پیدا کردن آب در مریخ مدتهاست که دغدغه بسیاری از دانشمندان بوده و بررسیهای اخیر نشان میدهند که این سیاره سرخ دو مخزن آب باستانی در زیر سطح خود دارد.
به تازگی تحقیقات دانشمندان حوزه سیاره شناسی نشان داده که حداقل دو مخزن باستانی آب در مریخ وجود دارد که در اعماق این سیاره سرخ قرار گرفتهاند. مدتهاست که محققان به دنبال پیدا کردن آب بر روی سیاره همسایه ما در منظومه شمسی هستند و کشف اخیر هم در این رابطه بسیار سر و صدا کرده است.
کشف مخزن باستانی آب در مریخ
به صورت کلی دانشمندان باور دارند که در گذشتههای دور و قبل از اینکه مریخ به وضعیت کنونی برسد، این سیاره همانند زمین سرسبز بوده و بر روی آن آب وجود داشته است. با این حال، از آنجایی که تاکنون هیچ نمونهای از سنگهای مریخ برای انجام آزمایشهای باستان شناسی به زمین نیامدهاند و در تاریخ اکتشافات فضایی بشر، سابقه نداشته که نمونهای از مریخ به زمین آورده شود، محققان مجبور هستند تا منتظر بمانند که سنگهای آسمانی از مریخ به زمین بیایند و از این طریق، فرصت بررسی خاک سیاره سرخ را پیدا کنند.
با این توضیحات، سیاره شناسی به نام جسیکا بارنز (Jessica Barnes) از دانشگاه آریزونا به همراه همکارانش اخیرا دو مورد از شهاب سنگهای مریخی با نامهای “Allan Hills 84001″ و”Northwest Africa 7034 ” را که به ترتیب در سالهای 1984 و 2011 در قطب جنوب و صحرای بزرگ شمال آفریقا کشف شدند، مورد بررسی قرار دادهاند و اطلاعات شگفتانگیزی را کشف کردهاند. این شهاب سنگها از قسمت پوسته سیاره مریخ جدا شده بودند.
بارنز در این نمونهها به دنبال ایزوتوپهای گوناگون هیدروژن گشت؛ ایزوتوپها انواع مختلف از اتمهای یک عنصر هستند که در تعداد نوترونها با یکدیگر تفاوت دارند. ایزوتوپهای مدنظر بارنز هم دو نوع هیدروژن سنگین و هیدروژن سبک بودند.
از آنجایی که عنصر هیدروژن جزء اصلی آب است، نسبت ایزوتوپهای آن در سنگهای سیاره سرخ میتواند اطلاعات مهمی را در مورد تاریخچه آب در مریخ به ما بدهد و به نوعی مانند یک فسیل آبی، فرآیندهای شیمیایی گذشته عنصر را در کنار مبدا آن مشخص کند.
بر روی زمین میزان هیدروژن سبک در اتمسفر، خاک و آب سیاره نسبت به ایزوتوپ دیگر غالب بوده، اما در اتمسفر مریخ این وضعیت به دلیل تشعشعات خورشیدی و خارج شدن هیدروژن سبک از جو سیاره، برعکس شده است. با این وجود بررسی سنگهای سیاره سرخ میتواند دید بهتری نسبت به تناسب ایزوتوپهای هیدروژن مریخ به ما بدهد.
بررسیها نشان دادند که شهاب سنگ مریخی که در قطب جنوب پیدا شده، چیزی در حدود 3.9 میلیارد سال پیش با مایعات در تماس بوده و این اتفاق در شهاب سنگ دیگر هم آخرین بار در 1.5 میلیارد سال پیش رخ داده است. با وجود این اختلاف، بررسی ایزوتوپی سنگها نشان داد که نسبت هیدروژن سنگین به سبک در هر دو نمونه شبیه به هم بوده و بررسیهای انجام شده توسط کاوشگر کنجکاوی ناسا بر روی مریخ نشان داده که چنین نسبتی برای سنگهای مریخی جوانتر مریخی هم صادق است.
بنابراین میتوان گفت که ترکیب شیمیایی آب در سطح مریخ تقریبا 3.9 میلیارد سال ثابت بوده، اما مقایسه ترکیب این شهاب سنگهای پوستهای با شهاب سنگهایی که از قسمت گوشته سیاره مریخ به زمین اصابت کردهاند، نشان داد که دو نوع مخزن باستانی مجزا از آب در مریخ وجود دارد که با یکدیگر ترکیب نشدهاند. به این ترتیب بارنز و همکارانش نتیجه گرفتند که برخلاف سیاره زمین، در مریخ یک اقیانوس کلی و بزرگ از مواد مذاب در زیر پوسته قرار ندارد و این سنگهای ذوب شده به صورت مجزا هستند.
با کشف چنین اطلاعاتی علاوه بر مشخص کردن تاریخچه مریخ و احتمال وجود حیات باستانی بر روی سیاره سرخ، میتوان مشخص کرد که یک سیاره سنگی چه فرآیندهایی را در طول عمر خود طی میکند. مقاله تیم بارنز در ژورنال “Nature Geoscience” منتشر شده است.