ساخت الماس در دمای محیط دستاورد شگفتانگیزی بوده که برخلاف شرایط طبیعی شکلگیری این ماده در اعماق زمین، نیازی به اعمال دمای فوقالعاده بالا ندارد.
به تازگی دانشمندان دانشگاه ملی استرالیا و دانشگاه RMIT موفق به ساخت الماس در دمای اتاق شدهاند. همانطور که میدانیم، به وجود آمدن این ماده سخت و فوقالعاده گرانقیمت، نیازمند اعمال فشار و دمای فوقالعاده زیادی بوده که در طول چند میلیارد سال، در نهایت الماس را شکل میدهند. با این حال فراهم شدن امکان دستیابی به ساختار مورد نظر در دمای اتاق در نوع خود شگفتانگیز است.
محققان دو نوع الماس مختلف که یکی از جنس سنگهای زینتی بوده و دیگر لونسدالیت (Lonsdaleite) نام دارد را دمای اتاق به وجود آوردهاند. جالب است بدانید که نوع لونسدالیت معمولا در محل برخورد شهاب سنگها با زمین، به وجود میآید و نوع دیگر الماس هم که روی انگشترها و گردنبندها میبینیم، در عمق 150 کیلومتری زمین شکل میگیرد.
همانطور که اشاره شد، فشار شدیدا زیاد موجود بین سنگهای عمق 150 کیلومتری در کنار دمای این بخش از زمین که حدودا هزار درجه سلسیوس بوده، باعث میشود تا در طول چند میلیون سال، ساختارهایی فوقالعاده کمیاب، گرانقیمت و سخت شکل بگیرند. با این حال کشف جدید و غیر منتظره این دانشمندان نشان داده که هر دو نوع از الماسهای مورد نظر در دمای اتاق هم قابل شکلگیری هستند و فاکتور فشار بدون در نظر گرفتن دمای بالا میتواند چنین تغییری را ممکن کند.
ساخت الماس لونسدالیت
البته فشار مورد نظر بیشتر از آن چیزی بوده که تصور میشود و محققان دانشگاه استرالیا اعلام کردهاند که به صورت معادل، چنین فشاری برابر ایستادن 640 فیل آفریقایی روی نوک یک کفش باله است. اینطور که به نظر میرسد، در چنین فشاری اتمهای کربن دچار پدیدهای با نام برش (shear) میشوند که آنها را چرخانده و جابهجا میکند. در نهایت این برش اتمها را به شکلی جابهجا میکند که به ساخت الماس معمولی یا لونسدالیت منجر شود.
به کمک میکروسکوپهای الکترونی پیشرفته، دانشمندان توانستند تصاویر ارزشمندی از نحوه شکلگیری این ساختارهای شبیه به الماس ثبت کنند و گفته شده که با تکنیک مورد استفاده این محققان، الماس معمولی بین رگههایی از الماس لونسدالیت شکل میگیرد.
متخصصان میگویند که ساخت الماس لونسدالیت بسیار مهم بوده، چرا که این ساختار حدودا 58 درصد از الماس معمولی سختتر است. چنین توانایی به خاطر ساختار کریستالی ویژه لونسدالیت است و از الماس مورد نظر میتوان در برش کاری مواد فوقالعاده سخت در فعالیتهای معدنکاری استفاده کرد. متاسفانه این نوع الماس با وجود استفادههای بسیار زیاد، فوقالعاده کمیاب بوده و دانشمندان دانشگاه استرالیا میگویند که تولید انبوه لونسدالیت با استفاده از روش ساخت اخیر هدف اصلی تحقیقات آنها در ماهها و سالهای آینده خواهد بود.