در تازهترین بررسیهای دانشمندان برای یافتن نشانهای از فناوری فرازمینی در کیهان، در میان 10 میلیون ستاره هیچ اثری از آدم فضاییها کشف نشده است؛ آیا ما واقعا تنها هستیم؟
فناوری فرازمینی موضوعی بوده که برای چندین دهه دانشمندان سراسر جهان به دنبال یافتن نشانهای از آن بودهاند؛ در همین رابطه، خبر رسیده که با بررسی فضای فوقالعاده گستردهای از کیهان قابل رویت از نیمکره جنوبی زمین، هیچ اثری از موجودات فضایی کشف نشده است.
گفته شده که محققان با استفاده از تجهیزات ردیابی امواج رادیویی فرکانس پایین، قسمتی از آسمان جنوبی زمین با نام منطقه ولا (Vela) را بررسی کردهاند. این منطقه با دارا بودن حداقل 10 میلیون ستاره به عنوان عمیقترین و گستردهترین فضای بررسی شده برای نشانهای از تکنولوژیهای فرازمینی شناخته میشود و اینطور که به نظر میرسد، بررسی دانشمندان به کمک رصدخانه MWA استرالیا به دنبال کوچکترین اثری از فعالیتهای پیشرفته و تکنولوژیکی بینتیجه بوده است.
به دنبال فناوری فرازمینی
با وجود بیاثر بودن بررسیهای اخیر، ستاره شناس چنوا ترمبلی (Chenoa Tremblay) از دانشگاه کورتین امارات متحده عربی میگوید که به هیچ وجه نباید از پژوهش اخیر ناامید شد. ترمبلی در مرکز بینالمللی تحقیقات ستاره شناسی رادیویی این دانشگاه کار میکند و به نظر او، نتایج به دست آمده از آنالیز آسمان شب زمین باید مایه امیدواری باشند!
به نظر ترمبلی، کار تحقیقاتی اخیر در رصدخانه استرالیا به ما نشان میدهد که تلاش برای یافتن نشانهای از فناوری فرازمینی تا چه حد میتواند راحت باشد. چنین تحقیقاتی با نام رسمی جستجو برای هوش فرازمینی یا همان ستی (SETI) شناخته میشوند و طبق گفته ترمبلی، میتوان همزمان با بررسی کیهان به منظور کسب اطلاعات ستاره شناسی، تحقیقات ستی را هم پیش برد.
همانطور که بسیاری از دانشمندان گفتهاند، تحقیقات ستی و جستجو برای هر نوع اثری از هوش موجودات بیگانه کمی چالش بر انگیز بوده، چرا که ما دقیقا نمیدانیم که باید به دنبال چطور نشانهای باشیم؛ به بیان دیگر ما درکی از پیشرفتهای تکنولوژیکی موجودات فضایی (در صورت وجود آنها) نداریم و به همین دلیل مجبوریم تا بررسیها را بر طبق درک خود از پیشرفتهای فناوری بشری و نظریههای مربوط به هوش انسانها محدود کنیم.
به همین دلیل بررسی اخیر در رصدخانه MWA هم به جستجو برای یافتن امواج رادیویی فرکانس پایین، همانند امواج رادیویی اف ام محدود میشود.
صدای امواج پلاسما
ویدیو بالا یکی از محدود صداهایی بوده که به وسیله تجهیزات تشخیص امواج پلاسما ردیابی شده است. این صداها توسط فضاپیمای پولار ناسا، در سال 1996 به ثبت رسیدهاند و گفته شده که دلیل بروز چنین پدیدهای، عبور امواج رادیویی فرکانس پایین از لایه یونوسفر جو زمین است.
گفته شده که مجموعه امواج مورد نظر که روی زمین و توسط تجهیزات زمینی ساطع شدهاند، در اطراف سیاره فضایی مانند یک حباب را به وجود میآورد؛ حال اگر فناوری فرازمینی موجودات فضایی به گونهای باشد که چنین حبابی را به دور محل زندگی آنها به وجود آورد، طبق گفته ترمبلی و همکارانش امکان ردیابی نشانههای این حباب وجود دارد. البته باید حباب مورد نظر بسیار قوی بوده و همانند پدیده مشابه زمینی آن، به وسیله امواج رادیویی کمفرکانس به وجود آمده باشد.
البته محققان میگویند که چنین کشفی به وسیله تجهیزاتی مثل رصدخانه MWA امکانپذیر نیست و محل جستجو هم نباید منطقه صورت فلکی ولا باشد. ترمبلی در این رابطه میگوید که تلسکوپ رصدخانه استرالیا وسیلهای شگفتانگیز و فوقالعاده پیشرفته بوده که با دید گسترده آن میتوان میلیونها ستاره را در آسمان رصد کرد؛ این دانشمند و همکارانش برای مدت 17 ساعت به کمک MWA صورت فلکی ولا را زیر نظر داشتند و فضایی تا 100 برابر وسیعتر و عمیقتر از تحقیقات قدیمیتر را رصد کردند. با این حال در میان تمامی دادههای جمعآوری شده هیچ نشانهای از تکنولوژی فرازمینی وجود نداشت.
ناامیدی در یافتن نشانههای فناوری فرازمینی
البته باید گفت که صورت فلکی ولا در روی زمین و با چشم غیر مسلح چندان هم بزرگ به نظر نمیرسد، اما همانطور که تا پیش از این دیده شده، اتفاقات زیادی در این بخش از آسمان شب در جریان است؛ یکی از این اتفاقات به بقایای ابرنواختر ولا مربوط بوده که مشخصا توسط ترمبلی مورد بررسی قرار گرفته و وضعیت شیمیایی ابر آن آنالیز شده بود.
به علاوه، همانطور که اشاره شد چیزی در حدود 10 میلیون ستاره مختلف در فاصلههای گوناگون در این قسمت از آسمان قرار دارند. البته این عدد تنها ذرهای از تعداد ستارههایی بوده که کهکشان راه شیری را به وجود آوردهاند؛ تعدادی که بین 100 تا 400 میلیارد تخمین زده شده است.
به همین دلیل تعجب چندانی ندارد که نشانهای از فناوری فرازمینی در این بخش کوچک از کهکشان ما پیدا نشد؛ ترمبلی میگوید که کهکشان و کیهان فوقالعاده بزرگ است. با اینکه کار تحقیقاتی رصدخانه استرالیا در نوع خود بسیار گسترده و وسیع بوده، اگر بخواهیم مثالی ملموستر از وضعیت تحقیق اخیر بیان کنیم باید بگوییم که تلاش تیم ترمبلی برای پیدا کردن هوش فرازمینی در منطقه ولا مانند تلاش برای پیدا کردن چیزی درون اقیانوسهای زمین، با جستجو در حجمی از آب به میزان یک استخر نسبتا بزرگ خانگی خواهد بود.
میدانیم که دلایل مختلفی برای به نتیجه نرسیدن جستجوها در منطقه صورت فلکی ولا وجود دارد که یکی از آنها، نبود درکی درست از فناوریهای موجودات فضایی است؛ همانطور که اشاره کردیم، ما هیچ ایدهای از پیشرفتها و تجهیزات فرازمینیها نداریم و شاید به همین دلیل بوده که به واسطه ناتوانی ما در تشخیص آثار هوش آنها، تاکنون اثری از این جانداران کشف نشده است.
برخی از دلایل کشف نکردن نشانهها
ترمبلی در مورد تفاوتهای احتمالی بین فناوری زمینی و فرازمینی میگوید که ما باید از هر وسیله در دسترس خود برای چنین جستجوهایی استفاده کنیم و به همین دلیل، به کار گیری تلسکوپهای رادیویی به ما امکان بررسی فضای اطراف را به شکل هشت بعدی میدهد.
البته هنوز جای فوقالعاده زیادی برای پیشرفت فناوریهای رصد فضایی وجود دارد، اما تلسکوپی مانند MWA میتواند مرزهای کنونی دانش ستاره شناسی را جابهجا کرده و واقعا ما را به نتیجه برساند.
رصدخانه MWA استرالیا به بیش از 4 هزار عدد از این آنتنهای پیشرفته مجهز است
در جواب به تمامی طرفداران نظریه واقعی بودن هوش و فناوری فرازمینی باید گفت که پیدا نکردن نشانهای در این رابطه به معنای عدم وجد آدم فضاییها یا اشکال مختلفی از حیات در کیهان نیست؛ ممکن است که تمدنهای فرازمینی در سراسر کهکشان راه شیری و کیهان پخش شده باشند، اما امواج الکترومغناطیسی ساطع شده از طرف آنها بسیار ضعیف بوده و فاصله این موجودات با زمین به حدی دور باشد که امکان برقراری ارتباط با آنها فراهم نشود.
به عنوان مثال به سیاره محل زندگی ما توجه کنیم؛ اولین امواج رادیویی ساخت دست بشر در سال 1895 ساطع شده و در بهترین حالت ممکن، با در نظر گرفتن سرعت حرکت این امواج در فضا میتوان گفت که تاکنون امواج ما تنها 100 سال نوری از زمین دور شدهاند؛ فاصلهای فوقالعاده ناچیز که در دنیای ستاره شناسی اصلا به حساب نمیآید!
آینده جستجو برای فناوری فرازمینی
به علاوه مسئله مسافت طی شده، باید در نظر داشته باشیم که امواج رادیویی با حرکت در فضا شدت خود را به نسبت توان دو، از دست میدهند؛ به بیان دیگر اگر فاصله طی شده توسط یک موج دو برابر شود، شدت آن چهار برابر ضعیفتر خواهد شد. به این ترتیب وقتی اولین امواج ساطع شده بشری مسافت 100 سال نوری را طی کنند، تشخیص دادن آنها از نویزهای پسزمینه کیهان یا امواج بیمعنی و بیمصرف موجود در فضا عملا غیر ممکن خواهد شد.
با این وجود هماکنون تلسکوپهای فوقالعاده قدرتمندی در حال ساخت بوده که به کمک آنها میتوان توان جستجوی بشر برای آثار فناوری فرازمینی را به میزان شگفتانگیزی بالا برد. ترمبلی در این رابطه اظهار کرده که به واسطه افزایش چشمگیر حساسیت تجهیزات در دست ساخت، مانند تلسکوپ SKA در غرب استرالیا، امکان ردیابی امواج ضعیف دریافتی از منظومههای اطراف زمین وجود دارد. تلسکوپ فرکانس پایین SKA با نام آرایه یک کیلومتر مربعی هم شناخته میشود.
به باور ترمبلی و همکارانش، تلسکوپ مورد نظر میتواند امکان بررسی میلیاردها منظومه اطراف زمین را فراهم کرده و حجم قابل توجهی از اقیانوس بیانتهای کیهان را در زیر ذرهبین نسل بشر قرار دهد.
مقاله تیم ترمبلی در ژورنال “Publications of the Astronomical Society of Australia” منتشر شده است.