سازمان جهانی بهداشت (WHO) به تازگی اجازه استفاده از داروهای گیاهی و طب سنتی به منظور تلاش برای مقابله با ویروس کرونا را صادر کرد.
داروهای گیاهی هزاران سال است که به عنوان بخشی از روش درمانی طب سنتی در سراسر جهان به کار گرفته میشوند و اخیرا خبر رسیده که سازمان جهانی بهداشت (WHO) آزمایش این داروها برای بررسی اثر آنها روی بیماری کووید 19 را صادر کرده است.
در شنبه گذشته WHO پروتکلی را برای به کار گیری مواد مورد استفاده در طب سنتی آفریقایی به منظور مقابله با ویروس کرونا و عوامل بیماریزای اپیدمیهای دیگر منتشر کرد. از همان ابتدای پاندمی کووید 19، صحبتهای زیادی در مورد به کار گیری روشهای سنتی و انواع مختلف گیاهان دارویی برای شکست این بیماری مرگبار دستگاه تنفسی مطرح شده بود و در کشور ما و سراسر جهان، تکنیکهای عجیب و غریب و یا حتی خندهداری برای این منظور مورد توجه مردم قرار گرفتند.
از نیش زنبور در مقعد گرفته تا گیاهان دارویی مختلف، بسیاری ادعا کردهاند که این روشها ویروس کرونا جدید را از بین میبرند؛ اما همانطور که انتظار میرود، چنین انتظاری چیزی بیشتر از یک خیال نیست. با این تفاسیر پروتکل جدید سازمان بهداشت جهانی شباهت زیادی به پروتکلهای مربوط به داروهای آزمایشگاهی داشته و عملا کارشناسان این مجموعه خواستهاند که برای تست داروهای گیاهی آفریقایی، مولفههای مورد نیاز برای تایید ایمنی این داروها مدنظر گرفته شود.
داروهای گیاهی و بیماری کووید 19
در واقع وقتی شرکتهای آمریکایی، اروپایی و آسیایی در چند ماه گذشته داروهای جدیدی را برای مقابله با پاندمی کووید 19 توسعه دادند، پروتکلهای خاصی برای کسب اطمینان از کارایی و بیخطر بودن آنها رعایت شد؛ به همین ترتیب WHO هم به دنبال ایجاد پروتکلهای مشابهی برای تکنیکهای طب سنتی است.
چندین ماه پیش بود که رئیس جمهور ماداگاسکار در مورد تاثیر دارویی گیاهی به نام آرتمیسیا (artemisia) برای شکست ویروس کرونا صحبتهایی را مطرح کرد؛ گیاه مورد نظر خواص درمانی اثبات شدهای برای درمان مالاریا دارد و این رئیس جمهور هم از نوشیدنی حمایت میکرد که به کمک این گیاه ساخته شده بود. این صحبتها در سطح جهانی شدیدا مورد انتقاد قرار گرفتند.
با این حال میبینیم که در شنبهای که گذشت، متخصصان سازمان بهداشت جهانی به همراه کارشناسان دو سازمان بهداشتی دیگر پروتکل فاز سوم آزمایشی داروهای گیاهی آفریقایی مورد نظر را منتشر کرده و سیستمی را برای جمعآوری اطلاعات گسترده و دقیق در مورد کارایی این داروها و عملکرد آنها در برابر ویروس کرونا در اختیار علاقهمندان قرار دادند.
همانطور که میدانیم آزمایش داروها و به خصوص واکسنهایی که برای اولین بار مورد استفاده قرار میگیرند، یک فرآیند سه فازی بوده که در فاز سوم آن، به صورت گسترده جمعیت نسبتا زیادی در معرض دارو قرار میگیرند و ایمنی و کارایی دارو در طیف گستردهای از افراد بررسی میشود.
پراسپر توموسیم (Prosper Tumusiime)، از مدیران منطقهای WHO میگوید که در صورت اطمینان از ایمنی، کیفیت و کارایی یک داروی گیاهی، سازمان بهداشت جهانی آن را برای آزمایشهای سریع و گسترده روی افراد توصیه کرده و داروی مورد نظر را برای آنالیز کارایی در سطح منطقهای تائید میکند.
طب سنتی در آفریقا
دو سازمان دیگری که با WHO در رابطه با انتشار پروتکل اخیر همکاری کردهاند، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای آفریقا و کمیسیون امور اجتماعی اتحادیه آفریقا هستند. توموسیم در این رابطه میگوید که آغاز پاندمی کرونا همانند شیوع ابولا در غرب آفریقا به ما نشان داده که نیاز شدیدی برای قدرت بخشیدن به سیستمهای بهداشتی وجود دارد؛ از طرف دیگر باید برنامههای مشخصی برای سرعت دادن به تحقیقات روی تاثیر داروها، از جمله داروهای گیاهی و تکنیکهای طب سنتی در دست باشد تا کارایی روشهای درمانی مختلف در سریعترین حالت ممکن توسط دانشمندان و کارشناسان بررسی شوند.
جالب است بدانیم که نوشیدنی تبلیغ شده توسط رئیس جمهور ماداگاسکار که با نام کووید ارگانیکس (COVID-Organics) یا CVO شناخته میشود، به صورت گسترده در این کشور پخش شده و به چندین کشور آفریقایی دیگر هم فروخته شده است. رئیس جمهور مورد نظر CVO را به عنوان داروی مداوای کووید 19 تبلیغ کرده بود و توموسیم در رابطه با ارتباط پروتکل جدید WHO و این نوشیدنی عجیب و غریب گیاهی صحبت نکرده است. با این وجود به نظر میرسد که این دو موضوع با یکدیگر ارتباط داشته و اگر احتمال دهیم که نوشیدنی ماداگاسکار کارایی دارد، باید پروتکل مشخصی برای آزمایش این کارایی در دست باشد.
روشهای درمانی سنتی در چهارچوب آکادمیک
ماتشیدیسو موئتی (Matshidiso Moeti)، رئیس بخش آفریقایی سازمان بهداشت جهانی میگوید که در سال 2000 دولتهای آفریقایی به صورت گسترده تلاش کردند تا تکنیکهای طب سنتی را همانند روشهای درمانی مدرن در سیستم بررسی آکادمیک و علمی قرار دهند.
در واقع این درمانها در قاره آفریقا همانند بسیاری از کشورهای دیگر جهان شایع هستند و از آنجایی که در شرایطی مانند پاندمی کرونا، تمامی ساکنان زمین شدیدا به دنبال راهی برای مقابله با بیماری کووید 19 میگردند، امید بستن به داروهای گیاهی و درمانهای سنتی آنقدرها هم دور از ذهن نیست.
به علاوه اگر دولتها و ملتها به کارایی برخی روشهای سنتی اعتقاد داشته باشند، این احتمال وجود دارد که از این روشها به شکلی غیر سیستماتیک برای درمان بیماریها استفاده شود و بهتر است که به جای مقابله با تکنیکهای طب سنتی و گیاهان دارویی، پروتکل و سیستمی داشته باشیم که بتوان از طریق آن به شکلی ایمن کارایی این تکنیکها را بررسی کرد.