منحرف کردن شهاب سنگ ها و سیارکهایی که به سمت زمین در حرکت هستند، مسئلهای مهم و حیاتی است که میتواند روزی نسل بشر را از نابودی نجات دهد. در همین رابطه، دانشمندان راهحلی شگفتانگیز را پیشنهاد کردهاند.
دانشمندان دانشگاه معروف ام آی تی (MIT) به تازگی راهحلی هوشمندانه برای موضوع منحرف کردن شهاب سنگ ها و سیارکهایی که به سمت زمین در حرکت هستند، ارائه دادهاند. چنین اجرام سرگردانی در صورت برخورد با زمین میتوانند عواقب فاجعه باری داشته باشند و مقابله با خطر این اجسام مسئلهای نیست که بتوان به راحتی آن را دستکم گرفت.
ایده ام آی تی برای منحرف کردن شهاب سنگ ها
ایده نوابغ ام آی تی نوعی نقشه تصمیمگیری بوده که بر اساس فاکتورهایی مثل جرم شهاب سنگ، مومنتوم این جرم و سایر عوامل دخیل، بهترین راه ممکن برای جلوگیری از وارد شدن این اجرام به محدوده خطرناک گرانشی زمین و برخورد با سیاره را پیشبینی میکند. در صورتی که یک جرم آسمانی به این محدوده وارد شود، جاذبه زمین طوری عمل خواهد کرد که اصابت شهاب سنگ با ما حتمی باشد.
گفته شده که در مراحل آخر تحلیلهای نقشه تصمیمگیری ام آی تی برای منحرف کردن شهاب سنگ ها سه گزینه پیشنهاد میشود؛ گزینه اول استفاده از یک جرم دیگر برای انحراف مسیر سیارک بوده، گزینه دوم فرستادن تیم دیدبانی برای انجام محاسبات و اندازهگیریهای دقیقتر است و در گزینه سوم هم دو تیم دیدبانی برای انجام محاسبات و اعمال تغییری کوچک در مسیر حرکت جرم آسمانی ارسال میشوند.
مهندس هوافضا، سانگ ووک پائیک (Sung Wook Paek) در این رابطه میگوید که اکثرا دانشمندان و تصمیمگیرندگان به دنبال منحرف کردن شهاب سنگ ها در لحظه آخر هستند، اما به نظر او بهترین راه برای جلوگیری از چنین فاجعهای، پیشگیری از وارد شدن جرم به میدان گرانش زمین است. چنین کاری یک اقدام کاملا پیشگیرانه خواهد بود که انحراف اجرام آسمانی را در مراحل بعدی بسیار سادهتر میکند.
ایده اصلی که باعث استارت خوردن تحقیقات پائیک و همکارانش شد، کاهش تردید و عدم قطعیت دانشمندان در سناریوهای برخورد شهاب سنگ با زمین بود. در چنین سناریوهایی عوامل بسیاری وجود دارند که به واسطه تنوع خود، میزان عدم قطعیت در تصمیمگیری را افزایش میدهند.
از طرف دیگر کدهای برنامهنویسی تیم ام آی تی زمان طی شده قبل از ورود یک شهاب سنگ به محدوده گرانش زمین را در نظر میگیرد و میزان قطعیت هر سناریویی که برای منحرف کردن شهاب سنگ ها پیشنهاد میشود را حساب میکند. پائیک میگوید که وقتی موضوع مورد نظر، پیشگیری از نابودی سیاره و ساکنان آن باشد، تفاوت میزان موفقیت 99.9 درصدی یک سناریو با موفقیت 90 درصدی یک سناریو دیگر میتواند عظیم باشد.
به همین دلیل پائیک معتقد است که در طراحی نقشههای پیشگیرانه باید میزان عدم قطعیت مورد توجه قرار بگیرد. گفته شده که با وجود پیشرفتهای دهههای اخیر در ستاره شناسی و علوم دیگر، همچنان احتمال نزدیک شدن سیارکها و شهاب سنگها به زمین وجود دارد؛ با اینکه محاسبات دانشمندان چنین خطری را کم تخمین زده است، نمیتوان با خیال آسوده خطر انقراض نسل بشر با برخورد یک جرم آسمانی به سیاره را فراموش کرد.
این تیم دانشمندان شبیهسازیهای خود را بر روی سیارکهای آپوفیس (Apophis) و بنو (Bennu) آزمایش کردند؛ این دو جرم آسمانی در بین همنوعان خود بیشترین توجه را جلب کردهاند و اطلاعات زیادی در مورد آنها وجود دارد. بیشترین احتمال برخورد سیارک با زمین هم به این دو سیارک اختصاص داده شده است. گفته شده که احتمال اصابت آپوفیس به زمین در سال 2068 چیزی در حدود 1 به 150 هزار بوده و شانس برخورد بنو هم بین سالهای 2175 و 2199 در حدود 1 به 2700 اندازهگیری شده است.
زمان طولانی تخمین زده شده برای نزدیکی این سیارکها به زمین باعث میشود که دانشمندان بتوانند با خیال راحت و استرس کمتر برنامهریزیهای لازم برای پیشگیری از برخورد را انجام دهند. به عنوان مثال شبیهسازیهای تیم پائیک نشان میدهند که اگر پنج سال تا وارد شدن آپوفیس به محدوده گرانشی زمین فرصت باقی مانده باشد، ارسال دو تیم دیدبانی و وسیلهای برای انحراف مسیر کافی خواهد بود؛ اما اگر این زمان به یک سال کاهش یابد، ممکن است دیگر فرصت کافی برای انحراف این جرم آسمانی وجود نداشته باشد.
پروژه منحرف کردن شهاب سنگ ها و سیارکهای ام آی تی با تحلیل وضعیت بنو هم نتایج جالبتوجهی را ارائه کرد؛ از آنجایی که مواد سازنده این جرم آسمانی مشخص هستند، گفته شده که فرستادن یک موشک برای تغییر مسیر و یا حتی از بین بردن سیارک بهترین اقدام ممکن است.
به طور کلی قصد تیم پائیک از تحقیقات انجام شده، کم کردن زمان تصمیمگیری به هنگام نزدیک شدن سیارکها به زمین بوده و محاسبات این دانشمندان میتواند در منحرف کردن شهاب سنگ ها بسیار مفید باشند. به عنوان مثال شبیهسازی انجام شده میتواند تصمیمگیری بین افزایش حجم پرتابه ارسال شده به سمت سیارک و یا بیشتر کردن تعداد پرتابهها را سادهتر کند.همچنین ممکن است تصمیمگیری طوری باشد که پرتابهها از ماه به سمت جرم مورد نظر ارسال شوند و یا حتی شبیهسازی پیشنهاد دهد که از ماهوارههای قدیمی و از رده خارج برای منحرف کردن شهاب سنگ ها استفاده شود.
ژورنال “Acta Astronautica” نتایج پژوهشهای تیم پائیک را منتشر کرده است.