یک محقق ژاپنی سالها پیش دستگاهی شگفتانگیز برای تبدیل پلاستیک به نفت و بازیافت زبالهها طراحی کرده بود، اما اینطور که به نظر میرسد، بنا به دلایلی نامعلوم این وسیله جهانی نشده است.
در ادامه با دستگاهی برای تبدیل پلاستیک به نفت آشنا خواهیم شد؛ این وسیله توسط یک مرد ژاپنی، در حدود ده سال پیش ساخته شده است و متاسفانه میبینیم که بنا به دلایلی تا به امروز اختراع مورد نظر برای استخراج نفت و سوخت فسیلی از زبالههای پلاستیکی جهانی نشده است.
مدتی پیش بود که دانشمندی ژاپنی به نام آکینوری ایتو (Akinori Ito) دستگاهی را برای استخراج سوخت فسیلی از پلاستیک اختراع کرد؛ در آن زمان داستان این اختراع سر و صدای زیادی به پا کرده بود و همانطور که در ویدیو این مطلب خواهیم دید، ایتو با وسیلهاش نشان داد که میتوان پلاستیکهای دورریختنی را مستقیما با دستگاهی جم و جور و نسبتا قابل حمل، به مادهای تبدیل کرد که مستقیما قابل استفاده است.
همانطور که میدانیم مشکل آلودگی پلاستیکی مدتهاست که گریبان گیر بشر بوده و توجه زیاد مردم به اختراع ایتو هم نشان داد که عموم علاقهمندان و مخاطبان نگرانی زیادی نسبت به این مشکل دارند. در حالی که تلاشی جهانی برای کاهش تولید پلاستیک و مصرف مواد پلاستیکی شکل گرفته، عدهای معتقدند که اختراع تبدیل پلاستیک به نفت راه حل ما نبوده و به جای توجه به روشهای بازیافت، باید به دنبال راهی برای کاهش تولید و مصرف پلاستیک باشیم.
این افراد با توجه به کاهش روز افزون منابع سوخت فسیلی زمین، معتقدند که تجهیزاتی مانند دستگاه ایتو تنها ما را از موضوع اصلی، یعنی تولید بیرویه و بیمورد پلاستیکهای یک بار مصرف دور میکند.
جزئیات اختراع تبدیل پلاستیک به نفت
در زمان ارائه محصول مورد نظر توسط ایتو، برخی در رابطه با فرآیند این بازیافت و محصولات جانبی و آلودگیهایی که ممکن است از این طریق به وجود بیایند، ابراز نگرانی کردند؛ با این حال باید گفت که استخراج سوخت از مواد مورد نظر با وجود کارایی بالا، یک پروسه تجزیه در اثر حرارت یا پیرولیز (pyrolysis) است؛ وقتی پلاستیک مورد نظر داخل محفظه دستگاه قرار بگیرد، اختراع مواد موجود را بدون حضور اکسیژن تا دمای تقریبی 500 درجه سلسیوس داغ کرده و از این طریق، پلاستیک ذوب میشود.
در مرحله بعدی پلاستیک مذاب به گاز تبدیل شده و با چگالش این گاز در آب، ترکیبی از نفت سنگین، گازوئیل و سوخت دیزل به وجود میآید. ایتو میگوید که اگر پلاستیکهای مناسب و استاندارد در محفظه ذوب قرار بگیرند، محصول نهایی فرآیند تبدیل پلاستیک به نفت شامل هیچ نوع ماده سمی نخواهد شد و در نهایت کمی زغال خنثی در کف ظرف محصول باقی میماند که میتوان آن را بدون هیچ نگرانی دور ریخت.
ویدیو دستگاه تبدیل پلاستیک به نفت
به علاوه پروسه مورد نظر باعث تولید گازهای متان، اتان، پروپان و بوتان خواهد شد، اما سیستم خاص تعبیه شده در اختراع ایتو از آزاد شدن گازهای مورد نظر جلوگیری کرده و آنها را به آب و کربن تبدیل میکند.
مشکل پلاستیک
همانطور که میدانیم، تولید و مصرف پلاستیک علاوه بر مشکلات مختلف مربوط به منابع طبیعی سیاره باعث ورود ترکیبات آلوده کننده زیادی به محیط زیست میشود؛ بر اساس آمار ده سال گذشته، گفته شده که حدودا 7 درصد کل نفت تولیدی سیاره برای تولید پلاستیک استفاده میشود و جالب است بدانیم که عدد مورد نظر از مصرف کلی نفت قاره آفریقا بیشتر است.
پلاستیک از خود آثار مختلفی به جا میگذارد و از آنجایی که به صورت جهانی، بازیافت این ماده چندان مورد توجه نبوده، معمولا زبالههای پلاستیکی سر از محلهای دفن زباله و آب اقیانوسها درمیآورند. علاوه بر آلودگی هوا، وارد شدن مواد مورد نظر به اقیانوسها باعث مرگ جانداران گوناگونی میشود و در نهایت پلاستیکهای ریز و میکروسکوپی با ورود به بدن جانداران آبزی، به نوعی به چرخه غذایی انسانها وارد میشوند.
با این تفاسیر آکینوری ایتو جزو کسانی است که متوجه ارزش زبالههای پلاستیکی در میان تمامی مواد ضایعاتی تولیدی بشر میشود؛ ایتو با راهاندازی شرکتی به اسم بلست (Blest)، با هدف بهره بردن از انرژی قابل استخراج از پلاستیکها، اختراع خود برای تبدیل پلاستیک به نفت را ساخت.
به کار گیری دستگاه تبدیل پلاستیک به نفت
با وجود تلاشهای ایتو، جالب است بدانیم که ژاپن یکی از کشورهایی بوده که مقدار زیادی از پلاستیک تولیدی خود را مصرف کرده و طبق آمار سال 2006، تنها 28 درصد این مواد دفن میشوند یا در کارخانههای بازیافتی، سوزانده خواهند شد. ایتو میگوید که اگر پلاستیک مستقیما برای تولید حرارت سوزانده شود، مقدار زیادی گاز گلخانهای کربن دی اکسید تولید خواهد شد که ورود آن به اتمسفر مشکلات زیادی را به وجود میآورد.
با این حال اختراع کمپانی بلست میتواند با تبدیل پلاستیک به نفت از تولید کربن دی اکسید مورد نظر جلوگیری کرده و در عین حال آگاهی مردم در مورد ارزش زبالههای پلاستیکی را افزایش دهد.
فناوری این اختراع بسیار ایمن و ساده بوده و به کار گیری هرکدام از دستگاههای ساخت این کمپانی چندان کار سختی نیست؛ این فناوری در مخزنی که به کمک الکتریسیته و به شکلی کنترلی داغ میشود، حرارت مورد نیاز برای ذوب پلاستیک را فراهم کرده و گازی را تولید میکند که مستقیما قابل استفاده در اجاقگازها یا ژنراتورها است. به علاوه پس از فراوری محصول تولیدی دستگاه ایتو، میتوان سوخت به دست آمده را در خودروها، قایقها و یا موتورسیکلتها هم به کار گرفت.
گفته شده که دستگاه تبدیل پلاستیک به نفت میتواند از یک کیلوگرم پلاستیک مقدار تقریبی یک لیتر نفت استخراج کند و برای این کار حدودا یک کیلووات ساعت برق مصرف میشود. در زمان ارائه اختراع مورد نظر، ایتو حدودا 60 دستگاه از این محصول را در مزارع، کارخانههای کوچک و کارگاههای سراسر ژاپن قرار داده بود و حتی برخی از این دستگاهها به خارج از ژاپن هم فرستاده میشدند.
آگاهیرسانی به دانش آموزان
ایتو در اوج معروفیت اختراعش گفته بود که ساخت وسیلهای که همه بتوانند از آن استفاده کنند، آرزوی او بوده و منازل مصرف کنندگان میدانهای نفتی آینده هستند؛ ادعای مورد نظر با در نظر گرفتن این موضوع که حدودا 30 درصد زبالههای منازل در ژاپن و کشورهای مشابه پلاستیک هستند، چندان هم صحبت عجیبی نیست.
با این وجود، ایتو بیشتر از موضوع افزایش تولید کارخانهاش و کسب سود بیشتر با فروش اختراع مورد نظر در ابعاد گوناگون، در مورد آگاهیرسانی این اختراع هیجانزده بود. گفته شده که حدودا در ده سال پیش و با ارائه اولین ورژنهای این اختراع، ایتو سوار بر هواپیما به نقاط مختلف جهان سفر میکرد و کارایی و شگفتیهای این وسیله را به علاقهمندان و مخصوصا دانش آموزان و کودکان نشان میداد.
گفته شده که در مناطق محروم جهان چنین اختراعی میتواند راه حلی برای مشکل زبالههای پلاستیکی باشد؛ زبالههایی که معمولا توسط توریستها دور ریخته میشوند و خلاص شدن از شر آنها آنقدرها هم کار راحتی نیست.
با اینکه هماکنون وبسایت کمپانی بلست این دانشمند ژاپنی در دسترس نیست و به نظر میرسد که این شرکت به فعالیت خود پایان داده است، در زمان اوج فعالیت کوچکترین دستگاههای تبدیل پلاستیک به نفت با قیمت تقریبی 12 هزار دلار به فروش میرفت.
ایتو در یکی از مصاحبههای قدیمی خود گفته بود که اگر به جای استخراج نفت از میدانهای نفتی، پلاستیکها را به سوخت تبدیل کنیم، میزان کربن دی اکسید تولیدی کشورها به میزان قابلتوجهی کاهش خواهد یافت.
حرکت بشریت رو به جلو
در زمان ساخت اولین محصولات پلاستیکی، مشکلات زیادی توسط این ماده حل شدند، اما هماکنون میبینیم که مشکل دیگری به نام آلودگی پلاستیکی گریبان گیر بشر شده است؛ متخصصان وضعیت کنونی را به وجود کوهی از پلاستیک تشبیه میکنند که بشریت در قله آن قرار گرفته و تنها راه پیشرفت، پایین آمدن از این قله خواهد بود.
از طرف دیگر تقریبا تمامی انسانها میدانند که محصولات پلاستیکی و مصرف این ماده دردسرساز عادتی بوده که باید آن را ترک کنیم، اما این مسئله جلوگیری از مصرف پلاستیک را راحتتر نمیکند.
با این تفاسیر به موضوع جهانی نشدن ایده آکینوری ایتو میرسیم؛ در حالی که شنیدن وجود چنین اختراعی برای تبدیل پلاستیک به نفت بسیاری را هیجانزده میکند، هماکنون میبینیم که با گذشت ده سال از ساخت دستگاه مورد نظر، عملا خبری از این سیستم نیست.
باید در ابتدا در نظر داشته باشیم که ایده ایتو چندان هم عجیب و غریب و غیر منتظره نبود و پروسههای تجزیه از طریق حرارت مدتهاست که برای موادی مانند پلاستیک ارائه شدهاند. هماکنون کارخانههایی برای تولید نفت از لاستیکهای کهنه و پلاستیکها وجود دارند، اما مشکل اصلی محصولی بوده که از تجزیه پلاستیکها به وجود میآید؛ گفته شده که این محصول استاندارد نبوده و نمیتوان از آن در خودروها و یا کاربردهای مهم دیگر استفاده کرد.
با این حال میتوان از نفت به دست آمده برای گرم کردن خانهها یا راهاندازی تجهیزات سنگین وابسته به نفتهای غیر استاندارد استفاده کرد، اما متاسفانه فناوری موجود برای تولید سوخت خودرو صرفه اقتصادی ندارد.
جهانی نشدن فرآیند پیرولیز
با وجود مشکلات مربوط به غیر استاندارد بودن محصول فرآیند تبدیل پلاستیک به نفت، در کشوری مانند هند هماکنون مجوزی از سوی دولت برای ساخت کارخانههای پیرولیز و تجزیه حرارتی پلاستیک صادر نمیشود و حتی گفته شده که دولت این کشور قصد دارد تا کارخانههای حال حاضر را هم تعطیل کند. دلیل این مسئله آلودگی ایجاد شده توسط کارخانههای مورد نظر و فرآیند کنونی پیرولیز است.
همچنین، دو مشکل کلی در این فرآیند بازیافت پلاستیک به گازها تولیدی پروسه و همچنین منبع گرما و الکتریسیته مورد نیاز ذوب پلاستیک مربوط میشوند. در واقع به نظر میرسد که برای تهیه الکتریسیته مورد نیاز، باید سوختهای فسیلی دیگری سوزانده شوند تا یک کارخانه پیرولیز بتواند پلاستیک را به نفت تبدیل کند. نفتی که خود یک سوخت فسیلی بوده و عملا از این طریق، بازدهی چندانی از نظر تولید نفت بیشتر ایجاد نخواهد شد. به بیان دیگر نمیتوان انتظار داشت که با سوزاندن مقدار مشخصی سوخت فسیلی برای تهیه الکتریسیته مورد نیاز پیرولیز، نفت بیشتری از میزان اولیه تولید شود.
به علاوه متخصصان میگویند که به دلیل محدودیتهای تکنولوژیکی حال حاضر، تبدیل پلاستیک به نفت بسیار گرانتر از فرآیندهای بازیافتی دیگر خواهد بود و حتی استخراج و تولید نفت خام از میدانهای موجود هم کمهزینهتر است.
تئوریهای توطئه
به تازگی میبینیم که در شبکههای اجتماعی با دست به دست شدن ویدیو اختراع ایتو، نظریهای در مورد توطئهای جهانی برای جلوگیری از موفقیت این اختراع مطرح شده است. در این شبکهها برای جذب مخاطبان بیشتر و جلبتوجه علاقهمندان، این موضوع مطرح شده که تصمیم گیرندگان جهانی در حرکتی توطئه آمیز جلوی توسعه فناوری ایتو را گرفتهاند و از آنجایی که چنین بازیافتی به ضرر آنها تمام میشود، هماکنون اختراع این دانشمند ژاپنی جهانی نشده است.
با این حال باید گفت که این تئوری توطئه همانند بسیاری از ادعاهای مشابه پایه و اساس چندانی نداشته و هدف اصلی آن جذب مخاطب و جلبتوجه بیشتر است. همانطور که اشاره شد، مشکلات مختلف تکنولوژیکی و این حقیقت که فرآیند پیرولیز عملا سوختی را به وجود میآورد که برای محیط زیست سیاره مضر بوده، باعث شده تا هماکنون کمپانی بلست و فناوری آن مورد توجه نباشد و محققان هم به دنبال راههای سالمتر و بهتری برای بازیافت پلاستیک باشند.
البته احتمال پیشرفت تکنولوژی در آینده و افزایش بازدهی فرآیند تبدیل پلاستیک به نفت وجود دارد و حتی ممکن است که در کمتر از ده سال آینده، شاهد گسترش کارخانههای پیرولیز در سراسر جهان باشیم. با این حال هماکنون خبری از این فناوری در نقاط مختلف جهان نیست.