2020 فاصله کمی با ثبت شدن به عنوان داغ ترین سال تاریخ داشت و تازهترین آمارها نگرانی دانشمندان در مورد پدیده گرمایش زمین را شدیدا بالا بردهاند.
داغ ترین سال تاریخ تا به امروز سال 2016 بوده و آخرین گزارشهای منتشر شده از 2020 نشان میدهند که سال گذشته میلادی هم به اندازه 2016 داغ بود. در ادامه با ما همراه باشید تا تازهترین نگرانیها در بحث گرمایش زمین را بررسی کرده و به دنبال راهکاری برای توقف این بحران مرگبار جهانی باشیم.
در روزهای گذشته مرکز رصد آب و هوایی اتحادیه اروپا اعلام کرد که سال 2020 به اندازه سال 2016 داغ بود. گفته شده که سیاره ما در مسیری ویرانگر به سمت گرمتر شدن قرار دارد و اگر به زودی فکری به حال این بحران نکنیم، در آینده نزدیک جان انسانهای زیادی به خطر میافتد.
از 2015 تاکنون شش سالی که آمار دمای آنها به ثبت رسیده، به عنوان گرمترین سالهای تاریخ دانش بشری به حساب میآیند و همچنین، دانشمندان میگویند که در 21 سال گذشته هم 20 مورد از داغترین سالهایی که تاکنون انسانها تجربه کردند را پشت سر گذاشتهایم.
داغ ترین سال تاریخ
دانشمندان میگویند که 2020 با ثبت دمای 1.25 درجه سلسیوس بیشتر از دمای سیاره در زمان پیش از صنعتی شدن تمدن بشری، رکوردی شگفتانگیز را به جا گذاشت. ناسا و دانشمندان بریتانیایی اعلام کردهاند که سال گذشته بدون وجود پدیده طبیعی ال نینو (El Nino) دمای سیاره به رکورد داغ ترین سال تاریخ نزدیک شد و این موضوع فوقالعاده شوکه کننده است. پدیده ال نینو میتواند باعث گرم شدن سیاره شود و دلیل اینکه سال 2016 به عنوان رکورددار اصلی شناخته میشود، بروز ال نینو در آن سال بود که دمای میانگین سیاره را چیزی در حدود 0.2 درجه سلسیوس بالا برد.
زیکی هاسفاتر (Zeke Hausfather)، از متخصصان آب و هوایی در کالیفرنیای آمریکا میگوید که اگر پدیدههایی مانند ال نینو و لا نینا (La Nina) وجود نداشتند تا دمای میانگین سیاره در سالهای گذشته را بالا ببرند، سال 2020 به عنوان گرمترین سال تاریخ شناخته میشد. به گفته هاسفاتر، ال نینو حدودا هر 2 تا 7 سال یک بار رخ میدهد و در پدیده مورد نظر، آبهای سطحی گرم در مناطق استوایی اقیانوس آرام میتوانند دمای سیاره را بالاتر ببرند.
این در حالی بوده که پدیده دیگری به نام لا نینا تاثیری معکوس داشته و هماکنون سیاره ما مشغول تجربه کردن این پدیده سرد کننده است. با تمام این تفاسیر سال 2020 به خاطر گرمای شدیدش همچنان از سایر سالها متمایز خواهد بود. به همین دلیل دانشمندان از گزارشهای اخیر به عنوان هشداری دیگر استفاده کردهاند تا لزوم اقدامات جدی و سریع برای جلوگیری از شکسته شدن رکورد داغترین سال تاریخ را به ما یادآوری کنند. مهمترین اقدام لازم کاهش میزان انتشار گازهای گلخانهای است.
رکوردهای نگران کننده
در سال 2015 بود که کشورهای جهان معاهدهای برای کاهش دمای میانگین سیاره و کم کردن انتشار گازهای گلخانهای امضا کردند. هدف اصلی این معاهده نگه داشتن افزایش دمای زمین تا میزان 2 درجه سلسیوس به نسبت قبل از صنعتی شدن نسل بشر بود، اما کارشناسان میگویند که عدد 1.5 درجه واقعگرایانهتر است. در واقع تصمیم کشورها این بود که در سالهای آینده تمامی تلاشها به سمتی باشد تا انتشار گازهای مضر در جو زمین دمای محل زندگی ما را بیشتر از 1.5 درجه سلسیوس بالاتر نبرد.
همانطور که شاهد هستیم، در حال حاضر دمای زمین حدودا 1 درجه سلسیوس از زمان صنعتی شدن بیشتر بوده و با این حال، خشکسالیهای کشنده، امواج گرمایی، جاری شدن سیل و طوفانهای عظیمی در سالهای اخیر رخ دادهاند که بیشتر از همه به بالا رفتن سطح آب دریاها و تغییرات آب و هوایی زمین ارتباط دارند.
به علاوه، سال 2020 پس از 2016 به عنوان داغ ترین سال تاریخ رکوردی از تعداد طوفانها را به جا گذاشت که حتی دانشمندان سازمان جهانی هواشناسی (WMO) برای نامگذاری آنها به مشکل برخوردند.
برخی از مناطق زمین هم دمایی بسیار بیشتر از دمای میانگین سیاره را تجربه کردند و دادههای جمعآوری شده با ماهوارههای مدار زمین نشان میدهند که وضعیت این مناطق بحرانی بوده است؛ به عنوان مثال گفته شده که دمای سطحی کل قاره اروپا در سال 2020 حدودا 2.2 درجه سلسیوس از استاندارد قبل از صنعتی شدن بیشتر بود و حتی این دما به میزان 0.5 درجه از همان مقدار در سال 2019 بالاتر رفت.
گاز کربن دی اکسید در داغ ترین سال تاریخ
در قطب شمال هم رکوردهای نگران کنندهای به جا گذاشته شد و بررسیها نشان دادهاند که بخشهایی از شمال سیبری و قسمتهایی از خود قطب حدودا 7 درجه سلسیوس از دمای میانگین اواسط قرن 19 بیشتر بوده است.
رکوردشکنیهای 2020 به عنوان داغ ترین سال تاریخ پس از 2016 ادامه دارد؛ آتشسوزیهای رخ داده در قسمتهای مختلف سیبری که تا اواسط پاییز هم ادامه داشتند، مقدار حیرتانگیز 0.25 میلیارد تن دی اکسید کربن (CO2) را وارد اتمسفر زمین کردند. این عدد رکوردشکن به اندازه گازهای گلخانهای منتشر شده در طول یک سال توسط کشورهایی مانند اسپانیا، مصر یا ویتنام است.
گزارشهای امسال به ما میگویند که میزان دی اکسید کربن اتمسفر زمین در 2020، در حداکثر حالت ممکن به عدد 413 قسمت در میلیون (ppm) رسید و حدودا 50 درصد از میزان CO2 موجود در جو، در اوایل قرن هیجدهم میلادی بالاتر رفت. در اوایل قرن 18 هنوز سوزاندن سوختهای فسیلی اتمسفر را از گازهای گلخانهای که گرما را در خود نگه میدارند، پر نکرده بود.
با این تفاسیر شگفتانگیزترین نکته در مورد آمار مربوط به رسیدن 2020 به داغ ترین سال تاریخ علم بشری، به اتفاقات پاندمی کووید 19 مربوط میشود. دانشمندان میگویند که حتی با وجود توقف بسیاری از فعالیتهای صنعتی کشورها، به واسطه این همهگیری که انتشار انواع گازهای گلخانهای در جو را حدودا 7 درصد کم کرده بود، سال 2020 از لحاظ تغییرات آب و هوایی همچنان رکوردشکن شد.
آیندهای مرگبار
استفان رمستورف (Stefan Rahmstorf)، از متخصصان گرمایش زمین میگوید که گاز کربن دی اکسید همانند آب داخل وان حمام، در اتمسفر سیاره جمع میشود. با این حال اگر میزان CO2 وارده به جو را 7 درصد کمتر کنیم، نرخ تجمع گاز گلخانهای مورد نظر به همین مقدار کمتر میشود. با این حال اگر بخواهیم شرایط آب و هوایی سیاره به حالت پایدار برسد و دیگر افزایش و تغییرات مرگباری رخ ندهند، باید کربن دی اکسیدی به جو وارد نشود.
رمستورف اظهار کرده که در سال 2019 انتشار گازهای گلخانهای با نرخ قابل توجهی رو به افزایش بود و هنوز مشخص نیست که بشریت پس از هشدارهای مختلف منتشر شده در مورد شکستن رکوردهای داغ ترین سال تاریخ همچنان به تولید این گازها ادامه میدهد یا برای نجات جان خود و نسلهای آینده، در این رابطه تجدیدنظر خواهد کرد.
حتی اگر در بهترین حالت ممکن تمامی کشورهای عضو توافقنامه آب و هوایی 2015 پاریس به تعهدات خود عمل کنند، تا پایان قرن 21 دمای کل سیاره حدودا 3 درجه سلسیوس از میانگین دمای قبل از صنعتی شدن بیشتر میشود. هاسفاتر میگوید که از دهه 70 میلادی سیاره ما با نرخ ثابت 0.2 درجه سلسیوس در هر ده سال گرمتر و گرمتر شده است. دلیل اصلی چنین گرمایشی تولید CO2 و گازهای گلخانهای دیگر بوده و اگر قرار باشد که همین روند را ادامه دهیم تا اواسط دهه 30 قرن حاضر افزایش دمای زمین به 1.5 درجه سلسیوس میرسد.