خطر جانی اولین پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس چقدر است؟

ماموریت تاریخ‌ساز پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس در چهارشنبه این هفته داغ‌ترین خبر فضایی این روزها بوده است؛ اما خطر جانی این ماموریت برای فضانوردان ناسا که برای اولین بار به کمک اسپیس ایکس به فضا می‌روند، چقدر خواهد بود؟

کپسول دراگون 2 (Dragon 2) فضاپیمایی است که در اواخر هفته جاری اولین پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس را انجام خواهد داد. بر اساس اطلاعات موجود، ناسا تاییدیه‌های لازم برای استفاده از کپسول دراگون 2 برای فرستادن فضانوردان این آژانس فضایی به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) را صادر کرده و در صورت مساعد بودن شرایط جوی، در چهارشنبه 27 می، کمپانی اسپیس ایکس با این ماموریت تاریخ‌ساز خواهد شد. با این تفاسیر، اولین سفر فضایی کارکنان ناسا با کپسول یک شرکت هوافضای خصوصی چقدر ریسک دارد؟

از سال 2011 ایالات متحده هیچ فضانوردی را از خاک خود به خارج از جو زمین نبرده و تقریبا یک دهه است که ناسا با کمپانی اسپیس ایکس مشغول همکاری برای ساخت فضاپیمایی است که بتواند امکان انجام چنین کاری را یک ‌بار دیگر به آمریکا بدهد.

اولین پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس

کپسول مورد نظر که با نام دراگون سرنشین دار (Crew Dragon) هم شناخته می‌شود، 7 صندلی در خود دارد و در صورت درست پیش رفتن اوضاع، اولین پرواز سرنشین دار خود را در اواخر این هفته انجام می‌دهد. این پرواز آزمایشی بوده، اما تاکنون سابقه نداشته که یک کمپانی خصوصی امکانات لازم برای فرستان انسان به فضا را فراهم کند.

در طول 18 سالی که از تاسیس کمپانی اسپیس ایکس توسط سرمایه‌دار بزرگ ایلان ماسک می‌گذرد، شاهد پیشرفت‌های چشم‌گیری در زمینه ساخت راکت‌های بازیافتی و ارزان‌قیمت از سوی این شرکت بوده‌ایم و اولین پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس هم قدمی دیگر در فعالیت‌های شگفت‌انگیز کمپانی ایلان ماسک بوده است.

دو سرنشین کپسول دراگون 2 رابرت بهنکن (Robert Behnken) و داگلاس هارلی (Douglas Hurley) نام دارند و همان‌طور که انتظار می‌رود، سفر فضایی آن‌ها بدون ریسک نخواهد بود. این فضانوردان باسابقه در حدود 5 سال است که مشغول تمرین و کار با کپسول ساخت اسپیس ایکس بوده‌اند و در کنار تمامی خطرات موجود، بهنکن و هارلی اعلام کرده‌اند که کاملا آماده پذیرش خطرات هستند.

داگلاس هارلی و رابرت بهنکن در لباس فضایی اسپیس ایکس

گفته شده کپسول دراگون 2 نسل جدیدی از فضاپیماهای سرنشین دار بوده که از نمونه‌های دیگر ساخته شده در 40 سال اخیر بسیار پیشرفته‌تر است. اسپیس ایکس برای ساخت کپسول مورد نظر چیزی در حدود 3.1 میلیارد دلار هزینه کرده و در صورت موفقیت ماموریت، انحصار سفرهای فضایی دیگر در اختیار روسیه نخواهد بود.

ناسا اخیرا در مورد ریسک‌های مختلف مربوط به شکست ماموریت پرتاب دراگون 2 و یا کشته شدن دو سرنشین کپسول اطلاعات جالبی منتشر کرده است.

خطرات ماموریت اخیر ناسا

این آژانس فضایی که علاوه بر کمپانی ایلان ماسک با بوئینگ هم در رابطه با ساخت کپسول‌های فضایی سرنشین دار قرارداد دارد، استانداردهای فوق‌العاده سخت‌گیرانه‌ای را برای امنیت تجهیزات مورد استفاده خود در نظر می‌گیرد. دو مورد از مهم‌ترین استانداردها با نام‌های خطر شکست ماموریت (LOM) و ریسک کشته شدن سرنشینان (LOC) شناخته می‌شوند.

پیش از این، تا سال 2011 ناسا در قالب پروژه شاتل فضایی کارکنانش را به ISS می‌برد و در مورد موشک‌های مورد استفاده در این پروژه، شانس کشته شدن سرنشینان در هرکدام از فازهای پروازها، 1 به 68 بود. در میان 135 سفر انجام شده با شاتل‌های گوناگون، دو پرواز به ترتیب در سال‌های 1986 و 2003 شکست خوردند و در مجموعه جان 14 فضانورد ناسا را گرفتند.

با این تفاسیر نکته جالب اینجاست که ریسک مورد نظر در پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس 1 در 276 اعلام شده و از طرف دیگر، امکان شکست ماموریت به هر دلیل و زنده ماندن سرنشینان 1 به 60 است. دلیل این اختلاف خطرات موجود سیستم‌های ایمنی گوناگونی بوده که توسط شرکت ایلان ماسک برای زنده نگه‌داشتن سرنشینان و خروج اضطراری آن‌ها در صورت بروز مشکل تعبیه شده‌اند و بررسی‌ها نشان می‌دهند که احتمال شکست ماموریت 4.5 برابر شانس کشته شدن بهنکن و هارلی خواهد بود.

در ژانویه سال گذشته بود که پرواز آزمایشی و تست سیستم ایمنی سرنشینان دراگون 2 کارایی خود را ثابت کرد و نشان داد که در صورت بروز مشکلات گوناگون می‌تواند با موفقیت افراد داخل کپسول را به سلامت از راکت در حال انفجار دور کند. به علاوه خطراتی مانند زباله‌های فضایی هم در پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس در نظر گرفته شده‌اند و برای مقابله با این مشکل هم نوابغ کمپانی آمریکایی اقدامات مهمی از جمله اضافه کردن سپرهای گوناگون را انجام داده‌اند.

نظر سرنشینان دراگون 2

با این تفاسیر جالب است بدانیم که ریسک‌های اندازه‌گیری شده مربوط به ماموریت اسپیس ایکس از استانداردهای حال حاضر و ده سال پیش ناسا کمتر هستند و همین نکات باعث شده تا شانس بروز خطرات گوناگون در این پرواز اخیر از ماموریت‌های گذشته بسیار کمتر باشد. بهنکن در این رابطه می‌گوید که او و همکارش از میزان ریسک اعلام شده توسط ناسا باخبر هستند و خطرات موجود را با آسودگی خیال قبول می‌کنند.

همان‌طور که اشاره شد، نزدیک 5 سال است که بهنکن و هارلی مشغول کار با کپسول دراگون 2 و آماده شدن برای پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس هستند و به همین دلیل، بهنکن می‌گوید که این دو فضانورد بیشتر از هر گروه دیگری برای پرواز با کپسول دراگون سرنشین دار آماده‌اند. تمامی تمرینات انجام شده به این دو نفر کمک کرده تا برای سناریوهای گوناگون و خطراتی که ممکن است جان آن‌ها را به خطر انداخته و ماموریت را خراب کنند، به خوبی آماده شوند.

کپسول دراگون 2 سوار بر موشک فالکون 9 منتظر پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس در 27 می

در مورد ارقام مربوط به LOM و LOC هم می‌توان گفت که اتکای صد درصدی به چنین داده‌هایی منطقی نیست. برای ساخت کپسولی مانند دراگون 2 فاکتورهای زیادی برای تامین امنیت سرنشینان مورد توجه قرار می‌گیرند، اما در صورت تلاش برای رسیدن به ایمنی کامل، مشکلاتی به وجود می‌آیند که می‌توانند پرواز وسیله را تا همیشه به عقب بیاندازند.

به عنوان مثال می‌توان خطر زباله‌های فضایی را با اضافه کردن سپرهای متعدد به صفر رساند، اما چنین کاری وزن راکت را بیشتر کرده و نیاز به اضافه کردن بوسترهای بیشتر را به وجود می‌آورد؛ هر نوع تغییری در موتور موشک به ریسک انفجار آن اضافه می‌کند و به همین دلیل اضافه کردن سپر و یا در نظر داشتن فاکتورهای دیگر حد مشخصی دارند.

آماده شدن برای پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس

با این تفاسیر می‌توان گفت که دانشمندان با استفاده از مدل‌های کامپیوتری و شبیه‌سازی‌های گوناگون ارقام مربوط به خطرات شکست ماموریت و کشته شدن سرنشینان را مشخص می‌کنند؛ شبیه‌سازی‌های مورد نظر گاهی اوقات با استفاده از داده‌های واقعی جمع‌آوری شده از پروازهای پیشین راکت فالکون 9 و همچنین ماموریت‌های قبلی کپسول‌های دراگون آنالیزها را انجام می‌دهند و به همین دلیل نمی‌توان به صورت صد درصدی به ارقام LOM و LOC اعتما‌د کرد.

اسپیس ایکس تاکنون چندین بار موشک فالکون 9 را به فضا فرستاده و ماموریت‌های کامل و آزمایشی بدون سرنشین کپسول دراگون 2 هم تاکنون موفقیت‌آمیز بوده‌اند. از طرف دیگر در حدود 8 سال است که کپسول باربری دراگون (Cargo Dragon) تجهیزات مختلف را در 20 سفر گوناگون به ایستگاه فضایی بین‌المللی برده است.

بهنکن در این رابطه می‌گوید که تکامل کپسول‌های این کمپانی هوافضای خصوصی در طول سال‌ها با انجام ماموریت‌های گوناگون دائما مورد آزمایش قرار گرفته‌اند و امنیت آن‌ها هم به تدریج بیشتر و بیشتر شده است. به همین دلیل آسودگی خیال این فضانورد و همکارش در مورد اولین پرواز سرنشین دار اسپیس ایکس در حد قابل قبولی قرار داد.