محققان اخیرا کشف کردهاند که وقوع یک انقراض جمعی باستانی در گذشتههای دور باعث پدیدار شدن دایناسورها در تاریخچه پر فراز و نشیب زمین شده است.
به تازگی وقوع یک انقراض جمعی باستانی در تاریخ زمین کشف شده که به گفته دانشمندان، باعث افزایش جمعیت دایناسورها روی سیاره ما شده است. در بررسی این خبر با گجت نیوز همراه باشید.
گفته شده که در 233 میلیون سال پیش، یک فوران عظیم آتشفشانی مقدار زیادی کربن دی اکسید، متان و بخار آب را وارد اتمسفر سیاره کرده و گرمایش جهانی قابل توجهی را به وجود آورده است. اینطور که به نظر میرسد، محل این فوران در موقعیت کنونی ساحل غربی کانادا قرار دارد.
این واقعه به عنوان یک انقراض جمعی دستهبندی شده و محققان معتقدند که تعداد قابل توجهی از جانداران زمین در آن زمان به واسطه گرمایش شدید موجود، جان خود را از دست دادند. با کم شدن جمعیت چهارپایان باستانی، زمینه برای پیدایش دایناسورها فراهم شد.
شناختهشدهترین انقراض جمعی باستانی به دوره کرتاسه در 66 میلیون سال پیش برمیگردد و تحقیقات نشان داده که دایناسورها، پتروسورها، خزندگان دریایی و آمونیتها همگی در این واقعه از بین رفتند. دانشمندان میگویند که واقعه مورد نظر با برخورد یک شهاب سنگ عظیم به زمین شروع شد و در اثر این برخورد، نور خورشید به واسطه وجود حجم زیادی از گرد و غبار در اتمسفر، مسدود شده بود.
نور خورشید برای زندگی جانداران زمین فوقالعاده حیاتی بوده و میبینیم که برخورد یک جرم آسمانی و تاریک شدن آسمان زمین باعث شده تا دمای سطحی شدیدا پایین آمده و جهان ما برای مدتی طولانی یخ بزند. واقعهای که با آشفتگیهای شدید در سراسر سیاره همراه بود.
کشف انقراض جمعی باستانی اخیر
زمین شناسان و دیرینه شناسان به توافق رسیدهاند که در طول تاریخچه پر فراز و نشیب و شگفتانگیز زمین پنج انقراض جمعی رخ داده که واقعه دوران کرتاسه آخرین مورد آن بوده است؛ به همین دلیل کشف یک انقراض جمعی باستانی دیگر موجب شگفتی جامعه جهانی شده و متخصصان این زمینه اصلا انتظار چنین اتفاقی را نداشتند.
محققان نام «حادثه باران کارنین» (CPE) را برای این پدیده باستانی انتخاب کردهاند و به نظر میرسد که در انقراض جمعی مورد نظر به همان میزان واقعه دوران کرتاسه، موجودات گوناگون ساکن زمین جان خود را از دست دادهاند. گفته شده که اکوسیستم دریایی و زمینی سیاره در این واقعه به کلی تغییر کرده و خشکی و گرمی هوا جان موجودات زیادی را گرفته است.
دلیل اصلی تاثیر این انقراض جمعی باستانی روی افزایش جمعیت دایناسورها به نابودی گیاهان سیاره مربوط میشود؛ در واقع شواهد نشان میدهند که با نابودی گیاهان، جانداران گیاهخواری که برای مدت زیادی ساکن خشکیهای زمین بودند، برای پیدا کردن غذا دچار مشکل میشدند و همین دلیل فرصت مناسبی برای رشد و تکثیر دایناسورهای گوشتخوار و خطرناک فراهم شد.
دیرینه شناسان اثبات کردهاند که دایناسورها حدودا 15 میلیون سال قبل از CPE پدیدار شدند و اینطور که به نظر میرسد، وقوع این انقراض جمعی عظیم باعث شده تا بین 10 تا 15 میلیون سال پس از واقعه، جانداران مورد نظر بیشترین جمعیت حیوانات روی خشکی را داشته باشند. به بیان دیگر انقراض CPE به شروع عصر دایناسورها که 165 میلیون سال طول کشید، کمک بزرگی کرد.
شواهد انقراض جمعی CPE
اما جالب است بدانیم که تنها دایناسورها از انقراض جمعی باستانی مورد نظر سود نبردند؛ گفته شده که چهارپایان دیگری مانند لاکپشت، مارمولک، تمساح و پستانداران دیگر هم از در همین دوران پدیدار شدند.
واقعه مورد نظر برای اولین بار در دهه 80 میلادی مورد توجه دانشمندان قرار گرفت، اما در آن دوران تصور میشد که CPE تنها در اروپا رخ داده است. در آن زمان دانشمندان آلمانی، سوئیسی و ایتالیایی متوجه تغییرات قابل توجهی در وضعیت جانداران دریایی 232 میلیون سال پیش شده بودند.
این در حالی بود که مایکل بنتون (Michael Benton)، استاد دانشگاه بریستول در سال 1986، به صورت مجزا متوجه تغییری در وضعیت چهارپایان و آمونیتهای همان دوران چند صد میلیون سال پیش شده بود. با این وجود تجهیزات در دسترس برای تعیین قدمت اجسام مختلف آنقدرها پیشرفته نبود و بنتون این امکان را نداشت تا کشف خود در مورد وقایع سراسر جهان را به اکتشافات دانشمندان اروپایی ارتباط دهد.
با گذشت زمان، دانشمندان دیگر دریافتند که در بریتانیا، دورهای 1 میلیون ساله از آب و هوای مرطوب وجود داشته و از طرف دیگر، دانشمندی به نام جیکوپو دال کورسو (Jacopo dal Corso) متوجه تطابق زمانی انقراض جمعی باستانی CPE با فورانهای عظیمی در غرب کانادای امروزی شد. در نهایت هم شواهد وقوع انقراض کارنین در سنگهای جنوب و شمال قاره آمریکا، استرالیا، آسیا و خاورمیانه کشف شد و تمامی این شواهد در کنار هم نشان دادند که این انقراض بسیار فراتر از سطح اروپا بوده و تمامی سیاره زمین را تحت تاثیر قرار داده است.
فورانهای آتشفشانی
فورانهای غرب کانادا با نام ورانگلیا (Wrangellia) شناخته میشود و همانطور که اشاره کردیم، در اثر این اتفاق مقدار زیادی کربن دی اکسید، متان و بخار آب به جو زمین وارد شد و با افزایش دمای زمین، میزان بارش باران در سراسر سیاره بیشتر شد. گفته شده که در انقراض جمعی باستانی CPE حداقل 5 فوران مجزا رخ داده و ذرات وارد شده به جو باعث اسیدی شدن بارانها و در نهایت، بارش مقدار زیادی اسید رقیق روی سطح زمین و اقیانوسها شده است.
در نتیجه نه تنها گیاهان موجود روی خشکی در اثر بارانهای اسیدی نابود شدند، بلکه اقیانوسهای کمعمق هم تا حد زیادی تحت تاثیر قرار گرفته و جانداران آبزی در این آبهای اسیدی میمردند. گرمایش سیاره هم به نوبه خود وضعیت سختی را به وجود آورده بود. جمعیت جانداران خشکیها و آبها به میزان شگفتانگیزی کم شد و حتی با پایان فورانها و توقف بارانهای اسیدی، گرمای هوا همچنان جان موجودات مختلف را میگرفت.
همین گرمای هوا باعث خشکی شدید زمینی شد که روی آن دایناسورها به وفور تکثیر شدند و از طرف دیگر، انقراض مورد نظر وضعیت شیمیایی اقیانوسها را هم به کلی تغییر داد و باعث پیدایش نسل جدیدی از مرجانها شد. به این ترتیب اکوسیستمهای جدید اقیانوسی شکل گرفتند.
انقراض جمعی باستانی CPE و آینده بشر
اما نکته مهم این بوده که میتوان از انقراض جمعی باستانی مورد نظر درسهای مهمی را در مورد تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین گرفت؛ زمین شناسان باید با بررسی فورانهای ورانگلیا جزئیات وقایع مورد نظر را مشخص کرده و از این طریق پرده از اسرار تاثیرات فورانها در دگرگونی آب و هوا و اکوسیستمهای زمین بردارند.
در طول تاریخ CPE تنها انقراض جمعی نبوده که در اثر فورانهای عظیم و مرگبار رخ داده و در حالی که چنین فورانهایی باعث بارش بارانهای اسیدی، گرمایش هوا و اسیدی شدن اقیانوسها میشوند، هماکنون شاهد بروز چنین اتفاقاتی در اثر فعالیتهای نسل بشر هستیم. به این ترتیب اگر بتوان مشخص کرد که دقیقا چه فرآیندهایی در اثر وقایع مورد نظر رخدادهاند، این امکان فراهم میشود تا آینده نسل بشر در سالها، دههها و قرنهای آینده هم مشخص شود.
همچنین دیرینه شناسان از طرف دیگر باید شواهد فسیلی مرتبط با این انقراض جمعی باستانی را مورد بررسی قرار دهند تا تاثیرات آن روی کاهش تنوع زیستی جانداران زمین مشخص شود. به علاوه از این طریق میتوان نحوه عملکرد کل طبیعت برای بازگشت به حالت اولیه را هم مشخص کرد و دریافت که چگونه کل زمین و گونههای جانوری مختلف آن از چنین وقایع مرگبار و عظیمی جان سالم به در بردند.