تازهترین تحقیقات نشان میدهند که آلودگی میکروسکوپی حتی به هنگام باز کردن در پلاستیکی بطری آب معدنی هم به شکل پلاستیکهای فوقالعاده ریز وارد آب آشامیدنی ما میشود.
آلودگی میکروسکوپی یکی از انواع آلودگیهاست که با وجود تولید پلاستیک و ریختن زبالههای گوناگون به داخل اقیانوسها، نگرانیهایی را به وجود آورده است. در همین رابطه به تازگی خبر رسیده که حتی باز کردن در بطری پلاستیکی آب معدنی مقداری آلودگی را به شکل میکروپلاستیک وارد محتویات بطری میکند. در بررسی تحقیقات جدید دانشمندان در این رابطه با ما همراه باشید.
تازهترین پژوهشها در مورد آلودگی میکروسکوپی
دانشمندان دانشگاه نیوکاسل با همکاری محققان دانشگاه فلیندرز استرالیا و همچنین پژوهشگران آکادمی علوم چین در تلاش برای مشخص کردن برخی از ابهامات موجود در مورد بحث آلودگی میکروپلاستیکی تحقیقات جالب توجهی انجام دادهاند. این دانشمندان تلاش کردهاند تا بخشی از ابعاد و حجم ذرات فوقالعاده ریز آزاد شده به هنگام بریدن، پاره کردن و یا کارهای دیگری که به مواد پلاستیکی مربوط میشوند را مشخص کنند.
با استفاده از وسایل فوقالعاده دقیقی مثل میکروسکوپ الکترونی روبشی، محققان تلاش کردند تا تاثیرات روشهای مختلف جداسازی مواد پلاستیکی را مشخص کنند؛ روشهایی مثل بریدن چسبها یا پوشش پلاستیکی کالاها با قیچی یا چاقو، باز کردن پوسته شکلاتها و همچنین، باز کردن در پلاستیکی بطریها که در هرکدام از آنها مواد پلاستیکی از هم جدا میشوند و مقداری آلودگی میکروسکوپی به شکل ذرات فوقالعاده ریز گرده پلاستیک آزاد میشود.
در این پژوهش ابتدا مواد مورد نظر وزن میشدند و پس از انجام برش، اندازهگیری مجدد وزن اختلاف مواد تبدیل شده به ذرات میکروپلاستیک که دیدن آنها هم برای ما دشوار است را آشکار میکرد. از طرف دیگر بخشی از ذرات هم توسط ابزار حساس جمعآوری میشدند تا با آنالیز نوری و شیمیایی در زیر میکروسکوپ، اطلاعات بیشتری در این رابطه آشکار شود.
به صورت کلی، آزمایشهای فوق دقیق دانشمندان نشان داد که به ازای هر 3 متر پلاستیک یک بار مصرفی که به اشکال مختلف بریده شده، چیزی بین 10 تا 30 نانوگرم آلودگی میکروسکوپی به شکل ذراتی با عرض چندین نانومتر آزاد میشود. برای راحتتر کردن موضوع میتوان گفت که برای تولید حجمی از ذرات به وزن یک نی پلاستیکی معمولی (0.5 گرم) باید چیزی در حدود 150 هزار کیلومتر پلاستیک بریده شود؛ این فاصله به اندازه نصف مسافت زمین تا ماه است!
اما آیا نتایجی که در چنین تحقیقاتی به دست میآیند باید ما را نگران کنند؟ در جواب به این سوال باید گفت که با وجود ناچیز بودن مقدار آلودگی میکروسکوپی برش پلاستیک، وقتی که اشکال دیگری از این آلودگی را که در مواد آرایشی وجود دارند، از لباسهای مختلف ساخته شده از پلاستیک میریزند و یا در طی فرآیندهای صنعتی تولید ساخته میشوند، در نظر میگیریم، عدد نهایی اصلا ناچیز نیست.
مدتهاست که بحث میکروپلاستیکها توجه دانشمندان را به خود جلب کرده و حتی اسم آلودگی نامرئی هم برای این شکل از آلودگی که در اقیانوسها و اتمسفر زمین و تقریبا تمامی مناطق سیاره یافت میشود، انتخاب شده است. البته برخلاف اشکال دیگری از زبالههای پلاستیکی که در شکم پرندگان و اطراف ساحلها دیده میشوند، تصور تاثیر دقیق میکروپلاستیکها بر زندگی ما کار راحتی نیست. میتوان گفت که چنین ذراتی راه خود را به بدن موجودات فوقالعاده ریز در پایینترین قسمتهای زنجیره غذایی طبیعت پیدا کردهاند، اما هنوز برای اظهار نظر در مورد تاثیر این اتفاق بر روی زندگی بشر زود است.
در حالی که باید تا بررسیهای دقیقتر دانشمندان و اعلام نتایج تحقیقات علمی مختلف صبر کنیم، زبالههای پلاستیکی مختلف از جمله ذرات آلودگی میکروسکوپی در حال جمع شدن و بیشتر شدن هستند و تخمین زده میشود که تا سال 2060، چیزی در حدود 265 میلیون تن زباله پلاستیکی در محیطهای طبیعی جمع شود. گفته شده که 13 درصد این مقدار به ذراتی مربوط میشود که ابعادی کوچکتر از 5 میلیمتر دارند.
تحقیق دانشمندان نیوکاسل نشان داد که استفاده از روشهای برش و جداسازی مختلف هم میتواند در میزان ذرات میکروپلاستیک آزاد شده تاثیر داشته باشد؛ به عنوان مثال استفاده از چاقو به نسبت به کار گیری قیچی و یا دست برای جداسازی پوششهای پلاستیکی، مقدار بسیار بیشتری از ذرات فوقالعاده ریز پلاستیک را آزاد میکند. در مورد باز کردن در بطریهای پلاستیکی هم گفته شده که این کار ذرات بزرگتری را نسبت به انواع دیگر برش پلاستیک آزاد میکند.
البته مقاله اخیر دانشمندان راهکاری برای جلوگیری از افزایش آلودگی میکروسکوپی محیط ارائه نمیدهد. درست است که با خواندن این مقاله شاید دفعه بعدی که یک بطری آب معدنی را باز میکنیم، به یاد ذرات میکروپلاستیک آزاد شده بیافتیم، اما به غیر از یک راهکار موثر کلی، راههای زیادی برای کم کردن این نوع از آلودگی در محیط زیست وجود ندارد؛ راهکار موثر مورد نظر به کاهش مصرف انواع مختلف مواد پلاستیکی در زندگی روزمره ما مربوط میشود.
مقاله محققان در ژورنال “Nature Scientific Reports” منتشر شده است.