خواهیم پرداخت.
خشکی چشم موجب کاهش اشک و رطوبت چشم شده و احساس سوزش ایجاد خواهد کرد. قرمزی، ایجاد ترشح و دردناکی چشم از علائم این وضعیت به شمار رفته که باید فورا تحت درمان قرار گیرند، البته برخی از افراد مبتلا به خشکی چشم ممکن است شرایطی همانند تاری دید و خستگی چشم (خصوصا هنگام مطالعه یا استفاده از رایانه) را هم تجربه کنند. برخی از درمانهای خانگی و تغییر در سبک زندگی میتوانند تا حدودی علائم را کاهش داده و از بروز این وضعیت جلوگیری کنند. در این مقاله به معرفی و بررسی درمانهای خانگی و پزشکی خشکی چشم خواهیم پرداخت.
درمانهای خانگی و روشهای پیشگیری
استفاده از کمپرس آب گرم بر روی چشم و سپس شستن آرام پلکها با استفاده از شامپوی کودک میتواند به آزادسازی چربی در غدد اشک کمک کرده و موجب بهبود کیفیت اشک شود. استفاده از یک مرطوبکننده در هوای سرد به هنگام خواب میتواند به ورود مقداری رطوبت به هوای خشک کمک کند. توجه داشته باشید که قرار گرفتن در معرض باد، پنکه و سشوار کردن موها موجب خشکی چشم میشود، بنابراین افراد مبتلا به این وضعیت، باید از قرار گرفتن در معرض این عوامل خودداری کنند. بد نیست بدانید که استفاده از عینک آفتابی میتواند از چشم در برابر باد محافظت کند. اشکهای مصنوعی در مارکهای مختلف بدون نسخه در بازار موجود هستند و برخی افراد استفاده از آن را برای تسکین علائم خود مفید میدانند. توجه داشته باشید که اشک مصنوعی باید به صورت مرتب و منظم استفاده شود، حتی اگر فرد در چشم خود احساس ناراحتی را تجربه نکند. ژلهای روانکننده هم یکی دیگر از گزینههای درمانی برای این وضعیت محسوب میشوند، اما به دلیل غلیظ بودن آن، بهتر است قبل از خواب بر روی چشم مالیده شود، زیرا ممکن است موجب تاری دید شود.
تغییر سبک زندگی
کارشناسان معتقدند که کاهش قند و شیرینکنندههای مصنوعی ممکن است در جلوگیری از علائم خشکی چشم موثر باشد. افراد مبتلا به دیابت هم باید سطح قند خون خود را در محدوده توصیه شده نگه دارند تا از آسیب دیدگی چشم جلوگیری شود. همچنین به افراد توصیه میشود که روزانه 8 الی 10 لیوان آب مصرف کنند و در صورت استعمال سیگار، آن را ترک کنند. توجه داشته باشید که مکملها یا منابع غذایی اسیدهای چرب امگا 3 هم ممکن است علائم این مشکل را کاهش دهند. اسیدهای چرب امگا 3 به طور طبیعی در ماهی سالمون، ساردین، ماهی کولی و دانه کتان یافت میشود. امگا 3 علاوه بر کاهش علائم خشکی چشم، فواید بسیاری برای سلامتی دارد. توجه داشته باشید که افراد مبتلا به این وضعیت باید در مورد مصرف و دوز مکملهای غذایی یا ویتامینها با پزشک خود صحبت کنند.
روشهای درمان خشکی چشم
در صورتی که خشکی چشم عارضه یک دارو باشد، پزشک یک داروی جایگزین برای فرد تجویز خواهد کرد، اما اگر علائم آن ناشی از بیماری باشد، پزشک سعی میکند علت اصلی را درمان کند. گاهی یک داروی ضدالتهاب به نام سیکلوسپورین برای کاهش آسیبهای قرنیه و افزایش تولید اشک تجویز میشود که موجب کاهش علائم خشکی چشم خواهد شد. بهتر است بدانید که در جولای سال 2016 میلادی، یک قطره چشم جدید به نام Xiidra برای درمان این مشکل تأیید شد که اولین داروی کلاس جدید از داروهای موسوم به آنتی ژن 1 (LFA-1) مرتبط با عملکرد لنفوسیتها محسوب میشود. Xiidra عملکرد مولکولی را که دانشمندان معتقدند با التهاب ناشی از خشکی چشم همراه است، مسدود میکند. با این حال، تولیدکنندگان معتقدند که مکانیسم دقیق این دارو در بیماری خشکی چشم مشخص نیست. در موارد شدید خشکی چشم، پزشک ممکن است استفاده کوتاه مدت از قطرههای کورتیکواستروئیدی چشم را به منظور کاهش التهاب برای بیمار تجویز کند. یک روش دیگر برای درمان خشکی چشم، انجام یک جراحی ساده به منظور بستن دائمی حفرههای اشکی چشم است. این حفرههای کوچک در گوشههای پلک وجود دارد و موجب میشود که اشک از چشم جاری شود. توجه داشته باشید که با بستن حفرههای اشکی، مدت زمان طولانیتری اشک بر روی سطح چشم باقی میماند. حفرههای اشکی با استفاده از حفرهبندهای ساخته شده از سیلیکون یا کلاژن هم میتوانند به صورت موقت بسته شوند. این حفرهبندها توسط یک متخصص چشم وارد حفرههای اشکی شده و دردناک نیستند.
انواع مختلف و دلایل ایجاد خشکی چشم
به طور کلی، دو نوع اصلی از خشکی چشم وجود دارد. نوع اول، کاهش تولید اشک است و زمانی رخ میدهد که غدد اشکی قادر به تولید کافی مایعات اشک برای پاکسازی مناسب سطح چشم نباشند. این وضعیت بر اثر عوامل مختلفی همانند پیری، آلودگی هوا یا عوارض جانبی برخی داروها ایجاد میشود. به نوع اول این وضعیت، خشکی چشم دردناک هم گفته میشود. نوع دوم، افزایش تبخیر اشک است که به دلیل عواملی همانند باد، دود، خشکی هوا و کاهش دفعات پلک زدن در زمان تمرکز همانند رانندگی، مطالعه و کار کردن با رایانه رخ میدهد.
خشکی چشم میتواند دلایل دیگری هم داشته باشد. به عنوان مثال، افرادی که از داروهای زیر استفاده میکنند، ممکن است گاهی اوقات این مشکل را به عنوان یک عارضه جانبی تجربه کنند:
- آنتی هیستامینها
- داروهای ضد گرفتگی بینی
- آرامبخشها
- برخی از داروهای فشار خون
- داروهای بیماری پارکینسون
- قرصهای ضد بارداری
- داروهای ضد افسردگی
بیماریهایی که بر روی پوست پلکها یا اطراف آن تاثیر میگذارند؛ همانند برخی از آلرژیها هم ممکن است علائم خشکی چشم را ایجاد کنند. توجه داشته باشید که اختلالات سیستم ایمنی بدن همانند سندرم شوگرن، لوپوس و آرتریت روماتوئید هم ممکن است باعث ایجاد این وضعیت شوند. استفاده طولانی مدت از لنزها و انجام عمل لیزری چشم هم ممکن است این مشکل را در پی داشته باشد. خشکی چشم میتواند برای هر فردی و در هر سنی رخ دهد، اما به نظر میرسد افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به این وضعیت قرار دارند. بر اساس آمارهای موجود، 3 میلیون زن و یک میلیون مرد بالای 50 سال در ایالات متحده آمریکا دچار خشکی چشم هستند. توجه داشته باشید که زنان در دوران بارداری و یائسگی بیشتر در معرض خطر این مشکل قرار دارند.