به تازگی خبر رسیده که ناسا قصد دارد تا یک بالون فضایی فوقالعاده بزرگ را به لبه فضا بفرستد. گفته شده که ابعاد این بالون در حد یک استادیوم فوتبال خواهد بود!
فرستادن یک بالون فضایی به آسمان، پروژه شگفتانگیز بعدی آژانس فضایی آمریکا خواهد بود. گفته شده که ناسا میخواهد با ارسال بالونی به ابعاد یک استادیوم فوتبال، تحقیقات ستاره شناسی خود را به سطح جدیدی برده و امکان اکتشافات شگفتانگیزی را از فضای اطراف زمین فراهم کند.
پروژه بالون فضایی ناسا
هدف اصلی ناسا از شروع ماموریت ساخت این بالون، بررسی دقیقتر فضای اطراف سیاره به کمک وسیلهای بوده که میتواند با ابعاد عظیم خود در داخل لایه استراتوسفر جو زمین، در نزدیکی لبه فضا قرار بگیرد. دلیل اصلی در نظر گرفتن ابعاد عظیم اعلام شده برای این بالون هم به فراهم کردن امکان حمل تلسکوپ 2.6 متری مدنظر آژانس فضایی ایالات متحده مربوط میشود.
این تلسکوپ با نام آستروس (ASTHROS) شناخته میشود و آزمایشگاه پیش رانش جت ناسا (JPL) مسئول کار با دادههای جمعآوری شده توسط آن است. دانشمندان JPL اعلام کردهاند که تلسکوپ شگفتانگیز آستروس توانایی ویژهای برای رصد برخی از امواج نوری خاص را دارد؛ امواجی که میتوان آنها را از لایه اتمسفری استراتوسفر رصد کرد، اما تلسکوپهای زمینی به دلیل قرار گرفتن در زیر لایههای گوناگون جو زمین، نمیتوانند آنها را تشخیص دهند.
محققان آزمایشگاه پیش رانش جت میگویند که امواج نوری مادون قرمز مورد نظر تنها در صورتی توسط تلسکوپ آستروس قابل رویت هستند که این وسیله در ارتفاعی چهار برابر ارتفاع پرواز هواپیماهای تجاری قرار بگیرد. برای رسیدن به چنین حالتی بهترین راه ممکن، به کار گیری بالون فضایی عظیمی بوده که به اندازه یک استادیوم فوتبال بزرگ است.
گفته شده که این بالون فضایی که به عروسهای دریایی شبیه است، باید در ارتفاع 100 کیلومتری سطح زمین قرار بگیرد. با این حال جالب است بدانیم که با وجود ابتدایی بودن ایده استفاده از بالون، ناسا چیزی در حدود سه دهه بوده که بودجه برنامه بالونهای علمی خود را تامین میکند.
نکات مثبت و منفی بالونهای فضایی
دانشمندان JPL میگویند که ایده به کار گیری بالون برای اکتشافات فضایی در عین سادگی، بسیار ارزانقیمتتر از تجهیزات دیگر بوده و در عین حال، عملی کردن چنین پروژههایی به مدت زمان بسیار کمتری نیاز دارد.
با این حال قیمت ارزان، سادگی استفاده و سرعت عمل به کار گیری باعث نشدهاند که تمامی پروژههای فضایی دیگر ناسا حول محور بالونها بچرخد؛ این تجهیزات شگفتانگیز و نوستالژیک مشکلاتی را هم به همراه دارند که باعث توجه کمتر دانشمندان به آنها شده است؛ به عنوان مثال باید گفت که ریسک استفاده از بالونها نسبت به فضاپیماها بیشتر بوده، چرا که این تجهیزات مقاومت کمی نسبت به اجسام معلق در فضا دارند.
دانشمندان JPL میگویند که در حالت کاملا باد شده، بالون فضایی هلیومی ناسا قطری برابر 122 دو متر خواهد داشت و با چنین ابعادی احتمال برخورد زبالههای فضایی گوناگون با آن کم نیست. زبالههای فضایی اجرام آسمانی سرگردانی هستند که در لایههای مختلف اتمسفری قرار داشته و در طول سالهای گذشته و به صورت طبیعی یا مصنوعی فضای اطراف سطح سیاره را آلوده کردهاند.
اگر قرار باشد چنین اجسامی با سطح بالون برخورد کنند، صدمات به وجود آمده توسط آنها میتواند باعث شکست ماموریت شده و کل هزینههای صرف شده برای فرستادن تلسکوپ آستروس به فضا را به هدر دهند.
زمان شروع ماموریت
گفته شده که این بالون فضایی برای حمل تلسکوپ مورد نظر دانشمندان به تجهیزات خاصی مجهز خواهد بود و بادهای لایه استراتوسفر جو زمین هم میتوانند آن را به ارتفاع دلخواه ببرند. ناسا اعلام کرده که در دسامبر 2023 این بالون به قصد رسیدن به آسمان قطب جنوب، شروع به کار میکند و در عرض یک ماه چندین مرتبه به دور این منطقه خواهد چرخید.
البته ممکن است که تاریخ اعلام شده به واسطه مشکلات مختلف تغییر کند؛ یکی از دانشمندان آزمایشگاه پیش رانش جت ناسا در این رابطه میگوید که هدف اصلی بردن تلسکوپ آستروس به ارتفاع مورد نظر، عملی کردن مشاهدات اختر فیزیکی بوده که تاکنون انجام نشدهاند.
محققان معتقدند که عملی کردن چنین پروژهای راه را برای ماموریتهای فضایی مشابه در آینده باز خواهد کرد و تجربه ارزشمندی را در اختیار دانشمندان و مهندسان نسلهای آینده قرار خواهد داد.