ده سال از پرتاب رصدخانه دینامیکی خورشید (SDO) ناسا به فضا میگذرد و به همین مناسبت، در یک ویدیو تایم لپس خلاصهای از ده سال اکتشاف و پژوهش در مورد ستاره منظومه شمسی منتشر شده است.
رصدخانه دینامیکی خورشید (Solar Dynamics Observatory) تلسکوپی شگفتانگیز ساخت آژانس فضایی ناسا بوده که در فوریه 2010 به فضا پرتاب شد و از آن زمان تاکنون، ده سال به صورت مداوم نزدیکترین ستاره به سیاره ما را با تجهیزات شگفتانگیزش مورد بررسی قرار داده است. ناسا به مناسب ده ساله شدن ماموریت رصدخانه SDO ویدیو تایم لپس جالبتوجهی را منتشر کرده که دیدن آن خالی از لطف نیست.
ده سالگی رصدخانه دینامیکی خورشید
دانشمندان این رصدخانه را با هدف اصلی بررسی تاثیر خورشید در شکلگیری منظومه شمسی به فضا فرستادند و گفته شده که SDO از سه مجموعه تجهیزات مجزا تشکیل شده است؛ مجموعه اول «آزمایش تنوع فوقالعاده ماوراءبنفش» (EVE) نام دارد و تشعشعات شدید فرابنفش خورشید که مسئول گرم کردن بالاییترین لایه اتمسفر زمین هستند را بررسی میکند.
مجموعه تجهیزات دوم «تصویرگر لرزه شناسی و مغناطیسی خورشید» (HMI) بوده که اطلاعات مربوط به میدان مغناطیسی خورشید را جمعآوری میکند. از این طریق میتوان فهمید که چگونه فعالیتهای داخلی ستاره باعث ایجاد تغییرات در میدان مغناطیسی و گرانش این جرم آسمانی عظیم و درخشان میشود. قسمت سوم تجهیزات هم «مجموعه تصویربرداری جوی» (AIA) بوده که از طریق 7 کانال فرابنفش کل دیسک خورشید را تحت نظر میگیرد.
ماموریت اصلی رصدخانه دینامیکی خورشید در ابتدا پنج سال در نظر گرفته شده بود و دانشمندان ناسا هم امیدوار بودند که پس از سپری شدن آن زمان بتوانند SDO را برای پنج سال دیگر هم در فضا نگه دارند. با این حال دیدیم که انتظارات دانشمندان برآورده شده و در طول ده سال گذشته، چیزی در حدود 20 میلیون گیگابایت داده از خورشید جمع شده و رصدخانه مورد نظر 425 میلیون عکس باکیفیت از ستاره منظومه شمسی تهیه کرده است. در واقع جالب است بدانیم که رصدخانه خورشیدی ناسا هر 0.75 ثانیه یک عکس از سوژه مورد بررسیاش تهیه میکند!
گیف بالا قسمتی از تایم لپس یک ساعته ناسا از مجموع 425 میلیون عکس تهیه شده از خورشید بوده که میتوانید از طریق این لینک کل ویدیو آن را با کیفیت دلخواه تماشا کنید.
فعالیتهای خورشیدی
خورشید منظومه ما هر 11 سال یک دوره را طی میکند و رفتارهای مخصوصی را در این مدت زمان نشان میدهد. مجموعه عکسهای تایم لپس مورد نظر هم تقریبا یک دوره کامل از حیات چند میلیارد ساله ستاره منظومه شمسی را به ما نشان میدهند.
در این تایم لپس رصدخانه دینامیکی خورشید عبور سیارهها از مقابل ستاره و همچنین فورانهای عظیم و سوزان در سطح این جرم آسمانی دیده میشود و طوفانهای عظیم پلاسما که با سرعت چندین میلیون کیلومتر در ساعت حرکت میکنند، به نمایش گذاشته شدهاند.
گفته شده که SDO تا زمان سالم بودن تجهیزات و فراهم بودن امکان ادامه ماموریت به کار خود ادامه خواهد داد و حتی ناسا تخمین میزند که برای یک دهه دیگر هم بتوانیم از دادههای لحظهای جمعآوری شده آن استفاده کنیم. به علاوه، در دهه آینده پژوهشهای خورشیدی این رصدخانه، یک فضاپیمای دیگر به نام مدارگرد خورشیدی (Solar Orbiter) هم به عنوان پروژهای مشترک بین ناسا و آژانس فضایی اروپا به جمعآوری اطلاعات در این رابطه خواهد پرداخت.
دو کاوشگر خورشیدی مورد نظر به تحقیقات خود در مورد وضعیت ستاره منظومه شمسی ادامه میدهند و انتظار میرود که حجم عظیم و ارزشمندی از دادهها در سالهای آینده توسط SDO و مدارگرد خورشید تهیه شود.